Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Krzysztof Stanowski

Działacz społeczny i harcerski, urzędnik państwowy i samorządowy.

Ur. 12 kwietnia 1959 w Lublinie.

Pseudonimy: Andrzej, Andrzej Pomian, Komputerowy spec, (Kosp), KoSp, phm. Andrzej Pomian, phm. Andrzej S.

Od 1981 w Niezależnym Ruchu Harcerskim. 1978-83 studiował historię na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. 1982-84 członek Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej w Regionie Środkowo-Wschodnim NSZZ „Solidarność”. 1983-84 redaktor w Niezależnym Wydawnictwie Harcerskim, w 1985 w redakcji pisma „Bratnie Słowo”, 1987-89 „Wielka Gra”. Od 1988 przewodniczący Porozumienia Niezależnych Środowisk i Organizacji Harcerskich. 1985-90 pracownik administracyjny KUL.

Od 1989 pracował w Fundacji Edukacja dla Demokracji w Warszawie – m.in. dyrektor generalny i prezes. 1989-1990 naczelnik Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, 1990-93 sekretarz generalny ZHR. 1992-94 redaktor pism ZHR „Drogowskazy” i „Kierunkowskazy”.

W latach 90. członek władz krajowych Stowarzyszenia Wspólnota Polska, Komitetu Wykonawczego „Civitas International”. Członek m.in. Rady Banku Żywności SOS w Warszawie, stowarzyszenia ASHOKA, Steering Commity Word Movement for Democracy.

Od 1975 roku był harcerzem i instruktorem w Szczepie Drużyn Środowiskowych „Zawisza” Związku Harcerstwa Polskiego w Lublinie, kierowanym przez Michała Bobrzyńskiego. Specyfika szczepu związanego z Zakładem Dzieci Głuchych pozwalała na względną swobodę pracy harcerskiej, zachowanie tradycyjnej metodyki i kontakty ze środowiskami opozycyjnymi. W latach 1980-81 Stanowski jako podharcmistrz był członkiem lubelskiego Kręgu Instruktorów Harcerskich „Zawisza” im. Andrzeja Małkowskiego. Należał do 25-osobowej grupy instruktorów harcerskich z całego kraju, która podczas spotkania 25-26 października 1980 w Warszawie utworzyła Porozumienie Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego, 22 listopada przekształcone w Porozumienie Kręgów Instruktorów Harcerskich im. Andrzeja Małkowskiego (Rada Naczelna ZHP zatwierdziła statut Porozumienia dopiero w czerwcu 1981). Głównymi postulatami powstających w wielu miastach Polski KIHAM-ów była odnowa moralna harcerstwa, przywrócenie przedwojennego przyrzeczenia, prawa i stopni harcerskich.

Gdy w marcu 1981 VII ZHP odrzucił praktycznie wszystkie postulaty KIHAM-ów, 25 kwietnia lubelscy instruktorzy zrzeszeni w KIHAM „Zawisza” wystąpili z ZHP i powołali Niezależny Ruch Harcerski. Stanowski był od maja do września 1981 hufcowym Hufca Harcerzy NRH w Lublinie. Następnie koordynował budowanie struktur NRH w całym kraju. Na przełomie listopada i grudnia 1981 uczestniczył w strajku pracowników oświaty w Lublinie, którego jednym z postulatów było uznanie przez wojewodę istnienia NRH. W grudniu 1981 został redaktorem naczelnym niezależnego pisma harcerskiego „Bratnie Słowo”. Po wprowadzeniu stanu wojennego i zawieszeniu działalności przez NRH (13 grudnia 1981) włączył się w podziemną działalność NSZZ „Solidarność” w Lublinie.
 
W 1982 roku był współzałożycielem, 1983-84 sekretarzem podziemnej Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej w Regionie Środkowo-Wschodnim NSZZ „Solidarność” (struktury niezależnej od Tymczasowego Zarządu Regionu Środkowo-Wschodniego NSZZ „Solidarność”). Redagował i kolportował publikacje Niezależnego Wydawnictwa Harcerskiego, kierowanego w latach 1983-86 przez Marka Frąckowiaka.
 
Był wielokrotnie zatrzymywany na 48 godzin. 6 stycznia 1984 został aresztowany, następnie postawiony w stan oskarżenia za podziemną działalność związkową. Więziony w Lublinie i Warszawie, w lipcu 1984 został zwolniony w wyniku amnestii. Długo nie mógł znaleźć zatrudnienia. Nie zaprzestał działalności niezależnej. W 1985 roku należał do redakcji „Bratniego Słowa”, wydawanego przez Niezależne Wydawnictwo Harcerskie. Pod pseudonimem phm. Andrzej S. Opublikował wybór dokumentów Dziś, jutro, pojutrze. Szare Szeregi w świetle swoich dokumentów (Głos, NWH, Warszawa 1985).
 
W latach 1987-89 był członkiem redakcji oraz autorem młodzieżowego pisma oświaty niezależnej „Wielka Gra” (pierwszy numer ukazał się w Warszawie w lutym 1987). W serii Zeszyty Edukacji Narodowej jako Andrzej Pomian wydał opracowanie Wierność czy trwanie – dylematy harcerstwa lat 80-tych (WSKos, Warszawa 1988). Był też autorem analizy Drogi ku niezależności. Materiały metodyczno-programowe dla drużyn starszoharcerskich, zeszyt 5 (Wydawnictwo Harcerskie, Warszawa 1988).
 
W październiku 1988 został wybrany przewodniczącym Porozumienia Niezależnych Środowisk i Organizacji Harcerskich, w skład którego wchodziły Polska Organizacja Harcerska, Harcerski Ruch Liturgiczny (tzw. Ruch Zawiszacki), „Promieniści” z Lublina oraz drużyny z Torunia i Stalowej Woli. W Deklaracji ideowej niezależnych środowisk harcerskich z 20 lutego 1988 podkreślano:
odrodzenie polskiego harcerstwa w jego autentycznym kształcie nie jest możliwe przez reformowanie skostniałych i zbiurokratyzowanych struktur oficjalnego ZHP ani przez półjawne, dwuznaczne moralnie i wątpliwe wychowawczo działania w ich ramach.
Współtworzył Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej – organizację reprezentujący główny nurt niezależnego harcerstwa w Polsce, powstałą w lutym 1989 w wyniku zjednoczenia Ruchu Harcerskiego Rzeczypospolitej (działającego niejawnie w latach 1983-88 jako Ruch Harcerski), Porozumienia Niezależnych środowisk i Organizacji Harcerskich oraz środowiska harcerskiego z Trójmiasta. Od 12 lutego był członkiem komitetu Organizacyjnego ZHR. Podpisał akt założycielski z 25 lutego 1989. 23 kwietnia 1989 na I Walnym Zjeździe ZHR w Sopocie wybrany naczelnikiem Związku. Kierował nim mimo braku rejestracji (która nastąpiła dopiero 23 kwietnia 1990); sprawa legalizacji ZHR została wpisana do protokołu rozbieżności podczas ustaleń Okrągłego Stołu, ale nowelizacja ustawy o stowarzyszeniach z 7 kwietnia 1989 przyznawała formalne prawo do działalności harcerskiej w PRL jedynie ZHP.
 
Adam F. Baran
 
Biogram pochodzi ze Słownika opozycji PRL 1956-1989 wydanego przez Ośrodek Karta