Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Stolarska 4 w Lublinie

Historia nieruchomości zlokalizowanej w Lublinie przy ulicy Stolarskiej 4.

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Numer hipoteczny: Łąki Tatary Nr 2, KW 140

Numer obecny: Stolarska 4

FunkcjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dawny młyn motorowy. W 1940 roku istniał warsztat mechaniczny, zakład kamieniarski.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1913 – działka należy do Henocha Eibuszyca

19 czerwca 1918 – nieruchomość kupują Wajnbergowie

1922 – działkę kupuje Jojne Wajnberg

październik 1922 – rozpoczęcie prac budowlanych

1926 – zakończenie prac budowlanych

20 marca 1933 – oględziny Inspekcji Budownictwa

4 kwietnia 1933 – nakaz przeprowadzenia robót budowlanych

1936 – działka należy do Abrama i Szmula Wajnbergów, w budynku w przedłużeniu młyna mieści się warsztat Fabryki Maszyn i Kamieni Młyńskich Grzegorza Kulika

15 kwietnia 1937 – sporządzenie Ankiety nieruchomości na potrzeby Inspekcji Budownictwa

18 lipca 1940 – sporządzenie Karty realności na potrzeby Inspekcji Budownictwa

16 lipca 1941 – prośba lokatora o komisyjne stwierdzenie złego stanu zachowania mieszkania nr 5 i przydział nowego mieszkania

po 1945 – działka należy do Jana i Antoniego Morawskich, w dawnym młynie funkcjonuje warsztat Borkowskiego i Rysaka

1946 – poddzierżawca Antoni Maranda buduje drewniany warsztat kotlarsko-mechaniczny reperacji kotłów parowych

1994 – ekspertyza stanu budynku

2003 – właściciele nieruchomości Andrzej i Marta Mazurkiewiczowie otrzymali zgodę na rozbiórkę budynku w zachodniej części działki

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Wystawienie młyna motorowego na działce miało miejsce prawdopodobnie około 1913 roku. Z tego czasu pochodzi plan sytuacyjny, na którym wskazano działkę Stolarska 4 jako sąsiadującą ze Stolarską 6 należącą do Henocha Eibuszyca.

19 czerwca 1918 roku w Sądzie okręgowym stawili się Abram Abuś i Rajzla z Goldmanów Lewinsztejn oraz Abram Jojne i Chawa z Goldbergów Wajnberg. Lewinsztejnowie złożyli oświadczenia o posiadanych nieruchomościach. Oświadczyli, że 17 października 1912 Jan Burzyński, Franciszek Burzyński i Anna Bergier sprzedali im plac o powierzchni 3922 łokci kwadratowych, a 26 listopada i 19 grudnia nabyli drugi plac o powierzchni 762 łokci kwadratowych od Marii Feliksy Anieli Wiercieńskiej, Ludwiki Genowefy Piechowskiej i Konstancji Reginy Dobieckiej. Lewinsztejnowie sprzedali posiadane nieruchomości Abramowi Jojnie i Chawie Wajnbergom.

W 1922 roku działkę razem z młynem kupił Jojne Wajnberg. Wajnberg zwrócił się z prośbą o pozwolenie o nadbudowanie piętra nad młynem (nadbudowa nie została zrealizowana), budowę domu mieszkalnego (od zachodu), motorowni (od północy), magazynów zbożowych i ustępów, które to prace ukończono w 1926 roku.

W roku 1933 Inspekcja Budownictwa nakazała Wajnbergowi przeprowadzenie prac remontowych, przede wszystkim naprawy pokrycia dachowego nad mieszkaniem Josefa Erlichmana.

W 1936 roku działka należała do Abrama i Szmula Wajnbergów, w budynku na przedłużeniu młyna mieścił się warsztat Fabryki Maszyn i Kamieni Młyńskich Grzegorza Kulika. „Kamieniarnia” Grzegorza Kulika funkcjonowała tu jeszcze w 1948 roku (biuro i skład znajdowały się w sąsiedniej kamienicy przy Zamojskiej 22). Grzegorz Kulik posiadał wówczas kilka nieruchomości: budynek fabryczny przy ulicy Wesołej 4, magazyny przy Przemysłowej 12 i „kamieniarnię” przy Stolarskiej 4.

Po II wojnie światowej właścicielami działki zostali Jan i Antoni Morawscy. W dawnym młynie mieścił się wówczas warsztat mechaniczny Borkowskiego i Rysaka, w składzie zboża dalej funkcjonowała „kamieniarnia”. W 1946 roku na tyłach dawnej motorowni poddzierżawca Antoni Maranda wybudował drewniany warsztat kotlarsko-mechaniczny reperacji kotłów parowych. Inwestycja została zaslarżona przez kolejną właścicielkę nieruchomości Jaracińską i Inspekcja Budowlana nie wyraziła zgody na legalizację warsztatu.

W 1994 roku sporządzono ekspertyzę, w wyniku której stwierdzono bardzo zły stan techniczny budynku.

Ekspertyza techniczna z 1994 roku opisuje budynek w stanie „katastrofy technicznej”. Jak czytamy: „W części frontowej od ulicy Stolarskiej jest już niezamieszkały, natomiast w części od podwórka zamieszkałe są cztery mieszkania – jedno w części parterowej po dawnej stajni. Stan tych pomieszczeń absolutnie nie nadaje się do zamieszkania”. Budynek osiadł wówczas około 50 cm w stosunku do stanu pierwotnego i odchylił się w kierunku podwórka. Cegła była zlasowana, mury niespójne, zewnętrzne i wewnętrzne tynki zniszczone, belki stropowe i podłogi zniszczone wilgocią. „Agresywna woda opadowa i ścieki z kanalizacji doprowadziły do destrukcji mury fundamentowe prócz ubytków wgłębnych można je rozbierać ręką, zaprawa jest częściowo wymyta i utraciła własności wiążące, fundamenty nie mają żadnych izolacji poziomych i pionowych, są całkowicie nasycone wodą zawieszoną w poziomie ich posadowienia”. „Dalsze użytkowanie jest ryzykowne, katastrofa budynku może nastąpić w każdym momencie”.

Zalecono: wykwaterowanie lokatorów z „czterech pomieszczeń stanowiących namiastkę mieszkań”, rozbiórkę budynku, likwidację materiałów rozbiórkowych poprzez „spalanie i wywiezienie na wysypisko śmieci” ponieważ „usiłowanie wykorzystania materiału rozbiórkowego łączy się z ryzykiem zawleczenia agresywnego grzyba, pleśni i mikroustrojów w nowe miejsce”. Dokumentacja opatrzona została notatką z 4 czerwca 2003 roku o treści „Podtrzymuje się powyższe zalecenia”.

W 2003 roku właściciele nieruchomości Andrzej i Marta Mazurkiewiczowie otrzymali zgodę na rozbiórkę budynku w zachodniej części działki.

MieszkańcyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Właściciel

1937

Właściciel nieruchomości: Abram i Szmul Weinberg, ojciec Mordko, zam. Stolarska 4.

Mieszkańcy nieruchomości wg zawodu w 1940 roku

Kupcy i przemysłowcy 2 (na parterze)

Rzemieślnicy 2 (na parterze), 1 (na piętrze), 1 (w oficynie)

Bez zawodu 1 (na piętrze)

Lokatorzy według wyznania, płci i wieku w 1940 roku

Ogólna ilość mieszkańców 26

Chrześcijan 3

Żydów 23

Mężczyzn 5

Kobiet 12

Dzieci do lat 6 włącznie 5

Dzieci do lat 7-18 włącznie 4

OpisBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Parterowy budynek, niepodpiwniczony, kryty dachem dwuspadowym. Elewacja frontowa jednokondygnacyjna, dziewięcioosiowa. Na siódmej osi okno zamienione na otwór drzwiowy. Elewacja wschodnia gładka, z otworem drzwiowym przesuniętym w lewo względem osi. Elewacja zachodnia ślepa. Elewacja tylna z sześcioma otworami okiennymi.

Od tyłu do budynku przylega dawna motorownia – jednownętrzowa, nieco niższa, przykryta przedłużeniem połaci dachu budynku głównego.

Pomiędzy budynkiem głównym a ślepą ścianą zespołu Zamojska 24 wybudowano oficynę z przeznaczeniem na kantor i stróżówkę. 

WnętrzeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dwuprzestrzenne (pierwotnie trójdzielny magazyn zbożowy).

OtoczenieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Od zachodu budynek dostawiony jest do ślepek tylnej ściany podkowy skrzydeł nieruchomości przy Zamojskiej 24. Do tej samej ściany przylegają również piętrowy i parterowy bydynek gospodarczy. Oprócz nich na działce, przy budynku głównym, znajdują się jeszcze dwie przybudówki.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

A. Polański, R. Drygałło, A. Witkiewicz, Ekspertyza techniczna o stanie budynku mieszkalnego w Lublinie przy ulicy Stolarskiej 4 – budynek mieszkalny, Lublin 1994, mps WUOZ, syg. 16348.
Jadwiga Teodorowicz-Czerepińska, Rozpoznanie historyczno-konserwatorskie kwartału zabudowy zawartego pomiędzy ulicami Stolarska-Zamojska-Misjonarska-Farbiarska, Lublin 2005, mps WUOZ.
D. Szczuka, Zabytki techniki w architekturze przemysłu rolno-spożywczego Lubelszczyzny, cz. I, Przemysł zbożowy, praca wykonana pod kierunkiem dr hab. prof. Stanisława Januszewskiego, Wrocław – Lublin 2002, s. 40.
Akta nieruchomości położonej w Lublinie przy ul. Stolarskiej 4; Zespół: 35/22/0 Akta miasta Lublina » Seria: 10 INSPEKCJA BUDOWLANA MIASTA LUBLINA [1926-]1944-1950[1951] » Jednostka: 5171; APL.
- Fabryka maszyn i kamieni młyńskich ul. Stolarska 4
- Plan zakładu Kotlarsko-Mechanicznego i Reperacja Kotłów Parowych w Lublinie, ul. Stolarska 4, wł. Maranda Antoni.
Domowa książka meldunkowa miasta Lublina ul. Stolarska nr 4 lok 1; 1a; 2-6; Zespół: 35/22/0 Akta miasta Lublina » Seria: 12 KSIĘGI MELDUNKOWE MIESZKAŃCÓW MIASTA LUBLINA [1873-]1930-1950[-1960] » Jednostka: 1990; APL.