Etnografia Lubelszczyzny - badacze kultury tradycyjnej Lubelszczyzny
W poczet regionalistów i etnografów zajmujących się badaniem i opisywaniem kultury tradycyjnej Lubelszczyzny należy zaliczyć przede wszystkim takie postaci jak: Oskar Kolberg, Henryk Zwolakiewicz, Wiktor Ziółkowski, Aleksander Jackowski oraz Jerzy Bartmiński, Jan Adamowski, Halina Pelc, Roman Reinfuss, Alfred Gauda.
Spis treści
[Zwiń]Oskar Kolberg
Wybitny etnograf, folklorysta i kompozytor. Urodził się w 1814 roku w Przysusze. W domu rodzinnym spotykał się z przedstawicielami środowiska kulturalnego Warszawy: Samuelem Linde, Mikołajem Chopinem (ojcem Fryderyka), Kazimierzem Brodzińskim. Kształcił się w Liceum Warszawskim i Akademii Handlowej w Berlinie. Wykształcenie muzyczne zdobywał m.in. pod kierunkiem Józefa Elsnera. Pracował jako nauczyciel prywatny, urzędnik bankowy i dyrekcji Kolei Warszawsko – Wiedeńskiej. Publikował hasła z dziedziny muzyki i muzykologii w Encyklopedii Powszechnej Samuela Orgelbranda. W 1975 roku został uhonorowany członkostwem Akademii Umiejętności.
Główną dziedziną jego działalności była jednak etnografia. Jako pierwszy z badaczy zebrał informacje i usystematyzował według regionów polską kulturę ludową, w monumentalnym dziele p.t.: Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce, liczącym kilkadziesiąt tomów.
W Przysusze znajduje się dziś muzeum jego imieniem poświęcone m.in. kulturze ludowej.
Prof. Aleksander Jackowski
Antropolog kultury, historyk sztuki, wybitny znawca i popularyzator sztuki ludowej, wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego. Autor wielu publikacji poświęconych folklorowi, tradycji i dziedzictwu kulturowemu, organizator licznych wystaw „sztuki nieprofesjonalnej” w Polsce i za granicą. Przez wiele lat redagował pismo antropologiczno – etnograficzne „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”. Stworzył podstawy dla zaistnienia w dyskursie naukowym i artystycznym sztuki dotychczas funkcjonującej na marginesie oficjalnego ruchu artystycznego. Ostatnio wydana książka Profesora opowiada o jednym z najwybitniejszych „twórców osobnych” – malarzu Nikiforze Krynickim.
Urodził się w1920 roku. W młodości był syberyjskim zesłańcem i uciekinierem z gułagu, później komendantem cywilnym wyzwolonej Warszawy. Do 1984 roku pełnił funkcję kierownika Pracowni Sztuki Nieprofesjonalnej w Instytucie Sztuki PAN. Przyjaciel m.in. Józefa Czapskiego i Nikifora Krynickiego. W 1998 roku otrzymał I nagrodę: Medal Zygmunta Glogera za całokształt twórczości. O działalności Ośrodka „Brama Grodzka-Teatr NN” pisał w książce „Miejsca i ludzie”.
Był gościem Ośrodka dwa razy: w 2000 i 2007 roku.
Najważniejsze publikacje:
Sztuka ludu polskiego, (wspólnie z Jadwigą Jarnuszkiewiczową) 1967
Sztuka zwana naiwną. Zarys encyklopedyczny twórczości w Polsce, Warszawa 1995
Obrazy ludowe, Warszawa 1997
O rzeźbach i rzeźbiarzach, Warszawa 1998
Polska Sztuka ludowa, Warszawa 2002
Świat Nikifora, 2005, słowo/obraz terytoria. Bogato ilustrowana monografia życia i twórczości Nikifora Krynickiego, wybitnego malarza – prymitywisty (wyróżniona w konkursie Najpiękniejsze Książki Roku 2006)
Być artystą, w przygotowaniu (wyd. słowo/obraz terytoria) – pytanie o sens o oddziaływanie pasji, talentu oraz wyobraźni na innych ludzi, o twórczości etc.
Sylwetki regionalistów badających folklor Lubelszczyzny spisał Henryk Zwolakiewicz w opracowaniu "Etnografowie i regionaliści w badaniach ludowej kultury Lubelszczyzny"