Cyrulicza 6 w Lublinie (obecnie Cyrulicza 8)
Historia nieruchomości zlokalizowanej w Lublinie przy ulicy Cyruliczej 6, dzisiejszej Cyruliczej 8.
Spis treści
[Zwiń]Lokalizacja
Dawny numer policyjny: 385 1/2
Numer hipoteczny: 667 bądź 744 bądź 243
Numer przed 1939: Cyrulicza 6 / Furmańska 8
Numer po 1944: -
Numer obecny: Cyrulicza 8
Cyrulicza 6 na mapie Lublina z 1928 roku
Cyrulicza 6 na panoramie Lublina z lat 30.tych XX wieku
Funkcje
Lokale handlowe i rzemieślnicze w latach 1918-1941:
Księga Adresowa Polski, 1928 r.
Balik Chaja i S-ka - owoce/owocarnie
Kerszenblat Szyf. - owocarnie
Zygelwaks Bcia i Dajczer Judka - manufaktura
Inspekcja Budowlana, sygn. 1473
- 2 owocarnie
- rzeźnia
- fabryka szczotek
Aml 1918-1939, sygn. 2604
1923 - Chaja Tapelband - brak informacji o rodzaju działalności
- wezwana Tapelband oświadczyła, iż zrzekła się prowadzenia sklepu
Aml 1918-1939,sygn. 3583
1927 - Szyja Boksenbaum - pracownia szewska
Aml 1918-1939, sygn. 2602
1928 - Judka Dejczer – handel owocami
Aml 1918-1939, sygn. 2613
1929 - Zelman Zynger - rzeźnia
1929 - Całeł i Chana Troppe - rzeźnia
- jatka - wcześniej mleczarnia
- lokal frontowy
- skarga sąsiadów: lokal graniczy jedynie drewnianą ścianką od sklepu z owocami; sadza spada z otworu do
czyszczenia komina na mięso; właściciel nie jest fachowcem
- inspekcja sanitarna: jatka brudno utrzymana, pień brudny i zapleśniały, brak światła
Aml 1918-1939, sygn. 2624
1929 - Wajngarten - lokal do likwidacji
- budka drewniana, nieuszczelniona, obok bramy w której znajduje się rynsztok i śmietnik; budka b. mała (4 x 2,5 x 2,5) „zapach z bramy, ze smietnika i z rynsztoka ogromnie cuchnący, co udziela się artykułom spożywczym w tej budce".
Księga Adresowa Polski z 1929 r.
1929 - Balik Chaja i S-ka - owoce
1929 - R. Rotblat - bielizna
1929 - Zygelwaks bracia i Judka Dejczer - manufaktura
1929 - H. Fiszader - owocarnia
1929 - Sz. Kerszenblat - wyrób szczotek
Aml 1918-1939, sygn. 2604
1930 - Jojne Fuchs (Fuks) - sklep z owocami
- pestki dyni, szproty, chałwa, piklingi
Ankieta z dnia 15.X.1936 r. [Inspekcja budowlana 1473]:
1936 - owocarnie
1936 - jatki
1936 - pracownia szczotek
Historia budynku
Właściciele:
dane z dnia 12.X.1896 - Szpiro
1915 - Szpiro
dane z dnia 15.X.1936 - Josef Szpiro, Cyrla Szpiro, Małka Marchewka (?) Wajsman, Mendel Szpiro i Abram Szpiro, im. ojca Izrael; Judka Dejczer, Wolf Szolzon
Historia własności:
W połowie XIX w. działka wchodziła w skład rozległych terenów należących do Abrama Lejzora Finkielsteina, których granice wyznaczały: od południa ul. Kowalska, od zachodu trakt lubartowski, od północy rzeka Czechówka i od wschodu ul. Nadstawna (ob. Furmańska)1. Po wytrasowaniu w 1864 r.
ul. Cyruliczej, przecinającej plac Finkielsteina na dwie części, doszło do kolejnych podziałów na parcele budowlane. Wydzielono wówczas obszar zawierający się pomiędzy ul. Cyruliczą i Nadstawną (Furmańską), rzeką Czechówką oraz tyłami działek wytyczonych w 1864 r. wzdłuż ul. Lubartowskiej. Teren ten wystawiony został na przetarg w 1880 r. przez Lubelska Izbę Skarbową2. Nowi nabywcy Abram i Bajla Szternfeldowie podzielili plac na trzy działki oznaczone literami E, F oraz G (przedmiotowa działka) i jeszcze w tym samym roku sprzedali tę ostatnią - Symeonowi i Szajdli-Taubie Zemelmanom oraz Abramowi i Ruchli Trokom za 1150 rb3. W pięć lat później działka została wystawiona na licytację, na której nabył ją Kazimierz Mazurkiewicz4. Forma sprzedaży (licytacja) wskazuje, iż dotychczasowi właściciele popadli w kłopoty finansowe, co zapewne należy powiązać z wzniesieniem przez nich zabudowy na działce przed 1885 r. Dodatkowym argumentem przemawiającym za wzniesieniem w tym czasie kamienicy jest również kwota jaką zapłacił Mazurkiewicz - 7301 rb., znacznie przewyższająca sumę sprzedaży parceli przez Szternfeldów.
Powyższą hipotezę potwierdzają także wzmianki z 1885 r. w dokumentach dotyczących ubezpieczenia zabudowy od ognia, gdzie odnotowano murowaną, dwupiętrową kamienicę oraz parterową oficynę z wygódką i kuźnią5.
W 1887 r. kolejnymi właścicielami zostali Izrael-Icek oraz Zysla Szpiro, którzy nabyli całą nieruchomość za 8400 rb.6 W ich posiadaniu kamienica znajdowała się do II wojny światowej.
W okresie międzywojennym, zgodnie z wcześniejszą tradycją, parter budynku był wykorzystywany na cele handlowe, natomiast górne kondygnacje jako mieszkalne. Min. mieścił się tu sklep Estery Szolzon, w którym poszerzono otwór wystawowy w 1938 r.7
W czasie II wojny zginęli Szpirowie, sukcesja po nich przypadła wnuczce - Sarze-Hendli Zacherman, która w 1946 r. sprzedała nieruchomość Stanisławowi i Helenie Figlom (ob. Fałkowskiej).
Wśród znaczniejszych powojennych remontów należy odnotować przebudowę pieców, wymianę podłóg pod koniec l. 60 oraz wymianę elektrycznej instalacji i budowę w 1976 r. komórek w podwórzu. Ponadto w 2000 r. wymieniono pokrycie dachowe i rozpoczęto sukcesywne wymienianie stolarki okiennej8.
Jadwiga Teodorowicz Czerepińska, Rozpoznanie historyczno-konserwatorskie kwartału zabudowy zawartego pomiędzy ulicami:
Cyrulicza – Furmańska – Kowalska – Lubartowska [katalog zabytków]
Lokatorzy według wyznania, płci i wieku (1940 rok):
Ogólna ilość mieszkańców | Mężczyzn | Kobiet |
Dzieci do lat 6 |
Dzieci od 7-18 lat włącznie |
Uwagi |
Chrześcijan - 5 Żydów - 27 |
10 | 14 | 2 | 6 |
Mieszkańcy nieruchomości według zawodu (1940 r.):
Robotnicy: 2 (na piętrze) + 2 (w budynku frontowym)
Kupcy i przemysłowcy: 1 (na parterze) + 1 (na poddaszu) + 1 (w budynku frontowym) + 1 (w oficynie)
Rzemieślnicy: 1 (na parterze) + 1 (na piętrze) + 1 (na poddaszu) + 1 (w budynku frontowym) + 2 (w oficynie)
Inne zawody: 3 (na piętrze) + 2 (w budynku frontowym) + 1 (w oficynie)
Dodatkowe informacje:
APL, Rada Żydowska w Lublinie (Judenrat), nr zesp. 891, sygn. 151
Budynek przy ul. Furmańskiej 8 został wymieniony w imiennym wykazie Żydów zamieszkałych w poszczególnych domach sporządzonym w czerwcu 1940 r.
Opis budynku
Ankieta z dnia 15.X.1936 r. [Inspekcja budowlana, sygn. 1473]:
Położenie: ulica Furmańska 8, róg Cyruliczej 6
Numer hipoteczny: 667
Właściciel: Josef Szpiro, Cyrlo Szpiro, Małka Marchewka, (?) Wajsman, Mendel Szpiro i Abram Szpiro, im. ojca Izrael, Judka Dejczer, Wolf Szolzon
Zarządca: Chaim Szulim Micherowski, syn Moszka
Dzierżawca: -
Dozorca: Franciszka Słowikowska
Rodzaj nieruchomości: jeden budynek murowany, frontowy mieszkalny i handlowy
Ilość mieszkań: 24, w tym:
- 15 mieszkań 1-izbowych
- 9 mieszkań 2-izbowych
Ilość mieszkań w suterenach: nie ma
Ilość piwnic: nie ma
Ilość pięter: 2 piętra i poddasze
Urządzenie wodociągowe: wodociąg (nieczynny), dół ustępowy, 4 ustępy nieskanalizowane, brak łazienek
Oświetlenie: elektryczne i naftowe
Ogrzewanie: 7 pieców grzewczych
Klatka schodowa: 1 główna, ze schodami drewnianymi częściowo kamiennymi; oświetlenie górne
Ilość balkonów: 2 drewniane od frontu z ul. Cyruliczą 6 i 2 od podwórza, żelbetowe; poręcze żelazne
Pokrycie dachu: blacha, papa
Kiedy remontowano budynek: w 1927 r. dom został gruntownie wyremontowany
Czy fasada bądź cały budynek wymaga remontu: nie
Dane dotyczące podwórza:
Nawierzchnia: brukowana
Czy są stajnie, obory, chlewy, komórki: 6 komórek
Śmietnik: ruchomy
Roślinność: nie
Co wiadomo o lokalach podziemnych: nie ma
Jak często wywożone są nieczystości domowe i przez kogo: Śmiecie prawie codziennie, zawartość dołów miesięcznie; przedsiębiorca prywatny
Fragmenty relacji mówionych
Halina Reichaw
„Dom należał do babci, więc była zajęta jego zarządzaniem, utrzymywaniem, zbieraniem opłat,
czynszu za mieszkanie, bo to był środek utrzymania. Niestety zginęła w czasie wojny, Niemcy
zebrali grupę osób i zaprowadzili na ulicę Cyruliczą, gdzie była synagoga żydowska. Zgromadzili
tych wszystkich Żydów i podpalili, babcia tam spłonęła razem z innymi osobami.”
*
„Gdy Niemcy wyrzucili nas z mieszkania, zamieszkali na ulicy Cyruliczej, cała okolica była
zamieszkała przez Żydów.”
Materiały ikonograficzne
APL, IB sygn. 498:
- projekt otworu sklepowego E. Szlozon 193(?), s. 1-2
- plan sytuacyjny nieruchomości (1940)
- plan warsztatu galwanizacyjnego K. Smoluchowskiego (1948)
Przypisy
1. Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Lublinie, WH 241
2. Wydział…, WH 744
3. Ibidem
4. Ibidem
5. APL, Akta m. Lublina 1874-1915, Zastrachowanija niedwiżimosti, sygn. 7426
6. Wydział… WH744
7. APL, Inspekcja Budowlana sygn. 498
8. Akta obiektu w posiadaniu WUOZ w Lublinie
Literatura
1. Aml 1918-1939, sygn. 2602, 2604, 2613, 2624, 3583
2. Inspekcja Budowlana, sygn. 1473
3. Księga Adresowa Polski, 1928, 1929
4. Teodorowicz Czerepińska Jadwiga, Rozpoznanie historyczno-konserwatorskie kwartału zabudowy zawartego pomiędzy ulicami: Cyrulicza – Furmańska – Kowalska – Lubartowska [katalog zabytków]