Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ulica Staszica w Lublinie – historia ulicy

Ulica Staszica posiada charakterystyczny przebieg krzywolinijny, załamując się dwukrotnie: przy spotkaniu z ulicą Zieloną i następnie za Państwowym Szpitalem Klinicznym nr 1, skąd opada w dół ku ulicy Szewskiej. Jej zabudowa jest niejednolita, składają się bowiem na nią zarówno zespoły domów, jak i wyodrębnione układy pałacowe i kościelne.

 

Spis treści

[RozwińZwiń]

Nazwa ulicyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Początkowo ulica nazywała się Poczętkowska (przez pewien czas niesłusznie zwana Początkowską) od klasztoru i kościoła pw. Poczęcia MB karmelitanek bosych zwanych poczętkami. Nazwa ta pojawia się już na planach z II połowy XVIII wieku i tylko wyjątkowo na planie z ok. 1825 roku zwie się ulicą „za Kryminałem”. Obecną nazwę ulica otrzymała w roku 1928.

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Jest to trasa dawnego ciągu komunikacyjnego na terenie Przedmieścia Krakowskiego i jak wykazały badania archeologiczne, droga ta prowadziła niegdyś w wąwozie. Prawdopodobnie po pożarze w 1557 roku, na dzisiejszą ulicę Staszica rozszerzono wały obronne. Stąd też powstał w 1560 roku początek drugiej linii obronnej. Linia ta biegła przez wielki bastion na skraju nadrzecznej skarpy rzeki Czechówki, gdzie stanął w połowie XVII wieku klasztor sióstr karmelitanek (tzw. poczętek) ze szpitalem. Stąd linia obrony biegła ulicą Staszica, przechodząc na tyłach działek ulicy Kapucyńskiej, w kierunku południowym ku zespołowi klasztornemu pobrygidkowskiemu (MB Zwycięskiej). Dzięki tym murom system obronny Lublina oparł się o skarpy terenowe rzek Bystrzycy i Czechówki, wykorzystując przy tym naturalne ukształtowanie terenu.

Ciekawe miejscaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

– Zespół klasztorny karmelitanek bosych, ul. Staszica nr 14–16:
a. kościół, obecnie rektoralny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, murowany, 1646–1721, remontowany w latach: 1835, 1957–1958 i 1981–1982,
b. klasztor, obecnie Państwowy Szpital Kliniczny nr 1, murowany, około połowy XVII wieku, przebudowany na szpital w 1835, wielokrotnie remontowany,
c. ogrodzenie, murowane w XIX wieku, remont w latach 1982 i 1991,
d. drzewostan, w tym: kasztanowiec biały (360 cm w obwodzie na wys. 1.3 m).

– Szpital dziecięcy im Vetterów, obecnie Instytut Pediatrii PSK nr 1, ul. Staszica 11, budynek murowany, 1908, arch. Józef Dziekanowski, remontowany w 1931, rozbudowany po 1944. zobacz więcej>>>

– Zarząd Telefonów „PAST”, ul. Staszica 14, budynek murowany, przed 1931.

– Ogród klasztorny ss. szarytek, dawniej ss. karmelitanek, ul. Staszica, XVI–XIX ( zob. poz. nr 410 ), układ geometryzujący.

– Pałac Potockich, obecnie własność KUL, ul. Staszica 3, budynek murowany, 1716–1734, remontowany w latach 1754–1755, przebudowany na sąd i więzienie (tzw. Stary Kryminał) oraz nadbudowa skrzydeł bocznych w latach 1798–1800, remontowany w latach 30. XIX wieku i w latach 1982–1985. zobacz więcej>>>
 

Zabytkowe budynkiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Katalog zasobów kulturowych miasta Lublina wymienia przy ulicy Staszica następujące budynki o znaczącej wartości kulturowej i historycznej:
– Dom, ul. Staszica 2, budynek murowany, 2 połowa XVIII wieku, przebudowany w 1875, remontowany w 1967.
– Dom, ul. Staszica 8 (ul. Radziwiłłowska nr 1), budynek murowany, koniec XIX wieku.
– Dom, ul. Staszica 9, budynek murowany, koniec XIX wieku.
– Dom, ul. Staszica 10, budynek murowany, 1883, nadbudowany 1910–1911.
– Dom, ul. Staszica 12, budynek murowany, koniec XIX wieku.
– Dom, ul. Staszica 22a (ul. Szewska nr 2), budynek murowany, przełom XIX i XX wieku.
 
 
 
Opracowała Ewa Sękowska

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Katalog zabytków (architektury zabytkowej), oprac. mgr J. Czerepińska, mgr C. Kiełboń, mgr K. Majewski, Studium historyczno-urbanistyczne do planu szczegółowego śródmieścia Lublina, Lublin 1969.