Zakazane książki – cenzura w czasie wojny (1939–1944)

Druk bibuły w Drukarni PopularnaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W czasie wojny w Lublinie, podobnie jak w wielu innych miastach Polski, były drukowane zakazane przez Niemców ulotki i pisma. W Drukarni Popularna działała zorganizowana grupa drukarzy utrzymująca stały kontakt z podziemiem i drukująca bibułę. W Popularnej odbijano broszury, ulotki, afisze, fałszywe przepustki, dowody osobiste itp. W marcu 1944, na skutek donosu, Niemcy odkryli konspiracyjną działalność Popularnej. Wszyscy drukarze zostali rozstrzelani w maju 1944 roku na Majdanku¹.

Spalenie księgozbioru Jesziwy (1940)Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Fanatyczni wyznawcy nazizmu powrócili do zarzuconego w XX wieku zwyczaju palenia książek uznanych przez nich za nieprawomyślne. Jednym z najsłynniejszych takich działań była przeprowadzona w maju 1933 roku wielka akcja „oczyszczania” niemieckich bibliotek z dzieł napisanych przez Żydów, socjalistów oraz innej literatury „niszczącej niemieckiego ducha”.

W Lublinie świadectwem niszczenia przez Niemców żydowskiej książki jest relacja, która ukazała się w lutym 1940 roku w „Deutsche Jugend Zeitung” – młodzieżowym organie partii nazistowskiej:

Sprawą szczególnej dla nas dumy było zniszczenie biblioteki Akademii Talmudycznej, znanej jako największa w Polsce. Wyrzuciliśmy z budynku wszystkie te święte dla Żydów książki, przenieśliśmy je na dziedziniec, a potem podłożyliśmy ogień. Pożoga trwała 20 godzin. Żydzi stali wokół i płakali. Ich szloch niemal nas ogłuszał. Sprowadziliśmy orkiestrę i radosne dźwięki muzyki wojskowej zagłuszyły płacz tych Żydów².

Relacja ta wskazuje, że wspaniały księgozbiór z lubelskiej Jesziwy uległ najprawdopodobniej całkowitemu zniszczeniu.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Gdula P., Drukarstwo lubelskie, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia”, Vol.VIII, 2, Lublin 1953.
Zieliński K., Zielińska N., Jeszywas Chachmej Lublin, Lublin 2003.

PrzypisyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1. Wróć do odniesienia P. Gdula, Drukarstwo lubelskie, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia”, Vol.VIII, 2, Lublin 1953, s. 92.
2. Wróć do odniesienia K. Zieliński, N. Zielińska, Jeszywas Chachmej Lublin, Lublin 2003, s. 168.