Szewa Asar Be Tamuz – obrzędy i obyczaje na Lubelszczyźnie
Sziwa Asar Be Tamuz,czyli 17 dzień miesiąca Tamuz, przypadający w czerwcu lub lipcu był dniem, który rozpoczynał trzytygodniowy okres żałoby, pokuty i skruchy kończący się świętem Tisza Be Aw – w dziewiątym dniu miesiąca Aw (lipiec-sierpień).
Spis treści
[Zwiń]Pochodzenie święta Szewa Asar Be Tamuz
Wśród lubelskich żydów czas od 17 Tamuz do 9 Aw nazywano Bein Ha M'Carim, czyli pośród nieszczęść, ze względu na liczne w historii Izraela klęski, które zdarzyły się w tym okresie.
Według tradycji tego dnia rozpoczęło się zniszczenie zarówno Pierwszej, jak i Drugiej Świątyni oraz zburzenie części murów Jerozolimy. Ponadto tego dnia Mojżesz schodząc z góry Synaj, widząc złotego cielca, któremu cześć oddawali Izraelici, rozbił w gniewie pierwsze tablice z Dziesięciorgiem Przykazań (Wj 32:1–19, Miszna Taanit 28b).
Za czasów Pierwszej Świątyni w VI wieku dnia 17 Tamuz kapłani zaprzestali składania dziennych ofiar, gdyż zabrakło owiec w czasie oblężenia Jerozolimy przez króla babilońskiego Nabuchodonozora. Następnego roku wojska babilońskie zrobiły wyłom w murach Jerozolimy i przedostały się do miasta.
Według tradycji ustnej tego dnia jeden z najgorszych królów izraelskich – Manasses, posunął się w swym bałwochwalstwie tak daleko, że postawił w Świątyni sporządzony przez siebie posąg pogańskiego bóstwa – Aszery. W czasach prześladowań ze strony Rzymian również dokonano bałwochwalstwa. Apostomos, dowódca wojskowy, wystawił w Świątyni posążek pogańskiemu bogu i publicznie spalił Torę. Oba te akty stały się zaczątkiem zbezczeszczenia Drugiej Świątyni i jej ostatecznego upadku w 70 roku n.e.
W 1239 roku papież Grzegorz IX zarządził konfiskatę manuskryptów Talmudu.
W 1391 roku w czasie pogromów w Hiszpanii zginęło 4 tysiące Żydów.
Te wszystkie nieszczęścia, które dotknęły naród żydowski wspominali lubelscy żydzi podczas tradycyjnego postu.
Zwyczaje święta Szewa Asar Be Tamuz
Post w tym dniu przebiegał tak, jak zwyczajowy post żydowski, bez dodatkowych przepisów halachicznych. Wyjątkowo wypadał on w miesiącach letnich, które mniej skłaniały do refleksji i zadumy niż miesiące zimowe i jesienne.
Okres trzech tygodni oddzielających Asar Be Tamuz od Tisza Be Aw był szczególnym okresem pokuty. Na znak żałoby nie wolno było obcinać włosów i golić się. W Szabat odczytywano dodatkowo fragmenty z ksiąg prorockich, omawiające tragedie oraz kary jakie dotkną naród żydowski z powodu jego grzechów.
W tym okresie nie udzielano ślubów ze względu na okres pokuty. Zaręczyny były dozwolone, ale nie wolno było ich uczcić odświętnym posiłkiem np. wystawnym obiadem. Dozwolone było jedynie spożycie słodyczy np. ciastek, cukierków, ponieważ pokarmy te nie były uznawane za posiłek. Należało jednak ograniczyć okazywanie radości.
Ponieważ te trzy tygodnie były czasem kary lubelscy żydzi nie mogli odmawiać zwyczajowych błogosławieństw nad nowym owocem czy ubraniem. Ze spożywaniem nowych rzeczy należało zaczekać aż do Szabatu. Jednakże, jeśli ktoś posiadał akurat owoc, który mógłby się zepsuć przed Szabatem, a którego zdobycie po Tisza Be Aw byłoby niemożliwe, to wyjątkowo mógł odmówić błogosławieństwo i spożyć taki owoc w środku tygodnia.
9 dni poprzedzających święto Szewa Asar Be Tamuz
W okresie dziewięciu dni poprzedzających 9 Aw obowiązywały ostrzejsze przepisy. Zakazane było np. szycie i kupowanie nowych ubrań, a także pranie, czy czyszczenie innych ubrań, za wyjątkiem ubrań małych dzieci, które szybko je brudzą. Nie wolno było też nosić świeżo wypranych ubrań. Szabat przypadający w środku tego dziewięciodniowego okresu stanowił wyjątek i jedynie wtedy można było założyć świeżo wyprane ubrania.
Od nowiu księżyca w miesiącu Aw do zakończenia obchodów 9 dnia Aw nie należało brać kąpieli, nawet w zimnej wodzie. Dozwolone było przemywanie twarzy, rąk oraz stóp w zimnej wodzie, kąpiel w gorącej wodzie można było wziąć jedynie z powodów zdrowotnych.
Nie spożywano mięsa oraz pokarmów, które były gotowane razem z mięsem. Nie pito również wina. Podczas wieczoru następującego po Szabacie, który wypadał w okresie tych dziewięciu dni odmawiano błogosławieństwo na zakończenie Szabatu spełniane nad kielichem wina a większą część wina spożywała osoba odmawiająca Hawdalę (czyli owo błogosławieństwo) lub dziecko świadome ważności błogosławieństwa, lecz zbyt małe by zrozumieć panującą żałobę po zburzeniu Świątyni.
Literatura
Gal-Ed E., Księga świąt żydowskich, Warszawa 2005.
Kameraz-Kos N., Święta i obyczaje żydowskie, Warszawa 2000.
Rabin Greenwald Z., Bramy Halachy. Religijne prawo żydowskie, Kraków 2005.
Schoeps J.H, Nowy leksykon Judaistyczny, Warszawa 2007.
Unterman A., Żydzi, wiara i życie, Warszawa 2005.
Unterman A., Encyklopedia tradycji i legend żydowskich, Warszawa 2000.