Jerzy Kłoczowski (1924–2017)
Historyk-mediewista, historyk kultury polskiej, w tym historii chrześcijaństwa w Polsce, specjalista historii Europy Środkowo-Wschodniej. Absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od 1950 roku pracownik Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego – kierownik Katedry Archeologii Polski, kierownik Katedry Historii Kultury Polskiej, kierownik Instytutu Geografii Historycznej Kościoła w Polsce, wieloletni kierownik Sekcji Historii, dziekan Wydziału Nauk Humanistycznych.
Od 1991 prof. Jerzy Kłoczowski był dyrektorem Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej.
Przewodniczący Polskiego Komitetu ds. UNESCO, członek-założyciel Polskiej Rady Ruchu Europejskiego, przewodniczący Polskiej Komisji Historii Porównawczej Kościołów w Komitecie Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk, przewodniczący Komitetu Wspólnego UNESCO i Międzynarodowego Komitetu Nauk Historycznych (CISH). Doktor honoris causa paryskiej Sorbony.
Żołnierz Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego.
Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari i Orderem Orła Białego.
Autor i redaktor około tysiąca publikacji z zakresu historii i historii kultury.
Spis treści
[Zwiń]Europa Środkowo-Wschodnia
Prof. Jerzy Kłoczowski określał Europę Środkowo-Wschodnią mianem Młodszej Europy, którą we wstępie do książki pod tym samym tytułem definiuje:
Młodsza Europa […] oznacza to, co dziś chętnie nazywamy Europą Środkowo-Wschodnią. Trzonem tej Europy pozostają historycznie obszary związane z Polską, Czechami i Węgrami, trzema monarchiami ukształtowanymi w X-XII stuleciu (s. 11).
Próbę syntetycznego ukazania Młodszej Europy jako Europy Środkowo-Wschodniej w kręgu chrześcijańskiej cywilizacji średniowiecznej zaczynam od szerokiej panoramy chrystianizacji całego nowego chrześcijaństwa, tego decydującego etapu w formowaniu się Europy, stwarzającego zarazem podstawy późniejszego rozwoju już w nowych ramach cywilizacyjnych (s. 15).
Unia Lubelska
Wydarzeniem z historii Europy Środkowo-Wschodniej, którego szczególne znaczenie w dziejach podkreśla prof. Kłoczowski, jest zawarta w 1569 roku Unia Lubelska. W opracowaniu Unia Lubelska. Lublin miasto Unii czytamy:
podnieść wypada wreszcie niezwykłą aktualność tradycji Unii Lubelskiej jako dzieła społeczności obywatelskiej Rzeczypospolitej, która umiała do niego doprowadzić i utrzymać tak długo (s. 29).
Profesor podkreśla w nim znaczenie społeczności obywatelskiej cechującej się różnorodnością, wielojęzycznością, wielonarodowością i wieloreligijnością. Jednocześnie pyta o tożsamość w kontekście wielokulturowości, a jako jeden z podstawowych czynników dążeń zjednoczeniowych wskazuje ewolucję społeczeństw.
Rola historyka we współczesnym świecie
Badania prof. Jerzego Kłoczowskiego oparte są na wieloletnim doświadczeniu historyka, który swoją rolę w społeczeństwie opisuje w rozmowie z Henrykiem Gapskim:
Historyk może ludziom lepiej powiedzieć, jakie są najważniejsze sprawy dla danego pokolenia. Społeczeństwo widzi świat jakby przez dziurkę od klucza. Historyk ma to szczęście, że dana mu jest nieco szersza perspektywa i może dostrzec np. to, co w naszych czasach jest nowego, w jakim kierunku idą procesy przemian. Dla mnie jednym z największych problemów współczesnego świata jest proces globalizacji, tworzenie «małej wioski», to przede wszystkim trudność polegająca na pogodzeniu własnej tożsamości, lokalnej i narodowej z uniwersalizmem. To jest sprawa podstawowa, sprawa odpowiedzi na pytanie, co jest własne, a co uniwersalne. Dlatego moje zainteresowania łączą się z niepokojami współczesnego człowieka. Zawsze staram się powtarzać gdzie tylko mam okazję, najczęściej UNESCO, że bez historii bylibyśmy barbarzyńcami, że bez niej nie ma po prostu kultury.
Literatura
- Gapski H., Christianitas et cultura Europae. Księga Jubileuszowa Profesora Jerzego Kłoczowskiego t. 1, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 1998.
- Gapski H., Christianitas et cultura Europae. Księga Jubileuszowa Profesora Jerzego Kłoczowskiego t. 2, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 1998.
- Kłoczowski J., Młodsza Europa, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1998.
- Kłoczowski J., Unia Lubelska. Lublin miasto Unii, idea Media, Lublin 1999.