Garbarnia Pejsacha Brikmana w Lublinie
Garbarnia Pejsacha Brikmana jest jedną z najstarszych w Lublinie i jedną z dwóch, które zachowały niezmieniony profil produkcji od momentu powstania.
Spis treści
[Zwiń]Lokalizacja
Garbarnia znajduje się we wschodniej części Lublina, w dzielnicy Kalinowszczyzna, na wspólnej parceli z dawną garbarnią Ajchenbauma, położoną przy ulicy Towarowej 9 (dawniej Okólna).
Funkcja
budynek fabryczny
Historia
Garbarnia Pejsacha Brikmana jest jedną z najstarszych w Lublinie i jedną z dwóch, które zachowały niezmieniony profil produkcji od momentu powstania do dnia dzisiejszego. Początki garbarni przypadają na lata 80. XIX wieku, czyli okres „boomu” inwestycyjnego, jaki w tym czasie panował w Lublinie.
Według archiwalnego katalogu firm z 1918 roku, garbarnia została założona w 1883 roku. Położona w dogodnym miejscu nad rzeką, za miastem, rozwijała się stosunkowo płynnie i bez poważniejszych trudności. Najprawdopodobniej wtedy powstał murowany budynek fabryczny, zachowany do chwili obecnej (przebudowany i wkomponowany w późniejszą zabudowę). Pozostałe obiekty były drewniane, co widać jeszcze na planach z 1920 roku.
Po 1920 roku wybudowano filtry do oczyszczania ścieków oraz nowe pomieszczenie do tłoczenia kory. W 1934 roku powstały murowane budynki, przylegające do wcześniejszego, oraz liczne drewniane szopy i magazyny. W tym czasie wybudowano też nowy komin fabryczny według projektu inż. Lorenza Scherlaga z Lwowa. Tak ukształtowana zabudowa przetrwała do upaństwowienia zakładu w 1947 roku.
W latach 50. połączono ją z działającą w pobliżu garbarnią Ajchenbauma i na bazie obu firm utworzono Lubelskie Zakłady Przemysłu Skórzanego. W tym czasie drewnianą zabudowę zastąpiono murowaną. W latach 70. rozebrano ceglany komin, a w jego miejsce postawiono nowy, stalowy.
Kalendarium
Opis
Z pierwotnej zabudowy zachował się piętrowy budynek, będący obecnie podstawą układu głównego zakładów. Obiekt pozbawiony dekoracji architektonicznej, z wyjątkiem gzymsu kordonowego i wieńczącego. Nakryty dwuspadowym dachem, z prostokątnymi otworami okiennymi w metalowych ramach okiennych.
Od południa do obiektu przylega budynek pochodzący z lat 30. XX wieku, murowany, piętrowy, z odcinkowo zamkniętymi otworami okiennymi, poniżej których znajdują się szerokie gzymsy podokienne.
Wnętrze
Wnętrza dwóch budynków zachowały się bez poważniejszych przekształceń. Brak pierwotnych urządzeń.
Stan zachowania
1995 rok
Budynki zachowane są w dobrym stanie, na co miały wpływ przeprowadzone w ostatnim czasie remonty. O ich wartości decyduje przede wszystkim kontynuacja produkcji w jednym miejscu od 1883 roku oraz zachowanie jednego budynku z tamtego okresu. Drugi obiekt z lat 30. XX wieku powinien być oceniany podobnie.
2009 rok
Obiekty w stanie zewnętrznym dobrym. Wewnątrz nadal prowadzona jest produkcja.
Literatura
- Studziński J., Garbarnia Pejsacha Brikmana – ul. Towarowa 9, [w:] Czerepińska J., Michalska G., Studziński J., Katalog architektury przemysłowej w Lublinie, t. I, cz. II, maszynopis opracowany na zlecenie Państwowej Służby Ochrony Zabytków, Lublin 1995.