Grażyna Lutosławska (ur. 1964)
Dziennikarka radiowa, pisarka, autorka słuchowisk radiowych, książek dla dzieci, sztuk teatralnych, esejów, tekstów piosenek, wykładowczyni, moderatorka wydarzeń kulturalnych.
Spis treści
[Zwiń]Dom rodzinny
Grażyna Lutosławska (do 2008 roku Grażyna Ruszewska) urodziła się 14 września 1964 roku w Siedlcach. Do czasu przenosin do Lublina mieszkała w Hrubieszowie i Chełmie, gdzie zdała maturę.
Dom rodzinny był w Siedlcach, gdzie się urodziłam. [...] Miałam takie dzieciństwo, jakie tylko można sobie wymarzyć: dużo miłości, dużo wolności, ale i reguły, o których trzeba było pamiętać. [...] Wychowałam się w domu, w którym dzieci miały czas na zabawę, ale były i obowiązki. A ponieważ cała rodzina namiętnie czytała książki, zdarzało się, że czytanie odbywało się w nagrodę: jak już było wszystko zrobione, to można było pójść do swojego pokoju i nareszcie zająć się lekturą!
Dziennikarstwo radiowe
Ukończyła Wydział Filozofii UMCS. Od 1988 roku jest zawodowo związana z Polskim Radiem Lublin.
Z każdym kolejnym nagraniem, rozmową, okazywało się, że dziennikarstwo jest [...] radością ze spotkania z drugim człowiekiem. [...] Pokochałam radio miłością bezwarunkową. [...] Piękne są momenty, w których dowiadujesz się od słuchaczy, że to, o czym mówisz, jest dla nich ważne. Tak samo piękne jak te, kiedy słyszysz, jak reagują widzowie twojej sztuki, jak oddychają w rytm słów, które napisałaś, bo przeżywają to, co się dzieje na scenie. Ale to jest ogromna odpowiedzialność. Dlatego staram się opowiadać prawdziwie. Moją prawdą, bo innej nie znam. Zgodnie ze sobą. Tylko wtedy ktoś może wziąć z niej coś dla siebie. Inaczej tego sobie nie wyobrażam.
Od połowy lat 90-tych prowadzi czterogodzinny program pt. Nie tylko rozrywkowa niedziela radiowa. W studiu pojawiają się goście, z którymi rozmawia o najnowszych wydarzeniach kulturalnych.
Razi mnie w zasadzie jedna rzecz – pojawiająca się niekiedy, zawłaszczająca i oceniająca postawa, że to, co robię jest najważniejsze, inni się nie liczą. Życie kulturalne w Lublinie jest różnorodne i to jest jego bogactwo. Szkoda czasu na krytykowanie tego, co robią inni, róbmy swoje. Nie krytykuję, bo swoją uwagą wolę wzmacniać to, co mi się podoba.
Ze słuchaczami prowadzi rozmowy na żywo nie tylko o ostatnich premierach, wernisażach i przeczytanych książkach, ale i o widoku z okna, smaku ulubionej potrawy z dzieciństwa, pamięci. Nie tylko rozrywkowa niedziela radiowa w Radiu Lublin doczekała się nawet dwóch zlotów jej miłośników.
Niektórych słuchaczy znam od lat, również osobiście – pojawiają się w radiu albo spotykamy się na wydarzeniach kulturalnych. Wiele lat temu umówiliśmy się, że w tym programie nie będziemy narzekać ani rozmawiać o polityce, że spróbujemy dostrzec pomijaną często w mediach, dobrą stronę [...]. Czuję, że jadam niedzielne śniadania z bliskim.
Ponadto jest autorką słuchowisk radiowych dla dorosłych i dla dzieci, emitowanych na falach Polskiego Radia, między innymi: Anioł za lodówką (2016 rok), cykle: Pepe i Melek na tropie (od września 2016 do czerwca 2017 roku) i Bazarek (od 2015 roku).
Mój kolega zapytał mnie niedawno, czy chodzę na bazarek z notesem, a później wykorzystuję rozmowy, pisząc scenariusz. Nie! [...] Mój Bazarek pojawia się w każdą niedzielę. To opowieść o straganie Zosi, przy którym spotykają się bohaterowie i światy, z których przychodzą. Słucha tego na przykład pani Małgorzata, u której robię zakupy na moim bazarku, kilkunastoletnia Karolina, sąsiedzi znajomych z podlubelskiej wsi, polonistka Katarzyna i pan, który zaczepił mnie ostatnio w sklepie [...]. A ja odkrywam zupełnie nowy świat, jakim jest napisanie i przygotowanie słuchowiska. Tygodniowo zajmuje to dziesiątki godzin. Pięknych godzin kreowania teatru wyobraźni.
Twórczość radiowa
Słuchowiska radiowe dla dorosłych i dla dzieci (wybór)
Brama – reżyseria (premiera w Teatrze Osterwy 31 października 2021 roku, w cyklu „Teatr radiowy w teatrze”, premiera na antenie Polskiego Radia Lublin 6 listopada 2021 roku).
Schodzimy się i rozchodzimy – reżyseria (premiera w Muzeum Narodowym w Lublinie, Oddział Muzeum Literackie w Lublinie, Filia Muzeum Józefa Czechowicza 20 października 2021 roku, premiera na antenie Radia Lublin 24 października 2021 roku).
Wszystko przez bociana – scenariusz w oparciu o książkę Jatymy wesołe i rzewne, niektóre o miłości (wyd. Episteme 2019) i reżyseria (premiera na antenie Radia Lublin 1 stycznia 2021 roku, słuchowisko zostało nominowane do Prix Italia 2021 i i Prix Europa 2021)
Rzeczy ludzkie – scenariusz w oparciu o książkę Bajki od rzeczy i reżyseria (premiera na antenie Radia Lublin 25 grudnia 2019 roku, słuchowisko nagrodzone na Międzynarodowym Festiwalu Słuchowisk / 6th UK International Radio Drama Festival w Canterbury w Wielkiej Brytanii oraz nominowane do Prix Italia 2020 i Prix Europa 2020),
Duszki wg Franciszki Arnsztajnowej – reżyseria (premiera i radiowa prapremiera na antenie Radia Lublin 1 listopada 2019 roku),
Stróż nocny, czyli czytanie Poematu o mieście Lublinie – scenariusz i reżyseria (premiera na antenie Radia Lublin 26 grudnia 2018 roku, prezentacja na Ogólnopolskim Konkursie Artystycznych Form Radiowych Grand PiK 2019, Nagroda im. Michała Jagodzińskiego na Ogólnopolskim Konkursie Artystycznych Form Radiowych Grand PiK 2019, prezentacja na Festiwalu Dwa Teatry Sopot 2019, prezentacja podczas Festiwalu Miasto Poezji 2019),
Obrona Sokratesa – reżyseria (premiera na antenie Radia Lublin 26 grudnia 2017 roku, prezentacja na festiwalu Dwa Teatry w Sopocie w 2018 roku),
Anioł za lodówką – autorka tekstu i reżyseria (premiera na antenie Radia Lublin 1 listopada 2016 roku, prezentacja w Ośrodku „Brama Grodzka-Teatr NN“ 10 grudnia 2016 roku, prezentacja na festiwalu Dwa Teatry w Sopocie w 2017 roku),
Bazarek – autorka tekstu i reżyserka (od 2015 roku premiery kolejnych odcinków w Radiu Lublin każdą niedzielę o 9.15),
Autorka czterech słuchowisk w projekcie Piękne mówienie (premiery w Radiu Lublin w 2012 roku),
Autorka cyklu Podróże z euro (premiery w Radiu Lublin w 2009 roku).
Bajki radiowe (wybór)
Pepe i Melek na tropie – autorka tekstu i reżyseria (premiery 42 odcinków na antenie Radia Lublin 2016/2017 rok),
Bajki od rzeczy, Bajki zamyślone, Bajki z korzeniami, Bajki bez pamięci, Bajki z figurami, Bajki ze strachu – autorka tekstu i reżyseria (premiery 42 odcinków na antenie Radia Lublin 2017/2018 rok),
Bajki z lasu – autorka tekstu i reżyseria (premiery na antenie Radia Lublin 2018/2019 rok),
Bajki dosłowne – autorka tekstu i reżyseria (premiery na antenie Radia Lublin 2019/2020 rok).
Twórczość pisarska
Autorka książek
Leon i kotka, czyli jak rozumieć mowę zegara, wyd. fro9, Łódź 2004 (za którą w 2004 roku otrzymała wyróżnienie literackie przyznane przez polską sekcję IBBY oraz w 2005 roku tytuł Białego Kruka przyznawany przez Bibliotekę Książek dla Dzieci i Młodzieży w Monachium. Fragment książki trafił do podręcznika dla klas pierwszych: Odkrywam siebie. Ja i moja szkoła. Podręcznik z ćwiczeniami do edukacji wczesnoszkolnej dla klasy pierwszej, cz. 9, wyd. Grupa Edukacyjna S.A. 2009),
Wielkie zmiany w dużym lesie, wyd. fro9, Łódź 2005 (nominowana do nagrody literackiej IBBY),
Koziutek zdobywa Zamek. Przewodnik dla dzieci po Lublinie, wyd. Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Lublin spółka z o.o., Lublin 2006,
Legendy Lublina, LROT, Lublin 2007 (książka jest wykorzystywana do oprowadzania po Lublinie najmłodszych),
Jak Arni i Dobek ratowali świat, wyd. Norbertinum, Lublin 2015,
Anioł za lodówką, wyd. Teatr im. H. Ch. Andersena, Lublin 2016,
Bajki od rzeczy, wyd. Ośrodek "Brama Grodzka - Teatr NN", Lublin 2018 (nominowana do nagrody graficznej IBBY oraz nagrody Najpiękniejsza książka roku 2018. Nagrodzona srebrnym medalem w kategorii ilustracja w ED Awards – European Design Awards),
Kolorowy Lublin, wyd. Urząd Miasta Lublin, Lublin 2018.
Jatymy wesołe i rzewne, niektóre o miłości, wyd. Episteme, Lublin 2019.
Pepe i Melek na tropie, Wydawnictwo Warstwy, Wrocław 2019 (nominowana w kategorii FABUŁA w Plebiscycie Blogerów LOKOMOTYWA w 2020 roku).
Autorka sztuk teatralnych
O dwóch krasnoludkach i jednym końcu świata (realizacje w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie w 2009 roku i w Teatrze Nowym im. Witkacego w Słupsku w 2012, reż. Krzysztof Babicki),
Anioł za lodówką (Teatr Andersena w Lublinie, 2016, reż. Daniel Arbaczewski),
Kolory (Państwowy Zespół Pieśni i Tańca Mazowsze, premiera: 19.12.2020, muz. Marek Kuczyński, reż. Zbigniew Kułagowski).
Opowiadania
Wiatr miejski w albumie "Memu Miastu"
Eseistyka
Autorka esejów, opowiadań między innymi umieszczonych w międzynarodowym zbiorze Fremd sein (wyd. Bürgerstiftung, Stuttgart 2010) oraz felietonów publikowanych między innymi w Kontekstach
, Kulturze Enter
, „Akcencie”, „Brulionie Kazimierskim”, „Klematisie”, „Informatorze Kulturalnym Zoom”, w berlińskim piśmie „Polenplus”, „Krainie Bugu”, miesięczniku „Bez Recepty” i na blogu internetowym Radia Lublin (http://radio.lublin.pl/news-subcategory/58170c7b83ba88a70c3c9869).
Autorka piosenek
Piosenki z tekstami Grażyny Lutosławskiej śpiewają między innymi Piotr Selim, Marek Andrzejewski, Jola Sip, My z Lublina, Mariusz Wawrzyńczyk i Paweł Błędowski. Jest też autorką kilkudziesięciu piosenek do spektakli: Królowa śniegu (muz. Janusz Grzywacz, Teatr Miejski w Gdyni, 2013, reż. Krzysztof Babicki) i Śnieżka i krasnoludki (muz. Janusz Grzywacz, Teatr Miejski w Gdyni, 2015, reż. Krzysztof Babicki).
Jej teksty w radiu i w teatrze czytali między innymi Piotr Fronczewski, Andrzej Seweryn, Robert Więckiewicz.
Piotr Fronczewski czyta w radiu książkę Jak Arni i Dobek ratowali świat: [dostęp: 22 maja 2017].
Robert Więckiewicz czyta książkę Jak Arni i Dobek ratowali świat w Teatrze Starym [dostęp: 22 maja 2017].
Andrzej Seweryn czyta opowiadania Zając Ambroży, jeż Bolesław, Horacy, Leon i Kotka w ramach Festiwalu Inspiracji w Teatrze Starym [dostęp: 22 maja 2017].
Reżyseria
Oprócz słuchowisk w Radiu Lublin reżyserowała także:
w Teatrze im. J. Osterwy w Lublinie słuchowisko Poemat o mieście Lublinie (premiera 16 listopada 2018 roku).
https://www.teatrosterwy.pl/pl,0,s201,d658,swietuj_niepodlegla_w_teatrze_osterwy.html
w Teatrze im. J. Osterwy w Lublinie słuchowisko Duszki i duchy (premiera 16 czerwca 2019 roku).
https://www.teatrosterwy.pl/pl,0,s206,d126,teatr_radiowy_w_teatrze.html
w Teatrze Osterwy Wieczór jubileuszowy 300 odcinka słuchowiska „Bazarek“
https://www.teatrosterwy.pl/pl,0,s201,d1013,spotkanie_z_tworcami_bazarku.html
Kuratorka
Kuratorka „Radiowego teatru w teatrze“ w ramach „Kolekcji sztuki staropolskiej“
http://kreatywnaprzestrzen.org.pl/radiowy-teatr-w-teatrze/
Kuratorka programu literackiego Teatru Starego w Lublinie
https://www.teatrstary.eu/index/o-teatrze.html
Działalność dydaktyczna
Grażyna Lutosławska zajmuje się też działalnością dydaktyczną. Była między innymi wykładowcą Letniej Akademii im. Ryszarda Kapuścińskiego i WSPA w Lublinie.
W 2018 roku prowadziła cykl zajęć autorskich Warsztaty audiowizualne w Lubelskim Studium Teatralnym UMCS / CSK.
Obecnie uczy podstaw warsztatu dziennikarskiego na kierunku Dziennikarstwo i komunikacja społeczna na Wydziale Politologii UMCS.
Nie tylko radio i pisanie
Dopóty, dopóki będę ciekawa ludzi, miejsc, rozmów, smaków, widoków, zapachów – jest szansa, że będę miała o czym pisać i mówić. Żeby tylko wystarczyło czasu. Na szczęście odkryłam sekret: im wolniej się chodzi, tym nie tylko więcej się widzi, ale i więcej można zrobić. Chodzę więc i patrzę, ale nie myślę o tym, żeby to natychmiast wykorzystać.
Grażyna Lutosławska jest moderatorką wydarzeń o charakterze kulturalnym, a od 2012 roku współpracuje z Teatrem Starym w Lublinie, gdzie przygotowuje i prowadzi spotkania z cyklu Bitwa o kulturę i Bitwa o literaturę. Spotkania są transmitowane na stronie internetowej teatru, dostępne w zbiorach Narodowego Instytutu Audiowizualnego, a część z nich retransmitowała TVP Kultura.
Była członkinią kapituły przyznającej Nagrody Prezydenta Miasta Lublin, Nagrody Artystycznej i za Upowszechnianie Kultury oraz projektu Miasto Poleca.
Była jurorką Lubelskiej Nagrody Kulturalnej Żurawie.
Najważniejsze nagrody i wyróżnienia
Nagroda Miasta Lublin za całokształt działalności (2015),
Mistrz Mowy Polskiej (2013),
Zapałka Andersena (2012),
Srebrny Krzyż Zasługi (2012),
Angelus Lubelski w kategorii Człowiek kultury medialnej (2006),
Medal Marszałka woj. lubelskiego (2012),
Medal Wojewody Lubelskiego,
Medal Prezydenta Lublina za upowszechnianie kultury (2007, 2014),
Medal 700-lecia Miasta Lublin (2017),
Nagroda im. Michała Jagodzińskiego na Ogólnopolskim Konkursie Artystycznych Form Radiowych Grand PiK za słuchowisko „Stróż nocny, czyli czytanie Poematu o mieście Lublinie” (2019),
Medal Unii Lubelskiej (2022)
Wywiady
„Kurier Lubelski”:
Hokus-pokus, pomidorówka!, rozm. Sylwia Hejno [dostęp: 22 maja 2017].
„LAJF magazyn lubelski”:
Redaktor. Pani Redaktor, rozm. Grażyna Stankiewicz [dostęp: 22 maja 2017].
jem.lublin.pl
JaTymy. Namiętnie, i w dużych ilościach, rozm. Waldemar Sulisz [dostęp: 25 czerwca 2019]
Grażyna Lutosławska w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN”
[dostęp: 22 maja 2017]
15 marca 2003
Urodziny Józefa Czechowicza
dokumentacja wydarzenia w Kalendarium Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN"
4 grudnia 2010
Promocja książki Buty Mesjasza
dokumentacja wydarzenia w Kalendarium Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN"
9 marca 2012
Pieśń pod pieśniami – spotkanie z Andrzejem Titkowem
dokumentacja wydarzenia w Kalendarium Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN"
5 grudnia 2014
Prezentacja 3 i 4 tomu Teki Lubelskiej
– serii o dziedzictwie kulturowym Lubelszczyzny
dokumentacja wydarzenia w Kalendarium Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN"
10 grudnia 2016
Anioł za lodówką – premiera słuchowiska Grażyny Lutosławskiej
dokumentacja wydarzenia w Kalendarium Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN"
o słuchowisku "Anioł za lodówką"
2 lutego 2017
Spotkanie z cyklu: W stronę biografii: Jamnikarium Agaty Tuszyńskiej
dokumentacja wydarzenia w Kalendarium Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN"
20 kwietnia 2018
Premiera książki Grażyny Lutosławskiej „Bajki od rzeczy” i 30-lecie pracy twórczej autorki książki
dokumentacja wydarzenia w Kalendarium Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN"
17 października 2018
Spotkanie z Agatą Tuszyńską wokół książki „Bagaż osobisty. Po Marcu"
dokumentacja wydarzenia w Kalendarium Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN"
17 października 2018
Teatr dźwięku: słuchowisko Stróż nocny, czyli czytanie “Poematu o mieście Lublinie” w ramach XI edycji Festiwalu Miasto Poezji
film z wydarzenia na kanale YouTube Miasta Poezji
23 maja 2019
Linki
[dostęp: 4 października 2019]
Nie tylko rozrywkowa niedziela radiowa, przykłady rozmów
https://radio.lublin.pl/ramowka/57d7c30ceaca81a84e3c9869
Słuchowisko Bazarek
https://www.radio.lublin.pl/ramowka/57fe162d83ba88d3603c986a
https://www.youtube.com/watch?v=4oz-Uavc7tQ
Recenzja słuchowiska Bazarek autorstwa Magdaleny Jankowskiej na łamach czasopisma "Akcent"
http://akcentpismo.pl/spis-tresci-numeru-32019/magdalena-jankowska-prawdziwie-ze-dobry/
Anioł za lodówką
https://www.youtube.com/watch?v=JmGLnL3NEDA
Bajki
https://www.radio.lublin.pl/ramowka/57fe15f483ba88d95e3c986a
Pepe i Melek
https://www.makiwgiverny.pl/2019/11/pepe-i-melek-na-tropie-grazyna.html
Jatymy
https://www.youtube.com/channel/UCaArlif2NAAVuQahhA98DWA
http://akcentpismo.pl/spis-tresci-numeru-42019/eliza-leszczynska-pieniak-klopoty-zaimkow/
https://lublin.tvp.pl/44466460/lubelska-premiera-ksiazki-jatymy
Blog Grażyny Lutosławskiej
https://www.radio.lublin.pl/ramowka/5810a77383ba88d9573c986a
Wybrane piosenki
https://www.youtube.com/watch?v=D9FBYoqC_O4
https://www.youtube.com/watch?v=bNj80ObP5ig
Grażyna Lutosławska o pisaniu
https://www.youtube.com/watch?v=ZVGg-TZISRI&t=18s
Nominacja do tytułu Mistrz Mowy Polskiej
https://www.youtube.com/watch?v=-VFkZL9oIOw&t=3s
Nominacja do Nagrody Prezydenta za całokształt działalności
https://www.youtube.com/watch?v=1dRMirOc2po&t=5s
Wywiady w tvp, radiu i prasie
http://lublin.tvp.pl/28208137/13-grudnia-2016
http://www.radiopik.pl/39,464,grazyna-lutoslawska
https://lublin.tvp.pl/45235337/7-listopada-2019
Archiwum NInA
„Akcent”
http://akcentpismo.pl/?page_id=1061
Kultura Enter
http://kulturaenter.pl/?s=lutos%C5%82awska
Artykuł opracowany na podstawie materiałów dostarczonych przez bohaterkę biogramu