Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Rzeźnia miejska w Lublinie po 1944 roku

W 1944 roku na bazie rzeźni miejskiej powołano Państwową Przetwórnię Mięsną nr 64. Początkowo działała ona jako przedsiębiorstwo spółdzielcze, a od 1946 roku jako przedsiębiorstwo państwowe, produkujące bekon, konserwy, szynki i wędliny na bazie istniejącej przed wojną bekoniarni i wytwórni konserw firmy „Poels & Co". Po wyzwoleniu na terenie rzeźni pracowało kilka przedsiębiorstw, m.in. „Bacutil” Przedsiębiorstwo Jajczarsko-Drobiarskie, Solarnia Skór Surowych, Fundusz Aprowizacyjny.

Kalinowszczyzna - rzeźnia. Lublin. Fotografia
Kalinowszczyzna - rzeźnia. Lublin. Fotografia (Autor: Autor nieznany)

Spis treści

[RozwińZwiń]

Zakłady Mięsne w LublinieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Zakłady Mięsne – bo taka była nazwa nowo utworzonego przedsiębiorstwa – powstały w 1949 roku z połączenia rzeźni miejskiej, Państwowej Przetwórni Mięsnej nr 64, Warsztatów Wędliniarskich Lubelskiej Spółdzielni Zbytu Zwierząt Rzeźnych i Hodowlanych. W 1952 roku, dzięki projektom przygotowanym przez Biuro Projektów Budownictwa Przemysłowego z Bydgoszczy, rozpoczęto rozbudowę zakładu.

RozbudowaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Na początku powstały: hala ubojowa trzody chlewnej i bydła, chłodnia, magazyny żywca, jeliciarnia, stacja transformatorowa, drogi wewnętrzne, zewnętrzna sieć kanalizacyjna i wodociągowa. W 1955 roku oddano do użytku halę ubojową trzody chlewnej z kilkoma liniami ubojowymi, w tym świń białych i bekonu, z torami podwieszanej kolejki rurowej, oraz wciągarki elektryczne, piły, itp. W 1959 roku uruchomiono podobną linię służącą przeróbce bydła. Zdolność produkcyjna zakładu wzrosła z 20 do 57 tysięcy ton mięsa. Ważnym osiągnięciem było wprowadzenie mechanicznych urządzeń do transportu i obróbki poubojowej. Nie tylko wzrosła wydajność, ale i poprawił się stan sanitarno-higieniczny zakładu oraz warunki pracy. Rozbudowano magazyny, bowiem te istniejące, o powierzchni 900 m kw., były rozlokowane w trzech różnych miejscach i dodatkowo pozbawione ramp kolejowych i wozowych. Nowe magazyny oraz rampy wyładowcze kolejowe i wozowe pozwalały zgromadzić 4 tysiące sztuk zwierząt rzeźnych. Rozbudowano również aparaturę chłodniczą, zwiększono moc sprężarek. W 1961 roku uruchomiono topialnię tłuszczów jadalnych i przetwórnie. Zakładano zwiększenie produkcji wędlin o 4000 ton, 1000 ton szynek, 1800 ton konserw, 4000 ton smalcu. Do produkcji ciepła, zbudowano nową, większą kotłownię, wyposażoną w opalane węglem kotły systemu Le Monta o dużej wydajności.

Po rozbudowie zakład mógł wyprodukować w miejsce 13 tysięcy ton mięsa w 1957 roku 40 tysięcy ton w 1961 roku. W 1964 roku oddano do użytku rzeźnię sanitarną. Doszło także do przebudowy obszaru placu i rampy, skąd wcześniej odchodziły transporty do obozów zagłady.

Przemiany lat 90.Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Po II wojnie światowej władze zmieniły nazwę rzeźni na Okręgowe Przedsiębiorstwo Przemysłu Mięsnego. Firma nadal zajmowała się ubojem oraz produkcją wyrobów mięsnych i wędliniarskich. W latach 70. zakład przechodził kilkakrotnie modernizację, intensywnie się rozwijał; dużą część produkcji stanowił eksport do Związku Radzieckiego.

Po zmianach społeczno-politycznych z przełomu lat 80. i 90. rozpoczęły się kłopoty zakładu, który musiał zacząć działać w realiach gospodarki rynkowej. W grudniu 1993 roku zaprowadzono zarząd komisaryczny i przeprowadzono negocjacje z wierzycielami. W 1994 roku zredukowano załogę o połowę. Wydzielono dwie spółki – „HTS Żywiec" zajmującą się transportem i skupem, w której Przedsiębiorstwo Przemysłu Mięsnego miało 100 procent udziałów, i „Ideal" gdzie miało 35 procent udziałów. Reszta należała m.in. do Cukrowni Krasnystaw S.A., Browarów Lubelskich S.A. i kilku innych przedsiębiorstw. Wiosną 1995 roku przedsiębiorstwo przekształciło się w jednoosobową spółkę skarbu państwa, zmieniając nazwę na „Zakłady Mięsne". Dokonano kolejnych redukcji załogi; z 1500 osób pozostało 650.

Kolejne lata przyniosły następne zmiany. Powstało przedsiębiorstwo „LubMeat S.A." jednak już w 2002 roku zakłady zaczęły przeżywać kłopoty finansowe, a krótko potem zostały postawione w stan upadłości. Budynki dawnej rzeźni zaczęły niszczeć. Aby odzyskać choć część długów, budynki wydzierżawiono różnym firmom, które dokonały zmian i przebudowy – także w zabytkowej części zakładu.

Gdy kolejne hale opustoszały, zaczęła się grabież tego, co dało się wymontować. Około 2000 roku, wraz z przebudową przejazdu kolejowego na ulicy Turystycznej, został wymontowany rozjazd znajdujący się w ulicy. Tym samym tor manewrowy za dawną rzeźnią, obsługujący także inne zakłady przemysłowe, został odcięty od głównej linii. Rozpoczęto demontaż torów; kilka odcinków zostało złożonych przy murze rzeźni od strony ulicy Zimnej, obok tablicy upamiętniającej krwawą przeszłość tego miejsca.

 

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  • Grochiński J., Postęp techniczny w Zakładach Mięsnych w Lublinie, „Gospodarka Mięsna" nr 12/1969.
  • Janusz R., Lubelska chłodnia – modernizm utracony, [w:] Teka komisji architektury, urbanistyki i studiów krajobrazowych, t. IV B, Polska Akademia Nauk oddział w Lublinie, Lublin 2008.
  • Kotlarz D., Mięsne kłopoty Przedsiębiorstwa Przemysłu Mięsnego w Lublinie, „Panorama Lubelska" nr 3/1996.
  • Rudzka T., Z życia zakładów mięsnych, „Gospodarka Mięsna" nr 12/1969.
  • Skawiński W., Działalność inwestycyjna Zakładach Mięsnych w Lublinie, „Gospodarka Mięsna" nr 12/1969.