Ignacy Kędzierski (1877–1968)

ŻyciorysBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Ignacy Kędzierski urodził się 30 stycznia 1877 roku w Dynowie, jako syn szewca Michała i Katarzyny z Wyszatyckich. Uczył się w gimnazjum w Przemyślu. W latach 1895–1901 studiował na Wydziale Budownictwa Lądowego w Szkole Politechnicznej we Lwowie. W czasie studiów, 1 października 1899 roku, objął funkcję asystenta katedry rysunków odręcznych i modelowania. Otrzymał także II nagrodę za projekt na dom dla handlu i przemysłu w konkursie Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie. Naukę zakończył ze stypendium inż. Abakanowicza i Reklewskiego. Wyjechał do Paryża na wystawę światową, zwiedził także m.in. Amiens, Zurich, Strasburg i Monachium. W 1901 roku został mianowany asystentem katedry architektury Politechniki we Lwowie. Pracował również w pracowni prof. Edgara Kovatsa oraz dla Centralnej Komisji Namiestnictwa we Lwowie jako adiunkt budownictwa. W 1907 roku został mianowany inżynierem IX klasy i podjął pracę w Zwierzchnim Kierownictwie Budowy Sądów we Lwowie. W tym samym roku otrzymał I nagrodę za projekt domu polskiego i bursy Towarzystwa Szkoły Ludowej w Tarnopolu.

W październiku 1908 roku rozpoczął praktykę prywatną u inż. A. Opolskiego. Rok później otrzymał uprawnienia architekta cywilnego. Obaj architekci założyli wówczas Biuro Architektoniczne i Przedsiębiorstwo Budowlane I. Kędzierski i A. Opolski. Ich projekty otrzymywały liczne nagrody i wyróżnienia, m.in. II nagrodę za dom Bromilskich oraz I nagrodę za Bank Związkowy we Lwowie. Kędzierski wykładał także rysunek i naukę form architektonicznych na Politechnice Lwowskiej. W 1909 roku został członkiem Izby Inżynierskiej Cywilnych Inżynierów, Architektów i Geometrów dla Galicji, Lodomerii i Wielkiego Księstwa Krakowskiego. Mianowano go również znawcą sądowym dla spraw w zakresie architektury w Sądzie Krajowym we Lwowie. W latach 1914–1916 pracował na terenie Lwowa i Kobierzyna, a przez kolejne cztery lata w Krakowie, m.in. w Ministerstwie Przemysłu i Handlu w Sekcji Odbudowy w Oddziale Małopolskim.

W 1920 roku przeniósł się do Lublina, gdzie 7 października został mianowany architektem miejskim, a następnie kierownikiem Wydziału Budowlanego Zarządu Miasta. W 1928 roku został członkiem Towarzystwa Urbanistów Polskich oraz Koła Architektów w Lublinie, a następnie Lubelskiego Oddziału SARP. W okresie okupacji hitlerowskiej pracował w Inspekcji Budowlanej, a następnie w Miejskim Urzędzie Planowania Przestrzennego. W 1950 roku został mianowany na stanowisko starszego radcy w Wydziale Budownictwa WRN. Pełnił także funkcję architekta-urbanisty w Miastoprojekcie. Za swoją działalność otrzymał Złoty Krzyż Zasługi, Medal X-lecia, dyplom Prezydium WRN, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nagrodę miasta Lublina oraz nagrodę zespołową I stopnia Komitetu do spraw Urbanistyki i Architektury za opracowanie planu ogólnego miasta Lublina. W 1958 roku przeszedł na emeryturę i poświęcił się twórczości malarskiej, wykonując akwarelą pejzaże Lublina i Dynowa. Zmarł w 1968 roku. Pochowano go na cmentarzu przy ulicy Lipowej w Lublinie.

Charakterystyka twórczościBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Ignacy Kędzierski był architektem działającym głównie w Lublinie. Jego projekty budowli oraz renowacji utrzymane są w stylu klasycyzującym. Jako urbanista widział ogromną potrzebę w odbudowie i funkcjonalnym rozplanowaniu miasta Lublina. Swoje poglądy zawarł w artykule Jak będzie wyglądał przyszły Wielki Lublin: wyjątki z Konkursu na Szkic Regulacyjny miasta Lublina, jaki ukazał się w 1925 roku w Przeglądzie Lubelsko-Kresowym Architekt zakładał konieczność polepszenia warunków życia mieszkańców miasta, poprzez wyznaczenie większej ilości terenów zielonych oraz poprawę warunków sanitarnych. Chciał także wprowadzić nowoczesne rozwiązania dróg, wodociągów, kanalizacji, elektrowni oraz transportu i połączeń komunikacyjnych. Mimo wielu zmian dostrzegał konieczność renowacji i zachowania starej zabudowy i zharmonizowania jej z nowo powstałymi obiektami.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1906 – projekt domu księży i kamienicy czynszowej dla Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Kapłanów Obrządku Łacińskiego we Lwowie;
1908 – projekt ratusza miejskiego we Lwowie;
1922–1923 – projekt i budowa gmachu Bobolanum, studium misyjnego jezuitów przy Alejach Racławickich w Lublinie (późniejszy szpital wojskowy);
1923–1925 – projekt budynku Izby Skarbowej przy u. Spokojnej 4 w Lublinie;
1924 – projekt szkoły powszechnej na Czwartku w Lublinie (Biskupiak);
1925 – Ignacy Kędzierski pełni funkcję przewodniczącego sekcji technicznej przy budowie Domu Żołnierza przy ul. Żwirki i Wigury 6 w Lublinie;
1928 – projekt średniej szkoły zawodowej żeńskiej przy ulicy Spokojnej 10 w Lublinie; 
1947–1953 – projekt odbudowy ratusza w Lublinie;
1948–1949 – projekt odbudowy kamienic przy Rynku 16 i 17, przy współpracy z Henrykiem Gawareckim.

Najważniejsze projekty i realizacjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Jednym z pierwszych projektów Ignacego Kędzierskiego jest projekt domu księży i kamienicy czynszowej z 1906 roku wykonany dla Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Kapłanów Obrządku Łacińskiego we Lwowie. Wśród wielu konkursowych projektów architekta warto także zwrócić uwagę na projekt ratusza miejskiego we Lwowie z 1908 roku, który zyskał I nagrodę, a miasto odkupiło go za dużą wówczas sumę 1000 koron. Podczas działalności biura Kędzierskiego i Opolskiego powstały we Lwowie projekty trzech domów mieszkalnych i szkoły im. św. Józefa oraz projekt Domu Stowarzyszeń Katolickich (bliżej nieokreślone). W latach 1923–1926 architekt zaprojektował i wybudował Gimnazjum im. Czartoryskich w Puławach, a w latach 1924–1927 kościół parafialny pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Dzwoli, z fundacji ordynata Maurycego Zamoyskiego. Jest to murowana, trójnawowa świątynia z transeptem i z jednowieżową fasadą. Ignacy Kędzierski prawdopodobnie zaprojektował również willę K. Sopockiego w Kazimierzu Dolnym (bliżej nieokreślona).

Najważniejsze projekty i realizacje w LublinieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pierwszym projektem Ignacego Kędzierskiego dla Lublina był gmach Bobolanum – studium misyjnego jezuitów przy Alejach Racławickich (1922–1923, późniejszy szpital wojskowy), we współpracy z inż. Piotrem Plichtarskim. Budynek miał trzy piętra i składał się z budynku głównego i dwóch skrzydeł bocznych. W głównym gmachu znajdował się m.in. refektarz ze stropem dekorowanym sztukaterią, biblioteka i dwie kaplice. Prawe skrzydło mieściło pokoje dla profesorów i kleryków, a w lewym miał powstać kościół pw. Serca Jezusowego i Andrzeja Boboli.

W latach 1923–1925 Ignacy Kędzierski zaprojektował i wybudował budynek Izby Skarbowej przy ul. Spokojnej 4 (budynek rozbudowano w latach 1956–1958 według projektu architekta Stanisława Czaczyńskiego). Następnie w 1925 roku pełnił funkcję przewodniczącego sekcji technicznej przy budowie Domu Żołnierza przy ul. Żwirki i Wigury 6. 

Ignacy Kędzierski zaprojektował w Lublinie także dwie szkoły: średnią szkołę zawodową żeńską przy ulicy Spokojnej (1928) oraz szkołę powszechną na Czwartku tzw. Biskupiak (1924).

Z lat 30. XX wieku pochodzi plan regulacyjny miasta Lublina. Architekt m.in. rozplanował przebieg Alei Zygmuntowskich i alei Piłsudskiego oraz zmodernizował ulice Weteranów, Głowackiego i Skłodowskiej. W latach 1930–1939 nadzorował budowę kościoła pw. św. Michała Archanioła na Bronowicach, wzniesionego według projektu Oskara Sosnowskiego. Ignacy Kędzierski wykonał także projekt ołtarza głównego i konfesjonałów w tym kościele. W 1938 roku pomagał w odnowieniu gmachu szkoły Vetterów, a w latach 1947–1953 wykonał plan odbudowy ratusza miejskiego. Architekt zachował dawną architekturę zewnętrzną budynku w klasycystycznej stylizacji, z funkcjonalnym rozplanowaniem wnętrza, dopasowanym do nowej funkcji gmachu. Warto także wspomnieć o renowacji kamienic Rynek 16 i Rynek 17, przy współpracy z Henrykiem Gawareckim, w latach 1948–1949. 

Wybrane realizacje autorstwa Ignacego Kędzierskiego

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

• Archiwum Państwowe w Lublinie, zespół 35/864/0, Spuścizna architekta Ignacego Kędzierskiego, [1877] 1920–1963.
• Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, Karta ewidencyjna zabytków, sygn. 311, Lublin.
• Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, sygn. 724, Kamienice Rynek 16 i Trybunalska 8 w Lublinie. Dokumentacja naukowo-historyczna opracowana na zlecenie Miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych w Lublinie, oprac. E. Szczęch, Lublin 1976.
• Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, sygn. 1220, Dekoracja fasad kamienic staromiejskich z 1954 r. Rozpoznanie historyczne i wnioski konserwatorskie na zlecenie Lubelskiej Fundacji Ochrony Zabytków, oprac. J. Teodorowicz-Czerepińska, Lublin 1991.
• Danczowska H., Dom żołnierza polskiego im. Marszałka J. Piłsudskiego 1924–1933, Lublin. Kultura i społeczeństwo, nr 2, Lublin 2004.
• Denys M., Wyszkowski M., Lublin i okolice. Przewodnik, Lublin 2001.
• Denys M., Jak budowano Dom Żołnierza, Kamena 1987, nr 7.
• Gawarecki H., O dawnym Lublinie: szkice z przeszłości Lublina, Lublin 1974, ss. 111, 132.
• Gawarecki H., Gawdzik C., Ulicami Lublina, Lublin 1976, ss. 22, 82.
• Gawdzik C., Architekt Ignacy Kędzierski, Kurier Lubelski 1968, nr 290, s. 3.
• Jakimińska G., Ignacy Kędzierski [w:] Słownik biograficzny miasta Lublina, t. 2, Lublin 1996, s. 112–114.
• Kędzierski I., Jak będzie wyglądał przyszły Wielki Lublin: wyjątki z Konkursu na Szkic Regulacyjny miasta Lublina, Przegląd Lubelsko-Kresowy, nr 11, 12, Lublin 1925.
• Kochanowska I., Zabytki architektury i budownictwa w Polsce. Województwo lubelskie, Warszawa 1995.
• Lublin w dziejach i kulturze Polski, [red.] T. Radzik, A.A. Witusik, Lublin 1997, s. 313.
• Pierwsza ogólnopolska wystawa architektów we Lwowie, Architekt, z. 5, Kraków 1910.
• Piśmiennictwo, Architekt, z. 10, Kraków 1912.
• Welik A., Przegląd Lubelsko-Kresowy – Lubelska efemeryda wydawnicza z lat 1924–1925, Res Historica z. 15, Lublin 2002.
• Życie artystyczne Lublina 1901–2001: Materiały sesji, [red. ] L. Lameński, Lublin 2001, ss. 86, 88, 158, 162.