„Spotkania. Niezależne Pismo Młodych Katolików” w Lublinie
„Spotkania. Niezależne Pismo Młodych Katolików” – jedno z najważniejszych pism drugiego obiegu – powstało w Lublinie. Pierwszy numer ukazał się w październiku 1977 roku.
Pismo wydawane było do 1989 roku. W tym czasie ukazało się 36 numerów „Spotkań” (do wprowadzenia stanu wojennego – 16 numerów). Wokół pisma skupiali się ludzie w różny sposób związani z Kościołem katolickim i ośrodkami inteligencji w Polsce. Pismo posiadało swoje oddziały w Warszawie, Krakowie i Paryżu. Do liderów tworzących pismo należeli Janusz Bazydło, Janusz Krupski i Piotr Jegliński. W artykule wstępnym pierwszego numeru „Spotkań” Janusz Krupski (pod pseudonimem Janusz Topacz) wskazywał cel, jaki postawili sobie twórcy pisma: „niepodległa i demokratyczna Polska. Wolna Polska w Wolnym Świecie”. Stawiał również warunek jego realizacji: „Bez niepodległości narodów Związku Radzieckiego nie odzyskamy i nie utrzymamy własnej niezależności”.
Spis treści
[Zwiń]Inspiracja
Inspiracją do podjęcia podziemnej działalności wydawniczej były wykłady prof. Władysława Bartoszewskiego prowadzone na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim od 1973 roku. Profesor prowadził na KUL-u wykład monograficzny poświęcony Polskiemu Państwu Podziemnemu w okresie II wojny światowej. W trakcie tych wykładów opowiadał również o ruchu wydawniczym, który rozwinął się wtedy na olbrzymią skalę. Te opowieści zafascynowały ambitnych studentów historii i postanowili sami stworzyć pismo niepodlegające cenzurze.
Zobacz>>> mapę Lublina przedstawiającą miejsca druku „Spotkań”
Tematy
Twórcy pisma byli przekonani o konieczności zmiany świadomości Polaków. Tematy poruszane w piśmie miały się do tego przyczynić. Do najważniejszych tematów, jakie poruszano na łamach „Spotkań” można zaliczyć dyskusję nad wielokulturowością, nad problemami Kościoła katolickiego – jego roli w Polsce i w krajach sowieckich. W piśmie ukazywało się też wiele tekstów z zakresu historii i filozofii. Ważnym tematem była aktualna sytuacja polityczna w kraju.
Przykładowe winiety
Numer 1, październik 1997 |
Numer 5, październik 1978 |
Numer 19–20, 7–10 października 1982.
|
Numer 7–8. Wydanie paryskie |
Ludzie
Do opiekunów intelektualnych i inspiratorów środowiska „Spotkań” należy zaliczyć prof. Władysława Bartoszewskiego, Adama Stanowskiego i Zdzisława Szpakowskiego. Wielką inspiracją były też spotkania w Duszpasterstwie Akademickim Dominikanów z o. Ludwikiem Wiśniewskim. Nie sposób wymienić wszystkich, którzy w ciągu jedenastu lat współpracowali z pismem. Środowisko redakcyjne „Spotkań” skupiało się wokół dwóch najbardziej aktywnych studentów historii: Janusza Krupskiego i Bogdana Borusewicza. Szybko dołączali do nich inni. Wśród redaktorów, drukarzy i kolporterów znaleźli się: Janusz Bazydło z lubelskiego oddziału „Więzi”, Piotr Jegliński, Wojciech Butkiewicz, Zdzisław Bradel, Janusz Drob, Teresa Podgórska, Stefan Szaciłowski, Krzysztof Wasilewski, Jolanta Wasilewska, Wit Karol Wojtowicz, Maciej Sobieraj, Krzysztof Paczuski, Paweł Nowacki, Wojciech Samoliński, Jan Andrzej Stepek, Zygmunt Kozicki, Bożena Wronikowska, Andrzej Paluchowski. Z pismem współpracowali też: Józef Ruszar i Wojciech Oracz, działacze krakowskiej opozycji.
Swoje teksty udostępniali publicyści „Tygodnika Powszechnego”, m.in. ks. Adam Boniecki, Jacek Woźniakowski, Tadeusz Konopka. Spośród członków warszawskiego KIK ze „Spotkaniami” współpracowali m.in.: Jan Chomicki, Marcin Przeciszewski.
Na łamach „Spotkań” publikowali: Adam Stanowski, Jan Józef Lipski, Władysław Bartoszewski, Stefan Kisielewski, Tomasz Mianowicz, Stanisław Małkowski, Józef Tischner, Ignacy Tokarczuk.
>>> Posłuchaj relacji o środowisku „Spotkań”
Miejsca
Katolicki Uniwersytet Lubelski był niewątpliwie w PRL wyspą wolności – schronieniem dla studentów represjonowanych w związku z wydarzeniami marca 1968 roku. Na kształtowanie poglądów studentów duży wpływ miał o. Ludwik Wiśniewski, prowadzący duszpasterstwo akademickie. Przeważająca większość osób współpracujących i tworzących „Spotkania” studiowała na KUL. W skład Koła Naukowego Historyków weszli m.in. trzej bardzo aktywni studenci historii: Janusz Krupski, Bogdan Borusewicz i Piotr Jegliński. To wokół nich zaczęło budować się życie naukowe i intelektualne.
Drugim ważnym miejscem, gdzie spotykali się ludzie z kręgu „Spotkań” było mieszkanie państwa Bożeny i Janusza Wronikowskich. Mieszkanie znajdowało się w bardzo dogodnym punkcie, w centrum Lublina przy ulicy Weteranów. Spotkania odbywały się co tydzień, we wtorek w godzinach wieczornych. Często zapraszano na te spotkania ludzi, którzy dla studentów byli intelektualnymi i moralnymi autorytetami: prof. Jacka Woźniakowskiego, czy Adama Stanowskiego.
„Spotkania” miały też swój oddział w Paryżu. Paryską edycją „Spotkań” (pod nazwą Editions Spotkania) kierował Piotr Jegliński. Biuro „Spotkań” mieściło się w dwupokojowym mieszkaniu przy ulicy Jean Moulin w Paryżu. W latach osiemdziesiątych przeniesiono redakcję do większych pomieszczeń na przedmieściach Paryża. Początkowo wydawnictwo przedrukowywało numery „Spotkań” i publikacje Biblioteki „Spotkań”, a następnie wydawało oryginalne tytuły, które były z kolei przedrukowywane w Polsce.
Zobacz>>> okładki Editions Spotkania
Drukarnie
Nielegalne drukarnie znajdowały się w różnych miejscach. Pierwsze numery „Spotkań” drukowano w mieszkaniu Stefana Szaciłowskiego przy ulicy Marii Curie-Skłodowskiej. Ze względu na niebezpieczeństwo odkrycia podziemnej drukarni, powielacze trzeba było dosyć często przenosić do innych miejsc.
„Spotkania” drukowano m.in. w męskim akademiku KUL przy ulicy Sławińskiego (dzisiaj ulica Niecała), w wynajmowanych mieszkaniach na Czechowie i LSM. Zdarzało się, że trzeba było drukować poza Lublinem, w okolicznych wioskach, albo jeszcze dalej, tak jak to miało miejsce podczas drukowania „Spotkań” w domu Macieja Sobieraja w Zagnańsku. Po latach drukarze często nie pamiętają już dokładnych adresów.
Pismo „Spotkania” nie było drukowane na pierwszym sprowadzonym do kraju, historycznym już, powielaczu. Drukowano je na innym, bardziej nowoczesnym powielaczu, któremu nadano imię „Zuzia”.
Opis bibliograficzny czasopisma
„Spotkania”, podtytuł: „Niezależne Pismo Młodych Katolików”; w numerach 31, 33–34 jako „Spotkania. Niezależne Pismo Katolików”. Pismo wydawane od 1977 do 1988 roku w Lublinie, okresowo w Krakowie i Warszawie.
Redakcja: Zdzisław Bradel, Janusz Krupski, Stefan Szaciłowski, Janusz Bazydło, Adam Konderak, Wojciech Oracz, Krzysztof Paczuski, Józef Ruszar, Jan Andrzej Stepek.
Druk i kolportaż: Zygmunt Kozicki, Paweł Nowacki, Wojciech Samoliński, Jan Krzysztof Wasilewski, Krzysztof Żórawski.
Współpraca: Jan Chomicki, Wojciech Chudy, Stefan Kisielewski, Tadeusz Konopka, Stanisław Krajewski, Ryszard Łużny, ks. Stanisław Małkowski, Tomasz Mianowicz, Włodzimierz Mokry, Marcin Przeciszewski, Adam Stanowski, Zdzisław Szpakowski, bp Ignacy Tokarczuk, o. Ludwik Wiśniewski OP, Jacek Woźniakowski.
Siedziba redakcji znajdowała się w mieszkaniu Janusza Krupskiego w Lublinie.
Publikowano publicystykę katolicką i społeczną, artykuły o sytuacji Kościoła katolickiego i katolików w Polsce i na świecie, dokumenty Episkopatu Polski i dokumenty wydane przez Jana Pawła II. Poruszano również tematykę kultury w państwie totalitarnym, problemów społecznych Polaków, chrześcijańskiej filozofii na Zachodzie, sytuacji dysydentów w bloku wschodnim, a także publicystykę historyczną, w tym dotyczącą relacji polsko-żydowskich czy polsko-ukraińskich.
Opublikowano 35 wychodzących nieregularnie numerów, w nakładzie od 300 do 1,2 tys. egzemplarzy, w formacie A4 i A5, drukowanych na powielaczu, następnie metodą offsetową1.
Opracował Michał Bednarczyk
Przypisy
1 M. Choma-Jusińska, Spotkania. Niezależne Pismo Młodych Katolików, w: Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989, tom 2, Warszawa 2012, s. 430, 431.