Hermann Höfle (1911–1962)

Biogram Höflego do czasu przybycia do LublinaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Urodził się w Salzburgu na terenie Austrii. Z wykształcenia był mechanikiem samochodowym. Zafascynowany ideologią narodowosocjalistyczną przystąpił do nielegalnego ruchu nazistowskiego w 1930 r. W roku 1933 wstąpił do NSDAP i SS. Po wybuchu wojny został mianowany na stanowisko szefa niemieckiej samoobrony (Selbstschutz) w Nowym Sączu. W okresie tworzenia sieci obozów pracy w 1940 r. w dystrykcie lubelskim Odilo Globocnik powołał go na stanowisko komendanta obozu w Bełżcu. W 1941 r. pełnił służbę w Mohylewie na Białorusi.

Był nieprzejednanym antysemitą i rasistą, czemu dał wyraz w latach 30., biorąc udział w licznych wystąpieniach antyżydowskich. Jego postawa, zgodna z ideologią nazistowską, otworzyła mu drogę do szybkiej kariery w strukturach SS.

Höfle jako szef sztabu akcji „Reinhardt”Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W celu odpowiedniej koordynacji działań w ramach akcji Reinhardt Globocnik powołał sztab, na czele którego stanął SS-Hauptsturmführer Hermann Höfle. Do jego zadań należała m.in.:

1. koordynacja działań aparatu bezpieczeństwa z administracją cywilną,
2. nadzór nad likwidacją skupisk ludności żydowskiej,
3. deportacje do obozów zagłady,
4. rabunek mienia ofiar.

Höfle miał istotny wkład w organizację ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej. W dniu 15 marca 1942 r. z polecenia Höflego została zwołana narada, której celem było omówienie problemu deportacji do obozu zagłady w Bełżcu. Udział w niej wzięli przedstawiciele SS, policji oraz administracji.

Zachował się dokument z tej narady, w którym odnotowano:

1. Byłoby rzeczą właściwą przybywające do dystryktu lubelskiego transporty Żydów dzielić już na stacji odjazdowej na zdolnych i niezdolnych do pracy. Jeśli dokonanie tego podziału na stacji odjazdowej jest niemożliwe, należałoby ewentualnie przejść na rozdzielenie według powyższej zasady transportów w Lublinie.
2. Wszyscy niezdolni do pracy Żydzi mają być przewiezieni do Bełżca, najdalszej stacji granicznej powiatu Zamość.
3. Hauptsturmführer Höfle zamierza zbudować wielki obóz, w którym zdolni do pracy Żydzi zostaną zarejestrowani według swoich zawodów i gdzie można będzie zgłaszać zapotrzebowanie na nich.

Na zakończenie oświadczył on, że mógłby przyjmować dziennie 4-5 transportów po 1000 Żydów, skierowanych do stacji Bełżec. Żydzi ci, przekroczywszy granicę, nigdy już nie wrócą do Generalnej Guberni¹.

W dokumencie tym można zauważyć, że nie określono Bełżca wprost jako obozu natychmiastowej śmierci, lecz pośrednio dano do zrozumienia, iż ci Żydzi, którzy do niego trafiają nigdy go już nie opuszczą. Höfle nadmienił również, iż w dystrykcie lubelskim zostanie wybudowany duży obóz koncentracyjny, który będzie stanowił rezerwuar siły roboczej. Tym dużym obozem miał być KL Lublin (Majdanek). Obóz koncentracyjny w Lublinie już wówczas funkcjonował, a Höfle miał zapewne na uwadze jego rozbudowę.

W grudniu 1942 r. Höfle został zobligowany do sporządzenia raportu o przebiegu akcji Reinhardt, która zgodnie z rozkazem Himmlera miała zakończyć się z dniem 31 grudnia 1942 r. Szef sztabu akcji „Reinhardt” nadał radiotelegram w dniu 11 stycznia 1943 r., w którym szyfrem zapisano nazwy obozów zagłady: L (Lublin), B (Bełżec), S (Sobibór), T (Treblinka). Obozy zapisane szyfrem były wymienione według kolejności rozpoczęcia funkcjonowania, jednocześnie do każdego z nich przypisano konkretną liczbę ofiar. Globalnie obliczono w raporcie Höflego liczbę zamordowanych Żydów na 1 274 166 osób. Nie jest to faktyczna liczba ofiar spośród Żydów zamordowanych w obozach akcji „Reinhardt” ze względu na fakt, że jedynie Bełżec został zamknięty w wyznaczonym przez Himmlera terminie, pozostałe obozy funkcjonowały do jesieni 1943 r., uwzględniając masowy mord ponad 18 tys. Żydów w KL Lublin (obóz na Majdanku) w ramach akcji „Erntefest (Dożynki)”.

Od lipca 1942 r. Höfle kierował likwidacją warszawskiego getta. Transporty z Żydami były kierowane do obozu zagłady w Treblince.

Po zakończeniu akcji „Reinhardt” został przeniesiony w kolejności na placówki na Słowacji, Belgii, Holandii oraz w Trieście, gdzie ponownie służył pod dowództwem Odilo Globocnika.

Powojenne losyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W dniu 31 maja 1945 r. został schwytany w Karyntii wraz z Globocnikiem i kilkoma innymi funkcjonariuszami  akcji „Reinhardt”. Alianci nie rozpoznali w nim zbrodniarza wojennego, mimo że znalazł się na liście zbrodniarzy wojennych sporządzonej przez Kwaterę Główną Aliantów.

Informacje na temat Hermanna Höflego zostały ujęte w Centralnym Rejestrze Zbrodniarzy Wojennych i Osób Zagrażających Bezpieczeństwu Publicznemu z dokładnością co do daty urodzenia, miejscem popełnienia zbrodni oraz stopniem w SS.

Źródło informacji na temat Höflego stanowił także opublikowany w 1946 r. przez Centralną Żydowską Komisję Historyczną w Polsce zbiór dokumentów, w którym znalazły się m.in. zeznania Marcela Reicha-Ranickiego, który podczas funkcjonowania getta warszawskiego był sekretarzem w Judenracie, i który za likwidację społeczności żydowskiej w Warszawie w lecie 1942 r. obciążył właśnie Höflego.

Dziwny jest więc fakt, iż amerykańscy śledczy nie rozpoznali szefa sztabu akcji „Reinhardt”. Już w lecie 1948 r. władze polskie starały się o ekstradycję Höflego do Polski. Było to niemożliwe z powodu jego ucieczki do Włoch. Pierwsza informacja publiczna w Europie Zachodniej na temat Höflego ukazała się w sierpniu 1949 r. w Paryżu w gazecie „Le Monde Juif”. Obciążono wówczas go odpowiedzialnością za deportacje ponad 200 tys. Żydów do obozu zagłady w Treblince.

Na początku lat 50. Höfle powrócił z Włoch najpierw do Austrii, a następnie do Niemiec (Bawaria). Odnowienie jego znajomości z przyjaciółmi z SS wpłynęło na zainteresowanie się jego osobą przez amerykańskie tajne służby, a w opinii dotyczącej jego osoby czytamy:

Punktualny, z obyciem wojskowym, godny zaufania, wydaje się być absolutnie odpowiednia osobą².

Jednocześnie stwierdzono jego skłonności do niedomówień, zaniżania stanu posiadanej wiedzy.

Na początku 1954 r. nadano mu pseudonim „Hans Hartmann”. Otrzymał także miesięczne wynagrodzenie w wysokości 100 DM. Jego zadaniem była inwigilacja środowisk byłych członków SS oraz skrajnie prawicowych. Z nieznanych powodów służby zerwały z nim współpracę w czerwcu 1954 r.

Zastanawiający jest fakt, że tajne służby amerykańskie nawiązały współpracę z byłym nazistowskim zbrodniarzem, zapewne posiadając całkowitą świadomość jego wojennej przeszłości oraz to, iż po jej zerwaniu Höfle nie został aresztowany i postawiony przed sądem. Można domniemywać, iż taka była cena za jego współpracę.

Spokojne życie wiódł do 1961 r., kiedy to ujęto go w rodzinnym mieście Salzburg. Jego aresztowanie zbiegło się z rozpoczęciem procesu Adolfa Eichmanna. Hermann Höfle nie został skazany, a nawet nie rozpoczął się jego proces, gdyż pod koniec sierpnia 1962 r. popełnił samobójstwo.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kuwałek R., Obóz zagłady w Bełżcu, Lublin – Bełżec 2005.

Libionka D. [red.], Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie, Warszawa 2004.

Witte P., „...zusammen 1 274 166” – radiotelegram SS – Sturmbannführera Hermanna Höflego kluczowym dokumentem dotyczącym Holocaustu, „Die Zeit”, nr 3, z dn. 10 – 01 – 2002, Archiwum Państwowe na Majdanku, sygn. 1225.

PrzypisyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1. Wróć do odniesienia R. Kuwałek, Obóz zagłady w Bełżcu, Lublin – Bełżec 2005, s. 24.
2. Wróć do odniesienia Archiwum Państwowe na Majdanku, Witte P., „...zusammen 1 274 166” – radiotelegram SS – Sturmbannführera Hermanna Höflego kluczowym dokumentem dotyczącym Holocaustu, „Die Zeit”, nr 3, z dn. 10 – 01 – 2002, sygn. 1225.