Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

NSZZ "Solidarność" Regiony

Spis treści

[RozwińZwiń]

Region NSZZ „Solidarność” Pomorza ZachodniegoBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Na Pomorzu Zachodnim pierwsi zastrajkowali pracownicy Stoczni Remontowej „Parnica”, pracę przerwała także załoga Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego. W ten sposób strajkujący popierali protest robotników z Trójmiasta. Do akcji przystępowały kolejne zakłady, w tym także przedsiębiorstwa spoza Szczecina. Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, który sformułował listę żądań do władz w postaci 36 postulatów, z których najważniejszy mówił o powołaniu „wolnych i niezależnych od partii i rządu związków zawodowych”, powstał w „Warskim”. MKS przystąpił do rozmów z rządem, a pertraktacje zakończyły się podpisaniem porozumienia kończącego strajki trwające trzynaście dni.


Na jesieni 1980 roku mieszkańcy województwa szczecińskiego przeżywali okres wielkiej aktywności społecznej. Przejawiało się to w inicjatywach nowych stowarzyszeń społecznych oraz politycznych niezależnych od władz komunistycznych. „Solidarność” zareagowała poprzez wydawanie biuletynów z artykułami, w które nie ingerowała cenzura. 10 stycznia 1981 roku ukazał się pierwszy numer tygodnika „Jedność”, który był pierwszym oficjalnym pismem NSZZ „Solidarność” w tym regionie i na terenie kraju.


Czerwiec i lipiec 1981 r. to okres, w którym obyły się dwie tury I-szego Walnego Zebrania Delegatów Regionu Pomorza Zachodniego. Wyłoniono na nim Zarząd Regionu oraz wybrano 35 delegatów na zjazd krajowy NSZZ „Solidarność”. Szefem „Solidarności” tego regionu został Marian Jurczyk.


Wraz z „Solidarnością” w regionie pojawiła się atmosfera wolności, co ośmieliło wiele osób, a nawet niektórych członków PZPR, zwłaszcza młodszych wiekiem i stażem w partii, do działań niezależnych.

Kontakt:

Przewodniczący: Mieczysław Jurek, tel. 91 42 27 422, 91 42 33 779, fax 91 42 30 569
ul. Wojska Polskiego113, 70 – 484 Szczecin   

adres strony internetowej: www.solidarnosc.szczecin.pl
 

Region Koszaliński NSZZ "Solidarność" PobrzeżeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

Kontakt:

Przewodniczący: Danuta Czernielewska, tel. 94 34 25 808, 94 34 24 546, fax 94 24 25 808
ul. Zwycięstwa 7/9, 75 – 028 Koszalin

adres strony internetowej: http://www.pobrzeze.net/

Region Słupski NSZZ „Solidarność”Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

Kontakt:

Przewodniczący: Stanisław Szukała, tel. 59 84 26 885, faks 59 84 28 747,
ul. Jedności Narodowej 2, 76 – 200 Słupsk

adres strony internetowej: www.solidarnosc.org.pl/slupsk/index2.php

Region Gdańsk NSZZ „Solidarność”Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Po strajkach w sierpniu ’80 władze PRL zawarły z komitetami strajkowymi, także z komitetem gdańskim, porozumienia, nazwane później sierpniowymi. Porozumienie stwierdzało, że działalność związków zawodowych nie spełniła nadziei i oczekiwań pracowników, dlatego celowe jest powołanie związków zawodowych, które byłyby samorządne i autentycznie reprezentowały klasę pracującą. Na tej  podstawie umożliwiono rejestrację NSZZ „Solidarność”.


I Walne Zebranie Delegatów Regionu Gdańskiego odbyło się w Gdyni w dwóch turach w lipcu 1981 i wtedy dokonano wyboru Zarządu Regionu Gdańskiego oraz jego przewodniczącego – Lecha Wałęsy. Przyjęto wtedy także uchwały dotyczące  m.in. projektu ustaw o samorządzie przedsiębiorstw, środkach masowego przekazu, czystości wód Zatoki Gdańskiej oraz zajmowano się organizacją regionalną Związku. Delegaci poparli marsze protestacyjne Komitetu Obrony Więźniów za Przekonania, ogłosili strajk pracowników poligrafii i kolportażu, utworzyli odpowiednie oddziały Zarządu Regionu. Powołano regionalny fundusz społeczny oraz codzienne pismo.
13 grudnia 1981 r. działacze NSZZ „Solidarność" z regionu gdańskiego ogłosili strajk generalny. Jego siedzibą została Stocznia Gdańska. Trzy dni później oddziały MO, ZOMO i wojska spacyfikowały Stocznię Gdańską, Północną, Remontową oraz Port Gdański.
Skutkiem tych wydarzeń były aresztowania tysięcy związkowców. Wielu z nich zostało skazanych lub internowanych – dotyczyło to także członków prezydium i Zarządu Regionu Gdańskiego. NSZZ „Solidarność” został zmuszony do podjęcia działalności w podziemiu. W zakładach pracy powstały tajne struktury związkowe.
Represje wobec związkowców z Gdańska były największe w skali całej Polski. Władze aresztowały ok. 800 osób, internowano ich ponad 400, kilka tysięcy zostało postawionych przed kolegiami ds. wykroczeń.

 

Kontakt:

Przewodniczący: Krzysztof Dośla, tel. 58 308 43 52, 58 308 42 60, fax 58 301 88 54,
ul. Wały Piastowskie 24, 80 – 855 Gdańsk

adres strony internetowej: www.solidarnosc.gda.pl

Region Elbląski NSZZ „Solidarność”Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

Kontakt:

Przewodniczący: Jan Fiodorowicz, tel. 55 641 58 86 – 87, fax 55 641 58 85,
ul. 1 Maja 2, 82 – 300 Elbląg

 

Region Warmińsko-MazurskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Zróżnicowanie ludności oraz przyczyny historyczne stworzyły dość trudny grunt do założenia Związku w tym regionie. Społeczeństwo Olsztyna było bardzo upartyjnione, a świadomość polityczna klasy robotniczej niska, gdyż większość z nich nie wiedziała nawet o istnieniu Komitetu Obrony Robotników, bądź posiadała informacje zniekształcone przez partyjną propagandę. W momencie, kiedy w innych regionach kraju wybuchały strajki solidarnościowe, w Olsztynie nadal było spokojnie. Pojawiające się strajki na ogół były krótkie, nieskoordynowane i najczęściej szybko wygasały. Dopiero strajk robotników Olsztyńskich Zakładów Opon Samochodowych „Stomil” z 22 sierpnia 1980 roku odbił się szerszym echem, jednak i on został szybko zdławiony.

Po IV Plenum KC PZPR, na płaszczyźnie organizacji partyjnych, trwały ożywione dyskusje, wynikające z zaniepokojenia sytuacją w kraju. Sekretarz KW PZPR przedstawił zebranym informację o sytuacji społeczno-gospodarczej oraz o pracach, jakie podejmowało kierownictwo partii i rządu. Coraz częściej zadawano też pytania dotyczące sytuacji w województwie.

Wydarzenia na Wybrzeżu znalazły, chociaż w mniejszej skali, swoje odbicie również w ówczesnym województwie olsztyńskim. Pracę przerwały dwa zakłady: dobromiejska „Warfama” oraz olsztyński „Spomasz”. Akcje strajkowe przebiegały spokojnie. Sytuacja w Gdańsku i Szczecinie budziła spore zainteresowanie we wszystkich środowiskach, a najistotniejszym wydarzeniem stało się zawarcie porozumień. Z chwilą zakończenia strajków na Wybrzeżu, zaczęto organizować Niezależne Samorządne Związki Zawodowe. W województwie olsztyńskim proces ten zamknął się w okresie od 1 do 23 września. W poszczególnych zakładach i instytucjach pracownicy organizowali się sami, pokonując często strach, niechęć i utrudnienia ze strony dyrekcji. Jako pierwsze, Komitety Założycielskie powstały w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacji Miejskiej, Spomaszu, Eltorze, Teatrze im. Stefana Jaracza, Filharmonii. Chciano wiązać się jedynie z Gdańskiem, delegaci Regionu Mazowsze traktowani byli przez robotników bardzo nieufnie. Nowo powstałe związki znajdowały oparcie tam, gdzie dyrekcja akceptowała, a często nawet wspierała ruch związkowy. Po trzech tygodniach udało się doprowadzić do zebrania przedstawicieli powstałych już Komisji Zakładowych.

Od początku Związek podejmował starania, aby zdobyć osobowość prawną. Napotykał przy tym na wiele trudności. Prasa partyjna wydawała ulotki i biuletyny, deprecjonujące działalność „Solidarności”. W oparciu o statut i przepisy ordynacji wyborczej NSZZ „Solidarność”, Komitet Założycielski „Solidarność” w „Stomilu” przeprowadził demokratyczne wybory władz Związku. 24 października 1980 roku odbyło się posiedzenie Sądu Wojewódzkiego w Warszawie, na którym rozpatrzono wniosek o rejestrację Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Sąd postanowił zarejestrować Związek, dokonując korekty niektórych przepisów statutu.

Po rejestracji Związku, jego działalność zaczęła rozwijać się. Wydarzenia ostatnich miesięcy przyniosły radykalne ożywienie życia publicznego, a także aktywizację polityczną wszystkich warstw i grup społecznych. W olsztyńskim aktywizowały się różne środowiska, a widocznym przejawem tych działań była uroczysta inauguracja działalności Instytutu Kultury Chrześcijańskiej im. Jana Pawła II.   

 

Kontakt:

Przewodniczący: Józef Dziki, tel. 89 52 72 204, fax 89 52 72 622,
ul. Głowackiego 28, 10 – 448 Olsztyn

adres strony internetowej: www.solidarnosc-olsztyn.org.pl

Region PodlaskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

28 sierpnia w Białostockiej Fabryce Przyrządów i Uchwytów rozpoczęto akcję strajkową. Następnego dnia strajk ogłoszony został w Białostockiej Hucie Szkła. Strajki te szybko zakończono, a pozostałe zakłady pracy nie podjęły żadnych działań.

W Białymstoku zawrzało dopiero 4 września 1980 roku, kiedy do strajku przystąpiła większość zakładów pracy. Te wystąpienia zakończyły się sukcesem, ponieważ większość postulatów robotników została spełniona. 12 października 1980 roku powstał w Białymstoku Międzyzakładowy Komitet Założycielski, zrzeszający w swych szeregach związkowców z 21 zakładów pracy. Ostatecznie białostocki MKZ objął swym zasięgiem obszar województwa, jak również teren byłego powiatu grajewskiego, leżący w granicach województwa łomżyńskiego. Był to jeden z nielicznych wyjątków w kraju, gdzie obszar działalności MKZ nie pokrywał się z granicami administracyjnymi. Pod koniec października 1980 roku „Solidarność” działała już na terenie 50 zakładów, a należało do niej około 8 tys. członków. Miesiąc później w białostockim MKZ zarejestrowanych było już 228 organizacji zakładowych, a liczba członków stale rosła.

Kontakt:

Przewodniczący: Jóżef Mozolewski, tel. 85 748 11 00, fax 85 748 11 01,
ul. Suraska 1, 15 – 093 Białystok

adres strony internetowej: www.solidarnosc.org.pl/zr.podlaskiego

Region Gorzów WielkopolskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kontakt:

Przewodniczący: Jarosław Porwich, tel. 95 722 49 08, 95 722 48 97, fax 95 722 48 97,
ul. Borowskiego 31, 66 – 400 Gorzów Wielkopolski,

adres strony internetowej: www.solidarnosc.org.pl/gorzow/

Region WielkopolskaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 W roku 1980 niepokoje społeczne w województwie poznańskim nie były tak szerokie, jak w innych regionach Polski w tym czasie. Sporadycznie solidaryzowano się poprzez strajki czy protesty z załogami z Wybrzeża. W końcu, 29 sierpnia zorganizowano strajk w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym (WPK), co rozpoczęło falę protestów w około 20 innych zakładach pracy, między innymi w Zakładach Przemysłu Metalowego im. H. Cegielskiego (HCP) i Poznańskiej Fabryce Maszyn Żniwnych (PFMŻ).

Jednakże, w stanie wojennym władzom udało się rozbić strukturę NSZZ „Solidarność” Wielkopolska poprzez liczne aresztowania, zatrzymania, rozmowy ostrzegawcze, naciski w celu podpisywania „deklaracji lojalności”, ale przede wszystkim za pomocą akcji internowania. Przejawami oporu wobec takiej polityki były liczne protesty odbywające się w Poznaniu. W 1983 r. odbył się tam między innymi największy proces polityczny, w czasie którego sądzone było 27 osób, w większości studentów Politechniki Poznańskiej.


W 1986 r. władze PRL zmieniły formy stosowanych represji, dzięki czemu niektórzy znani działacze „Solidarności” mogli podjąć próbę jawnej działalności i powołali Wielkopolską Radę „Solidarności”. Okres tymczasowości w tym regionie zakończył się podczas II WZD NSZZ „Solidarność” Regionu Wielkopolska w dniach 27 – 28 stycznia 1990 r.

Kontakt:

Przewodniczący: Jarosław Lange, tel. 61 85 30 860, fax 85 30 866,
ul. Zamkowa 1 /2, 61 – 768 Poznań

adres strony internetowej: www.solidarnosc.org.pl/poznan

 

Zobacz wspomnienia dotyczące strajków w 1980 roku >>> Błażej Leciejewski, Krzysztof Rataj, W.

Region BydgoskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kontakt:

Przewodniczący: Leszek Walczak, tel. 52 376 70 10, 52 376 70 11, fax 52 376 70 12,
ul. Wełniany Rynek 5, 85 – 306 Bydgoszcz

adres strony internetowej: www.region.bydgoszcz.pl

 

Zobacz wspomnienia dotyczące strajków z 1980 roku >>> Aleksander Drążkowski, Leszek Karwecki
 

Region Toruńsko-WłocławskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kontakt:

Przewodniczący: Jacek Żurawski, tel. 56 622 47 52,  56 622 41 52, fax 56 622 47 52,
ul. Piekary 35/37, 87 – 100 Toruń

adres strony internetowej: www.solidarnosc.torun.pl

 

Zobacz wspomnienia dotyczące strajków w 1980 roku >>> Mieczysław Caban, Tadeusz Wilcek

Region MazowszeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Region ten był jednym z największych i najliczniejszych, obejmował Warszawę i województwa: stołeczne, ciechanowskie, łomżyńskie, ostrołęckie, skierniewickie oraz częściowo bielsko-podlaskie, radomskie i siedleckie.


Strajki w regionie Mazowsze zaczęły się od protestu w słynnych Zakładach Mechanicznych „Ursus” w Warszawie (od 2 lipca 1980 r.), gdzie powołano Robotniczy Komitet Solidarności ze Strajkującymi Robotnikami Wybrzeża.


Komitet ten przekształcono we wrześniu w Komitet Założycielski Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych. Trzy dni później zorganizował on spotkanie z przedstawicielami 20 zakładów pracy. Na czele Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego stanął z Zbigniew Bujak, a jeszcze we wrześniu odbyło się pierwsze zebranie NSZZ „Solidarność” Region Mazowsze. Brało w nim udział około 200 osób z 75 zakładów pracy.

Kontakt:

Przewodniczący: Andrzej Kropiwnicki, tel. 22 314 80 13,  22 314 80 90, fax 22 314 80 92,
ul. Wolska 47, 01 – 201 Warszawa

adres strony internetowej: www.solidarnosc.org.pl/mazowsze

 

Zobacz relacje dotyczące strajków w 1980 roku >>> Szczepan Chondzyński, Andrzej Gierczak

Region PłockiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kontakt:

Przewodniczący: Wojciech Kępczyński, 24 262 88 33, 24 26 24 622, fax 24 262 70 43,
ul. Jachowicza 30, 09 – 400 Płock

adres strony internetowej: www.solidarnoscplock.pl

Region KonińskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kontakt:

Przewodniczący: Zdzisław Nowakowski, tel. 62 244 52 20, fax 62 244 52 20,
ul. Wojska Polskiego 10, 62 – 500 Konin,

adres strony internetowej: www.solidarnosc.org.pl/konin
 

Region ZielonogórskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kontakt:

Przewodniczący: Maciej Jankowski, tel. 68 325 48 67, 68 325 48 68, fax 368 27 13 80,
ul. Lisowskiego 5, 62 – 075 Zielona Góra

adres strony internetowej: www.solidarnosc.zgora.pl

Region Wielkopolska PołudniowaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kontakt:

Przewodniczący: Jan Mosiński, tel. 62 767 11 14, fax 62 767 11 76,
ul. 3 Maja 13a/1, 62 – 800 Kalisz

adres strony internetowej: www.solidarnosc.kalisz.pl

Region Ziemia ŁódzkaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Strajki latem 1980 roku rozpoczęły się w Łodzi od Łódzkich Zakładów Przemysłu Bawełnianego im. Obrońców Pokoju. Władze zgodziły się na realizację postulatów robotniczych, co wywołało falę strajków w kolejnych zakładach. W regionie łódzkim podjęto strajki solidarnościowe z robotnikami protestującymi na Wybrzeżu, które zostały zapoczątkowane przez pracowników Miejskiego przedsiębiorstwa Komunikacyjnego. Doprowadziły one do uzyskania zgody władz na ustanowienie niezależnych związków zawodowych.


Międzyzakładowy Komitet Założycielski „Solidarności” w Łodzi powstał 5 września 1980 r., a przywódca strajku w MPK, Andrzej Słowik, został jego przewodniczącym.  Zastępcami wybrano Józefa Kościelskiego z Przedsiębiorstwa Transportu i Sprzętu Budowlanego Przemysłu Lekkiego oraz Grzegorza Palkę, asystenta Politechniki Łódzkiej. Mieszkanie Palki przy ul. Nawrot 43 stało się pierwszą siedzibą łódzkiej „Solidarności”.


Specyfiką łódzkiego przemysłu jest dominacja zakładów włókienniczych i odzieżowych, więc najważniejszą z punktu widzenia tego regionu rolę odgrywała Tymczasowa Komisja Włókniarzy.


Tworzenie komitetów założycielskich „Solidarności” w zakładach pracy i na uczelniach przebiegało jednak pomyślnie i spontanicznie, mimo podejmowania przeciwko tej inicjatywie działań przez lokalne władze. W październiku związek zrzeszał już 100 tys. członków. Z czasem powołano delegatury MKZ poza Łodzią – w Bełchatowie, Łasku, Łęczycy, Radomsku i Zduńskiej Woli, a w miejscowościach, w których liczba członków „Solidarności” nie przekraczała 5 tys. (Brzeziny, Głowno, Koluszki, Konstantynów Łódzki, Ozorków, Pabianice, Stryków i Zgierz) – komisje lokalne.
 

Kontakt:

Przewodniczący: Waldemar Krenc, tel. 42 67 72 600, 42 67 72 611, fax 42 67 72 613,
ul. Kamińskiego 11, 90 – 229 Łódź

adres strony internetowej: www.solidarnosc.org.pl/lodz
 

Region PiotrowskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

Kontakt:

Przewodniczący: Zbigniew Bogusławski, tel. 44 647 89 21, 44 647 79 81,
ul. 3 Maja 6b, 97 – 300 Piotrków Trybunalski

adres strony internetowej: www.solidarnosc.org.pl/piotrkow

Region Ziemia RadomskaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kontakt:

Przewodniczący: Zdzisław Maszkiewicz, tel. 48 36 236 43, fax 36 23 804,
ul. Traugutta 2, 26 – 600 Radom

adres strony internetowej: www.solidarnosc.radom.net

Region ŚrodkowowschodniBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Wydarzenia jakie miały miejsce na Lubelszczyźnie w dniach 8-24 lipca 1980 roku przeszły do historii jako Lubelski Lipiec ‘80. Była to fala strajków, która zapoczątkowała ruch solidarnościowy w całym kraju. Wcześniej w tym regionie nie dochodziło do protestów, tymczasem nieoczekiwanie to właśnie on stanął w centrum wydarzeń i dał impuls do strajków na Wybrzeżu. Przyczyną strajków były podwyżki cen ogłoszone przez rząd oraz zmiany w systemie naliczania wynagrodzeń.


Jako pierwsza zaprotestowała załoga WSK Świdnik, zaś władze PRL po raz pierwszy w historii zostały zmuszone do podpisania porozumienia. Dzięki temu ludzie przekonali się, że protest jest możliwy i przełamali atmosferę strachu jaka pojawiła się po wydarzeniach Grudnia ’70 oraz Czerwca ’76. Były to także pierwsze strajki, które nie polegały na wyjściu na ulice, ale na protestach w zakładach pracy. Kiedy w Autoryzowanej Stacji Obsługi „Polmozbyt”  w Lublinie przy ul. Wojciechowskiej usłyszano o strajkach w Świdniku, również przerwano pracę. Lotem błyskawicy protesty rozprzestrzeniały się na cały Lublin. Do protestujących przyłączyła się Fabryka Maszyn Rolniczych „Agromet”, Lubelskie Zakłady Naprawy Samochodów, Fabryka Samochodów Ciężarowych oraz Lubelskie Zakłady Przemysłu Skórzanego.


W dalszej kolejności do akcji przyłączały się kolejne zakłady - Lubelskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Mieszkaniowego, Lubelskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego, Przedsiębiorstwa Robót Inżynieryjnych, PTHW, Transbudu, Elektrociepłownia, Cefarm, Polfa, Zakład Remontowo-Energetyczny, Spółdzielnia Pracy Niewidomych, MPK, WPHW, Spółdzielnia Transportu Wiejskiego, Fabryki Domów, MPO, CPN, PKS, Zakładów Kuśnierskich, Spółdzielnia Zabawkarska „Bajka”.


Zastrajkowały także zakłady pracy w Kraśniku: MPK, PKS, PTHW, Fabryka Łożysk Tocznych. W Puławach: Zakłady Azotowe i PKS. W Lubartowie były to: Huta Szkła, Garbarnia i Mechaniczne Zakłady Produkcyjne. W Chełmie: Zakład Komunikacji Miejskiej i Transbud.


W regionie strajkowały jeszcze: poniatowska „Eda”, Spółdzielnia Pracy w Opolu Lubelskim, biłgorajski oddział PTHW, Przedsiębiorstwo Urządzeń Technicznych w Radzyniu Podl. i Kocku, Zakłady Odzieżowe „Delia” w Zamościu, Kombinat Ogrodniczy w Leonowie, filie LZNS w Chodlu, Siedliszczach i Garbowie oraz oddziały puławskiego PKS w Rykach i Michowie.


W Świdniku powstał Międzyzakładowy Środkowo-Wschodni Komitet Założycielskiego NSZZ, który występował później pod nazwą Międzyzakładowy Komitet Założycielski NSZZ „Solidarność” Regionu Środkowo-Wschodniego. Pomysłodawcą terminu „Środkowo-Wschodni” na określenie Lubelszczyzny był Jan Nakonieczny z Puław.


W grudniu zainicjowano powstanie Wszechnicy Związkowej, której rola miała polegać na szkoleniu kadr związkowych. Jej pomysłodawcą był dr Adam Stanowski z KUL. Powstała także Wszechnica Nauczycielska, która nauczała historii najnowszej po 1944 roku. 12 czerwca 1981 zorganizowano na KUL spotkanie z poetą-noblistą Czesławem Miłoszem.


I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” Regionu Środkowo-Wschodniego odbyło się 25-27 kwietnia i 16-17 maja 1981 w hali „Avia” w Świdniku. Region zrzeszał wówczas 332 tys. związkowców, skupionych w 1300 organizacjach zakładowych.


Najważniejsze pismo regionu to ukazujący się od października 1980 „Biuletyn Informacyjny Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” Region Środkowo-Wschodni”, który od maja 1981 ukazywał się jako „Biuletyn Informacyjny NSZZ „Solidarność” Region Środkowo-Wschodni”, a przejściowo jako pismo „Wprost”.

>> Przeczytaj więcej o Lubelskim Lipcu 1980 <<
 

Kontakt:

Przewodniczący: Marian Król, tel. 81 53 208 11, fax 81 53 23 301,
ul. Królewska 3, 20 – 109 Lublin

adres strony internetowej: www.solidarnosc.org.pl/lublin

Region ChełmskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

Kontakt:

Przewodniczący: Zdzisław Denysiuk, tel. 82 565 19 43, fax 82 565 19 43,
ul. I Armii WP 41, 22 – 100 Chełm

Region JeleniogórskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kontakt:

Przewodniczący: Franciszek Kopeć, tel. 75 641 59 10, 12 641 59 30,12 641 59 12,
ul. 1 Maja 25, 58 – 500 Jelenia Góra

adres strony internetowej: www.solidarnosc.jgora.pl

Region Zagłębie MiedzioweBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

Kontakt:

Przewodniczący: Bogdan Orłowski, tel. 76 721 08 78, 76 721 08 98, fax 76 721 08 88,
ul. Skarbka 9,  59 – 220 Legnica

adres strony internetowej: www.solidarnosc.org.pl/legnica

Region Dolny ŚląskBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Na Dolnym Śląsku pierwsze w ramach strajków stanęły kopalnie Zagłębia Miedziowego (18 lipca 1980). Następnie dołączyły do nich niektóre zakłady z Wrocławia oraz pojedyncze przedsiębiorstwa ze Świdnicy i Dusznik. W tych zakładach przerwano strajki po otrzymaniu od władzy zapewnień o spełnieniu postulatów płacowych, jednakże nie zapobiegło to wybuchom kolejnych protestów w innych przedsiębiorstwach. Zatem pracę wstrzymała załoga wałbrzyskiego przedsiębiorstwa komunikacyjnego, we Wrocławiu „Aspa” oraz Instytut Automatyki Systemów Energetycznych, „Fadrom”.


Główna fala strajków na Dolnym Śląsku ruszyła jednak, gdy we Wrocławiu stanęły Stocznia Rzeczna i Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne (26 lipca 1980). Powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, a jego przewodniczył mu kierowca autobusu, Jerzy Piórkowski. W efekcie końcowym w strajkach wzięło udział 176 przedsiębiorstw!


W województwie legnickim zaprotestowali pracownicy w ZG „Lubin” i „Rudna” powołano Komitet Strajkowy, strajk objął także szereg zakładów Wałbrzycha i województwa wałbrzyskiego. Międzywydziałowy Komitet Strajkowy powołano także Hucie Miedzi „Głogów”, która jednak nie przerwała pracy. Komitet ten wraz z MKS Huty „Legnica” podjął negocjacje z Ministerstwem Hutnictwa. Komitety strajkowe z Wrocławia, Wałbrzycha, Lubina i Głogowa przekształciły się z czasem w komitety założycielskie NSZZ, a następnie w MKZ.
 

Kontakt:

Przewodniczący: Janusz Łaznowski, tel. 71 78 10 150, 71 35 58 824, 35 51 565,
Pl. Solidarności 1/3/5, 53 – 661 Wrocław,

adres strony internetowej: www.solidarnosc.wroc.pl

Region Śląsk OpolskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

Kontakt:

Przewodniczący: Cecylia Gonet, tel. 77 423 28 60, 77 423 28 62, fax 77 454 55 48,
ul. Damrota 4, 45 – 064 Opole

adres strony internetowej: www.solidarnosc.org.pl/opole

Region CzęstochowskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kontakt:

Przewodniczący: Mirosław Kowalik, tel. 34 360 55 70, 605 55 43 42, fax 34 360 55 71,
ul. Łódzka 8/12, 42 – 400 Częstochowa

adres strony internetowej: www.solidarnosc.org.pl/czest

Region Śląsko-DąbrowskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W regionie Śląsko-Dąbrowskim powstało kilka ośrodków założycielskich „Solidarności”. Próby powołania wspólnych władz dla nich wszystkich kończyły się jednak niepowodzeniem, co spowodowane było różnicami w poglądach między ośrodkami, ale także działaniami SB, których celem było skłócenie działaczy.


Były to ośrodki: Huta „Katowice”, kopalnia węgla kamiennego „Manifest Lipcowy”, bytomski MZK (zakłady pracy z Bytomia, Rudy Śląskiej, Piekar, część Chorzowa, Zabrza, Gliwic, Katowic, Pyskowic, Mysłowic i miejscowości Zagłębia), zakłady tyskie oraz MZK w Siemianowicach Śląskich.


Podczas strajków w sierpniu i wrześniu 1980 r. w ówczesnym województwie katowickim powstał Międzyzakładowy Komitety Strajkowy założony w Hucie „Katowice” w Dąbrowie Górniczej. Zawarł on porozumienie z dyrekcją kombinatu, które kończyło strajk i potwierdzało objecie huty porozumieniami gdańskimi. MKS przekształcił się w Międzyzakładowy Komitet Robotniczy, zaś 11 września zawarł porozumienie z komisją rządową. W tym porozumieniu deklarowano, że organy państwa, kierownictwo zakładów pracy i organizacje polityczne nie będą przeciwdziałać powstaniu czy funkcjonowaniu nowych związków zawodowych. Nazwane „katowickim” dopełniało razem z jastrzębskim porozumienia szczecińskie i gdańskie i tworzyło tzw. umowę społeczną z 1980 r.


Działaczom MKS przy kopalni węgla kamiennego „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu Zdroju udało się zawrzeć 9 września 1980 r. porozumienie z delegacją rządową, w którym zapisane zostało m.in. poparcie 21 postulatów gdańskich oraz zniesienie w górnictwie czterobrygadowego systemu pracy.
Kontakt:

Kontakt:

Przewodniczący: Piotr Duda, tel. 32 258 98 56, 32 25 37 800, fax 25 37 373,
ul. Floriana 7, 40 – 286 Katowice

adres strony internetowej: http://solidarnosckatowice.pl/

Region PodbeskidzieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kontakt:

Przewodniczący: Marcin Tyrna, tel. 33 81 26 790, 33 81 26 753, fax 33 81 26 752,
ul. Asnyka 19, 43 – 300 Bielsko – Biała

adres strony internetowej: www.solidarnoc.org.pl/bbial

Region ŚwiętokrzyskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

29 sierpnia 1980 r. zastrajkowali pracownicy Fabryki Łożysk Tocznych „Iskra” w Kielcach. Dyrektorowi fabryki wręczono listę 32 postulatów, z których pierwszy głosił„Popieramy postulaty zgłoszone przez Wybrzeże”. 11 września w „Iskrze” wybuchł kolejny strajk, ponieważ władze opieszale i z opóźnieniami realizowały postulaty robotników. Powołana wcześniej Komisja Kontroli Społecznej została przekształcona w Zakładowy Komitet Strajkowy.


Strajki zaczęły się również w Fabryce Samochodów Specjalizowanych „POLMO-SHL”, Zakładach Urządzeń Chemicznych i Armatury Przemysłowej „Chemar”, Centrum Produkcyjnym Pneumatyki „Prema”, Przedsiębiorstwie Transportowo-Sprzętowym Budownictwa „Transbud”.


13 września przedstawiciele Komitetów Strajkowych z kieleckich zakładów utworzyli Międzyzakładowy Komitet Założycielski Kieleckich Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych. W kolejnych dniach Komitet przystąpił do Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność”. Był to pierwszy etap powstawania ruchu związkowego w regionie Świętokrzyskim.


Inicjatywa tworzenia komitetów założycielskich wolnych związków miała miejsce także w innych miejscowościach i zakładach pracy, np. w Zakładach Metalowych „Predom-Mesko” w Skarżysku-Kamiennej, w Końskich, Ostrowcu Świętokrzyskim i Starachowicach.


Zarząd Regionu Świętokrzyskiego NSZZ „Solidarność” powołał Prezydium Założycielskie Komitetu Obrony Więzionych i Prześladowanych za Przekonania, które koncentrowało się na żądaniu ograniczenia cenzury, zaprzestania prześladowań opozycji czy zgodnej z prawem działalności prokuratury, MO i SB.
 

Kontakt:

Przewodniczący: Waldemar Bartosz, tel. 41 34 477 03, 41 34 460 33, fax 41 34 417 38,
ul. Planty 16a, 25 – 502 Kielce

adres strony internetowej: www.solidarnosc-swietokrzyska.pl

Region MałopolskaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Podobnie jak w Wielkopolsce, w Krakowie strajki w lecie 1980 roku były nieliczne i krótkotrwałe, nie powstał żaden wspólny komitet i porównywalna sytuacja miała miejsce w całym regionie. 6 września w Hucie im. Lenina utworzono Komitet Robotniczy Hutników, który ogłosił się założycielem i organizatorem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego. MZK powstał dzięki porozumieniu przedstawicieli pięciu krakowskich zakładów pracy, w których wcześniej istniały już Zakładowe Komitety Założycielskie.


I Walne Zebranie Delegatów NSZZ „Solidarność” odbyło się w Tarnowie jeszcze w lipcu. Wzięło w nim udział 935 delegatów. Ustalono zakres działania i kompetencji władz oraz strukturę organizacyjną regionu, podjęto dyskusję nad programem, w tym nad stanowiskiem Małopolski na zjazd krajowy. W terenie zaczęły powstawać Delegatury Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność Małopolska” na obszarze Alwerni, Bochni, Dębicy, w Gorlicach, Jaśle, Limanowej, Myślenicach, Nowym Sączu, Tarnowie, Oświęcimiu, Tarnowie i Zakopanem. Region Małopolski wspomagał projekty związkowców z innych terenów, a także pokrewne inicjatywy, takie jak „Solidarność Wiejska”, Niezależne Zrzeszenie Studentów czy „Solidarność Rzemieślnicza”.
 

Kontakt:

Przewodniczący: Wojciech Grzeszek, tel. 12 42 16 054, 12 42 18 275, fax 12 42 16 217,
Pl. Szczepański 5, 31 – 011 Kraków

adres strony internetowej: www.solidarnosc.krakow.pl

Region Ziemia SandomierskaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kontakt:

Przewodniczący: Andrzej Kaczmarek, tel. 15 84 21 385, 15 84 42 893, fax 15 84 26 103,
ul. Wolności 2a, 37 – 450 Stalowa Wola

Region RzeszowskiBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kontakt:

Przewodniczący: Wojciech Buczak, tel. 17 86 27 017, 17 86 21 709, fax 17 850 12 22,
ul. Matuszczaka 14, 35 – 083 Rzeszów

adres strony internetowej: www.solidarnosc.rzeszow.org.pl

Region PodkarpacieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

Kontakt:

Przewodniczący: Tadeusz Majchrowicz, tel. 13 43 249 30, 1343 249 12, fax 13 43 242 39,
ul. Słowackiego 4, 38 – 400 Krosno

adres strony internetowej: http://www.solidarnosc.org.pl/krosno/index.php

Region Ziemia PrzemyskaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

 

Kontakt:

Przewodniczący: Andrzej Buczek, tel. 16 670 59 67, 16 670 42 02, fax 16 670 32 53,
ul. Barska 15, 37 – 700 Przemyśl

adres strony internetowej: www.solidarnosc.org.pl/przem/

 

 

 

Opracowała: Emilia Zabielska, Magdalena Zabłocka

Redakcja: Izabela Frankowska, Monika Śliwińska