Dwór Chrzanowskich na Bielszczyźnie
Dwór został wybudowany w drugiej ćwierci XVII wieku. W 1737 roku należał do rodziny Bielskich, stąd utrwalona później nazwa. Od 1877 roku, przez kolejne sto lat, folwark na Bielszczyźnie był własnością rodziny Chrzanowskich.
Spis treści
[Zwiń]Historia
Dwór wybudowano w drugiej ćwierci XVII wieku prawdopodobnie na miejscu wcześniej istniejącego zboru ariańskiego Leszczyńskich. Domniemanymi fundatorami dworu byli Gorajscy. W 1737 roku właścicielem folwarku był Felicjan Bielski wraz z rodziną. Stąd utrwalona później nazwa zabudowań – Bielszczyzna.
W XIX wieku właścicielem Bielszczyzny był między innymi Kazimierz Szczepański, księgarz lubelski, bibliofil i wydawca. W 1877 roku dwór stał się własnością Leona Chrzanowskiego. W posiadaniu tej rodziny pozostawał sto lat. Po II wojnie światowej stan techniczny dworu zaczął się pogarszać. W latach 60. XX wieku dokonano wstępnej oceny przydatności pomieszczeń dla siedziby biur operetki. Ostatecznie dwór nabył Automobilklub Lubelski. W latach 1977–1983 przeprowadzono restaurację dworu i przebudowę wnętrz.
Obecnie dwór jest siedzibą Automobilklubu Lubelskiego. Przyziemia przystosowano na potrzeby lokalu gastronomicznego.
Lokalizacja
ul. Północna 22a
Architekt
Nieznany
Bryła
Budowla wolno stojąca na planie prostokąta o przysadzistym kształcie, oszkarpowana. Posiada podpiwniczenie od strony południowej. Od wschodu do poziomu piwnic posiada dobudówkę. Poddasze użytkowe. Dach mansardowy z połaciami załamanymi, w części wschodniej i zachodniej posiadający „wole oko”.
Materiał, konstrukcja
Dwór wymurowany z cegły ceramicznej pełnej. Szkarpy z ciosanego kamienia wapiennego uzupełnionego przez cegłę ceramiczną pełną. Poddasze posiada szalunek z desek. Dach kryty gontem. Drzwi zewnętrzne do piwnic dębowe z elementami metaloplastyki. Sklepienia piwnic ceglane żebrowe lub krzyżowe. Stropy belkowe na parterze oraz drewniane i ocieplone na poddaszu.
Elewacja
Elewacją frontową obiektu jest elewacja zachodnia. Siedmioosiowa z centralnie umieszczonym wejściem posiadającym portal z piaskowca. Każda kondygnacja posiada różną liczbę osi, co jest charakterystyczne dla tego dworu.
Wnętrze
Wyposażenie nowe, stylizowane wraz z kominkami z marmuru i piaskowca.
Folwark Bielszczyzna
Do zespołu folwarcznego oprócz dworu wchodzą także: budynek mieszkalny, oficyna oraz budynek gospodarczy.
Literatura
Herman A., Ekspertyza techniczno-ekonomiczna adaptacji zabytkowego dworku na Bielszczyźnie dla potrzeb Operetki Państwowej w Lublinie, Lublin 1965, archiwum WUOZ, sygn. 1443.
Kurzątkowscy A. i J., Dokumentacja historyczno-naukowa dworu na Bielszczyźnie, Lublin 1966, archiwum WUOZ, sygn. 21386.
Stolarz B., Dwór na Bielszczyźnie, obecnie Automobilklub Lubelski, Lublin 1990, archiwum WUOZ, sygn. 283.