Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Dubeczno

Spis treści

[RozwińZwiń]

Historia DubecznaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dzieje miejscowości sięgają prawdopodobnie XVI w. Początkowo właścicielem folwarku była rodzina Hańskich. W 1531 r., na skutek koligacji małżeńskich, majątek znalazł się w posiadaniu Mikołaja Reja. W XVII w. Dubeczno należało do Kunickich, od XIX w. – Okęckich i zasymilowanej rodziny żydowskiej Jermułowiczów (Jarmołowiczów). W 1894 r. zadłużone dobra zostały zakupione na licytacji przez żydowskiego przedsiębiorcę– Rafała (Rafaela) Herszkowicza Szuldberga, będącego też właścicielem części dóbr Ruda (Ruda Huta). Po śmierci Rafała właścicielem majątku został jego syn – Józef (Josek). W 1900 r. ziemie folwarku Dubeczno zostały rozparcelowane pomiędzy osadników niemieckich. W 1921 r. w Dubecznie, składającym się ze wsi i osady fabrycznohandlowej o tej samej nazwie, żyło 672 katolików, 400 Żydów, 357 ewangelików, 19 baptystów i dziesięciu prawosławnych. Rozwijały się drobny przemysł i handel.

 

Żydzi w Dubecznie Do 1939 r.Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Żydzi pojawili się w Dubecznie prawdopodobnie na początku XVII w. Około 1872 r. Okęccy (według miejscowych przekazów – Jermułowiczowie) założyli tu hutę szkła. Na początku lat dwudziestych XX w. Żydzi stanowili jedną czwartą mieszkańców i odgrywali duża rolę w rozwoju ekonomicznym osady. W 1929 r. oprócz huty szkła, cegielni i przedsiębiorstwa zajmującego się eksploatacją torfu, będących własnością spadkobierców Józefa Szuldberga, działały tu olejarnie, młyn motorowy i wiatraki prowadzone przez żydowskich przedsiębiorców. Żydzi handlowali końmi, posiadali dwa sklepy bławatne, liczne sklepy spożywcze i piwiarnię. Żydowscy rzemieślnicy prowadzili zakłady: krawiecki, szewski, stolarski. Do 1939 r. podlegali gminie żydowskiej we Włodawie.

 

Holokaust W 1941 r.Bezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Niemcy przesiedlili do Dubeczna ok. 100 Żydów z Kraju Warty. W czerwcu 1942 r. Żydzi znajdujący się w Dubecznie zostali przesiedleni do Włodawy, skąd w listopadzie wysłano ich do obozu zagłady w Sobiborze. W latach 1940–1943, w pobliskich wsiach: Osowa, Krychów i Ujazdów, działały obozy pracy, w których przetrzymywano Żydów i Polaków. W Osowej znajduje się cmentarz i pomnik upamiętniający Żydów pomordowanych tam w czasie II wojny światowej.

 

Judaika w DubecznieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Bejt hamidrasz (nieistniejący)
Wykaz bożnic i domów modlitwy powiatu włodawskiego z 1922 r.potwierdza istnienie w Dubeczniebejt hamidraszu, założonego ok.1900 r., będącego własnością gminywyznaniowej we Włodawie.

 

Warto zobaczyć w DubecznieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

huta szkła (1872),

pozostałości cmentarza ewangelickiego.

 

 

 

 

Opracowała: Marta Kubiszyn
Artykuł jest fragmentem opracowania: Śladami Żydów. Lubelszczyzna, Lublin 2011