„Poemat o mieście Lublinie”. Kamienica Sobieskich – Rynek 12

Ilustrowany przewodnik po Lublinie:

W południowej stronie rynku widzimy pod nr 12 dom z pięknemi ozdobami okiennemi na I i II piętrze, zwany domem Sobieskich. Już ilość 5 okien na froncie świadczy o jego charakterze: nie był to dom mieszczański (tym nie wolno było takiej ilości okien na froncie umieszczać), ale szlachecki. Barokowy styl ozdób stiukowych świadczy, że o ile dom jest starszy, aniżeli z XVII w., to jednak dopiero w XVII w. został adaptowany do użytku możnej już wówczas rodziny Sobieskich. Dziad króla Jana III Marek Sobieski otrzymał go w spadku po swoich przodkach i w 1600 r. przerobił na pałacyk, zdobiąc na zewnątrz stiukami. Stiuki te mają motywy roślinne i figuralne, na pierwszym piętrze także portretowe (nad środkowym oknem I. p rycerz w hełmie, w którym ogół dopatruje się podobieństwa z królem Janem III). Wyrazistość ozdób zatarło wapno, którem często pokrywano fasadę. Mimo to uderza pewne podobieństwo kariatyd framugowych do takich samych ozdób na kamienicy św. Mikołaja w Kazimierzu nad Wisłą. Możliwe, że jedna wykonywała je ręka. Tego rodzaju ozdobne fronty domów z XVII w. spotkać możemy we wszystkich starszych miastach polskich: ten dom jest w każdym razie osobliwością Lublina. Pamiętnym jest on i z tego powodu, że w 1610 r. mieszkał w nim w samym przejeździe do Warszawy car Wasyl Szujski z braćmi Dymitrem i Iwanem, w 1703 r. król szwedzki Karol XII, a podobno w 1707 r. i car Piotr Wielki¹.


Nie wiemy, dlaczego Czechowicz wyróżnił to miejsce w Poemacie, ale wspomina o tej kamienicy – choć zdawkowo – również w tekście Słowa o Lublinie – dawnym mieście:
Znana kamienica Sobieskich w Rynku ma teraz tylko dwa piętra. Drugie dwa górne piętra rozebrano w czasach Królestwa Kongresowego².

Opracowanie: NN
Tekst pochodzi z:
„Scriptores. Czechowicz. W poszukiwaniu ukrytego miasta. Mapa miejsc – teksty”, nr 32, Lublin 2008, s. 195.