Nimrod Ariav (1926–2023)
Nimrod Szalom Ariav (Szulem Cygielman, Henryk Górski, Jerzy Eugeniusz Godlewski) urodził się 24 września 1926 w Lublinie. Zmarł 3 sierpnia 2023 roku w Tel Aviwie, w Izraelu.
Spis treści
[Zwiń]Dzieciństwo
Nimrod Ariav urodził się 24 września 1926 roku w Lublinie jako syn Marty i Lejba Cygielmanów. Miał brata bliźniaka – Abrahama. Wychowywał się w mieszkaniu przy ulicy Nowej 17 w Lublinie. Znał język polski, a także żydowski, którego używano w jego domu rodzinnym, i hebrajski, w którym rozmawiał z bratem. Ponadto uczył się niemieckiego.
Rodzina ojca wywodziła się z Lublina, dziadek Ariava – Izrael Dawid – mieszkał przy ulicy Kowalskiej 8. Matka – Marta (Rajzla Matla), z domu Wajsbrodt – pochodziła z zamożnej rodziny z Bełżyc. Angażowała się w ruch syjonistyczny, dlatego wysłała swoich synów do szkoły Stowarzyszenia „Tarbut” z językiem wykładowym hebrajskim. Następnie obaj rozpoczęli naukę w Gimnazjum Żydowskim przy ulicy Niecałej 3 w Lublinie.
Wojna
W trakcie wojny, najprawdopodobniej w 1940 roku, Ariav wyjechał wraz z rodziną do Bełżyc, gdzie zamieszkał u krewnych. Pracował tam jako pomocnik w elektrowni.
2 października 1942 roku w trakcie łapanki Żydów Niemcy zatrzymali 150 osób. Wśród nich był ojciec Nimroda Ariava – Lejb Cygielman. Zostali oni rozstrzelani w tym samym dniu na placu przed bożnicą w Bełżycach. Nocą ciała rozstrzelanych grupa Żydów, w tym Nimrod Ariav, przewiozła furmankami na kirkut znajdujący się pod Bełżycami (obecnie ulica Przemysłowa).
Kilka tygodni po śmierci ojca Ariav zdecydował się na opuszczenie miasteczka. Pod koniec 1942 roku wyjechał do Warszawy, gdzie rozpoczął życie na aryjskich papierach pod nazwiskiem Henryk Górski. Zaczął uczęszczać na tajne komplety szkoły średniej im. Śniadeckiego. Wstąpił do Armii Krajowej.
W kwietniu 1943 roku sprowadził do Warszawy brata Abrahama. Zamieszkali przy ulicy Siennej razem z lubelskim żydowskim małżeństwem Rajsów – Jakubem i jego żoną Anną – znaną później jako Anna Langfus.
Relacja Nimroda Ariava
Wyjazd do Warszawy, 1942. Znajomość z Anną Langfus (Anną Rajs)
Po wybuchu powstania warszawskiego Ariav, prawdopodobnie jako członek batalionu „Parasol”, brał udział w walkach na ulicy Siennej i na Starówce. Został ciężko ranny, ewakuowano go kanałami.
Po upadku powstania trafił do szpitala w Krakowie, gdzie doczekał wyzwolenia w styczniu 1945 roku. W tym samym roku na krótko wrócił do Lublina, skąd wyjechał do Łodzi.
Wyjazd z Polski
Pod koniec 1945 roku opuścił Polskę, wyjeżdżając do Niemiec, gdzie podjął studia na uniwersytecie w Monachium. Jednocześnie uczestniczył w organizowaniu nielegalnego przerzutu Żydów z Niemiec do Włoch.
Z Niemiec dotarł do Francji, gdzie został komendantem obozu szkoleniowego Hagany.
W 1948 roku wyjechał do Izraela i wstąpił do wojska. Służył w lotnictwie i brał udział w prowadzonych w tamtych latach wojnach Izraela z państwami arabskimi. W wojsku spędził siedem lat, po czym opuścił je w randze kapitana.
W latach 1954–1973 pracował w izraelskim przedsiębiorstwie lotniczym (Israel Aircraft Industries). Później założył własną firmę lotniczą z oddziałami na całym świecie: USA, Wielka Brytania, Szwajcaria.
W 1987 roku kolejnym miejscem jego zamieszkania po Tel Awiwie stał się Londyn.
Jego żona Odette pochodzi z Francji. Ma dwóch synów: Abraham (Avi) ur. 20 czerwca 1964 roku i Ariel ur. 12 kwietnia 1958 roku.
Relacja Nimroda Ariava
Przyjazdy do Polski
Po raz pierwszy po opuszczeniu Polski po wojnie Nimrod Ariav przyjechał tu w 1963 roku. Od 1987 roku przyjeżdżał regularnie.
Pod koniec lat 80., z pomocą burmistrza Bełżyc Bogdana Abramowicza, odnalazł miejsce po kirkucie, po którym nie było już żadnego śladu oraz znajdujący się tam grób ojca. Dzięki jego zaangażowaniu (również finansowemu) teren dawnego kirkutu został ogrodzony i uporządkowany. Wewnątrz kirkutu wyeksponowano kilka ocalałych macew przyniesionych przez mieszkańców miasta. Na tablicy umieszczonej na ścianie ogrodzenia zapisano: „Pamięci tych wszystkich, którzy pochowani zostali w tym miejscu”. Obok Ariav umieścił też tablicę poświęconą pamięci swojego ojca. Uroczyste zakończenie prac przy budowie tego miejsca pamięci odbyło się w październiku 1990 roku, w rocznicę egzekucji z 2 października 1942 roku.
Corocznie jesienią, w kolejne rocznice, Ariav przyjeżdżał do Bełżyc z najbliższą rodziną i przyjaciółmi z całego świata. Uroczystości odbywają się w miejscu egzekucji z 2 października – tu, gdzie stała bożnica – a następnie na kirkucie.
Nimrod Ariav wielokrotnie wspomagał lokalną społeczność, między innymi fundując sprzęt dla szkoły i szpitala.
Relacja Nimroda Ariava
Przyjazdy do Polski. 1963, 1987
Nimrod Ariav jest bohaterem audycji radiowej Agnieszki Czyżewskiej-Jaquement Powrót.
W 2006 roku Nimrod Ariav po raz pierwszy spotkał się z młodzieżą w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN”. Spotkanie było efektem listu napisanego przez młodzież lubelskich szkół. Kolejne spotkanie miało miejsce w 2009 roku.
Przesłanie do młodych
W 2008 roku Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” wydał biografię Nimroda Ariava jako pierwszy tom w serii Historie z Bramy. Publikacja miała swoje drugie wydanie w 2015 roku.
Nimrod Ariav zmarł 3 sierpnia 2023 roku w Izraelu.
