Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Cyrulicza 6 w Lublinie (obecnie Cyrulicza 8)

Historia nieruchomości zlokalizowanej w Lublinie przy ulicy Cyruliczej 6, dzisiejszej Cyruliczej 8.

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

Dawny numer policyjny: 385 1/2
Numer hipoteczny: 667 bądź 744 bądź 243
Numer przed 1939: Cyrulicza 6 / Furmańska 8
Numer po 1944: -
Numer obecny: Cyrulicza 8

 

Cyrulicza 6Cyrulicza 6 na mapie Lublina z 1928 roku

Cyrulicza 6Cyrulicza 6 na panoramie Lublina z lat 30.tych XX wieku

 

FunkcjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

Lokale handlowe i rzemieślnicze w latach 1918-1941:


Księga Adresowa Polski, 1928 r.
Balik Chaja i S-ka - owoce/owocarnie
Kerszenblat Szyf. - owocarnie
Zygelwaks Bcia i Dajczer Judka - manufaktura

 

Inspekcja Budowlana, sygn. 1473
 - 2 owocarnie
 - rzeźnia
 - fabryka szczotek


Aml 1918-1939, sygn. 2604
1923 - Chaja Tapelband - brak informacji o rodzaju działalności
 - wezwana Tapelband oświadczyła, iż zrzekła się prowadzenia sklepu


Aml 1918-1939,sygn. 3583
1927 - Szyja Boksenbaum - pracownia szewska


Aml 1918-1939, sygn. 2602
1928 - Judka Dejczer – handel owocami


Aml 1918-1939, sygn. 2613
1929 - Zelman Zynger - rzeźnia
1929 - Całeł i Chana Troppe - rzeźnia
- jatka - wcześniej mleczarnia
- lokal frontowy
- skarga sąsiadów: lokal graniczy jedynie drewnianą ścianką od sklepu z owocami; sadza spada z otworu do
czyszczenia komina na mięso; właściciel nie jest fachowcem
- inspekcja sanitarna: jatka brudno utrzymana, pień brudny i zapleśniały, brak światła


Aml 1918-1939, sygn. 2624
1929 - Wajngarten - lokal do likwidacji
- budka drewniana, nieuszczelniona, obok bramy w której znajduje się rynsztok i śmietnik; budka b. mała (4 x 2,5 x 2,5) „zapach z bramy, ze smietnika i z rynsztoka ogromnie cuchnący, co udziela się artykułom spożywczym w tej budce".


Księga Adresowa Polski z 1929 r.
1929 - Balik Chaja i S-ka - owoce
1929 - R. Rotblat - bielizna
1929 - Zygelwaks bracia i Judka Dejczer - manufaktura
1929 - H. Fiszader - owocarnia
1929 - Sz. Kerszenblat - wyrób szczotek


Aml 1918-1939, sygn. 2604
1930 - Jojne Fuchs (Fuks) - sklep z owocami
- pestki dyni, szproty, chałwa, piklingi

 

Ankieta z dnia 15.X.1936 r. [Inspekcja budowlana 1473]:
1936 - owocarnie
1936 - jatki
1936 - pracownia szczotek

 

Historia budynkuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

Właściciele:
dane z dnia 12.X.1896 - Szpiro
1915 - Szpiro
dane z dnia 15.X.1936 - Josef Szpiro, Cyrla Szpiro, Małka Marchewka (?) Wajsman, Mendel Szpiro i Abram Szpiro, im. ojca Izrael; Judka Dejczer, Wolf Szolzon

 

Historia własności:

W połowie XIX w. działka wchodziła w skład rozległych terenów należących do Abrama Lejzora Finkielsteina, których granice wyznaczały: od południa ul. Kowalska, od zachodu trakt lubartowski, od północy rzeka Czechówka i od wschodu ul. Nadstawna (ob. Furmańska)1. Po wytrasowaniu w 1864 r.
ul. Cyruliczej, przecinającej plac Finkielsteina na dwie części, doszło do kolejnych podziałów na parcele budowlane. Wydzielono wówczas obszar zawierający się pomiędzy ul. Cyruliczą i Nadstawną (Furmańską), rzeką Czechówką oraz tyłami działek wytyczonych w 1864 r. wzdłuż ul. Lubartowskiej. Teren ten wystawiony został na przetarg w 1880 r. przez Lubelska Izbę Skarbową2. Nowi nabywcy Abram i Bajla Szternfeldowie podzielili plac na trzy działki oznaczone literami E, F oraz G (przedmiotowa działka) i jeszcze w tym samym roku sprzedali tę ostatnią - Symeonowi i Szajdli-Taubie Zemelmanom oraz Abramowi i Ruchli Trokom za 1150 rb3. W pięć lat później działka została wystawiona na licytację, na której nabył ją Kazimierz Mazurkiewicz4. Forma sprzedaży (licytacja) wskazuje, iż dotychczasowi właściciele popadli w kłopoty finansowe, co zapewne należy powiązać z wzniesieniem przez nich zabudowy na działce przed 1885 r. Dodatkowym argumentem przemawiającym za wzniesieniem w tym czasie kamienicy jest również kwota jaką zapłacił Mazurkiewicz - 7301 rb., znacznie przewyższająca sumę sprzedaży parceli przez Szternfeldów.
Powyższą hipotezę potwierdzają także wzmianki z 1885 r. w dokumentach dotyczących ubezpieczenia zabudowy od ognia, gdzie odnotowano murowaną, dwupiętrową kamienicę oraz parterową oficynę z wygódką i kuźnią5.
W 1887 r. kolejnymi właścicielami zostali Izrael-Icek oraz Zysla Szpiro, którzy nabyli całą nieruchomość za 8400 rb.6 W ich posiadaniu kamienica znajdowała się do II wojny światowej.
W okresie międzywojennym, zgodnie z wcześniejszą tradycją, parter budynku był wykorzystywany na cele handlowe, natomiast górne kondygnacje jako mieszkalne. Min. mieścił się tu sklep Estery Szolzon, w którym poszerzono otwór wystawowy w 1938 r.7
W czasie II wojny zginęli Szpirowie, sukcesja po nich przypadła wnuczce - Sarze-Hendli Zacherman, która w 1946 r. sprzedała nieruchomość Stanisławowi i Helenie Figlom (ob. Fałkowskiej).
Wśród znaczniejszych powojennych remontów należy odnotować przebudowę pieców, wymianę podłóg pod koniec l. 60 oraz wymianę elektrycznej instalacji i budowę w 1976 r. komórek w podwórzu. Ponadto w 2000 r. wymieniono pokrycie dachowe i rozpoczęto sukcesywne wymienianie stolarki okiennej8.

 

Jadwiga Teodorowicz Czerepińska, Rozpoznanie historyczno-konserwatorskie kwartału zabudowy zawartego pomiędzy ulicami:
Cyrulicza – Furmańska – Kowalska – Lubartowska
[katalog zabytków]

 

 

Lokatorzy według wyznania, płci i wieku (1940 rok):

 

Ogólna ilość mieszkańców Mężczyzn Kobiet

Dzieci do lat 6
włącznie

Dzieci od 7-18 lat
włącznie
Uwagi

Chrześcijan - 5

Żydów - 27

10 14 2 6  

 

 

Mieszkańcy nieruchomości według zawodu (1940 r.):

 

Robotnicy: 2 (na piętrze) + 2 (w budynku frontowym)

Kupcy i przemysłowcy: 1 (na parterze) + 1 (na poddaszu) + 1 (w budynku frontowym) + 1 (w oficynie)

Rzemieślnicy: 1 (na parterze) + 1 (na piętrze) + 1 (na poddaszu) + 1 (w budynku frontowym) + 2 (w oficynie)

Inne zawody: 3 (na piętrze) + 2 (w budynku frontowym) + 1 (w oficynie)

 

 

Dodatkowe informacje:

APL, Rada Żydowska w Lublinie (Judenrat), nr zesp. 891, sygn. 151
Budynek przy ul. Furmańskiej 8 został wymieniony w imiennym wykazie Żydów zamieszkałych w poszczególnych domach sporządzonym w czerwcu 1940 r.

 

Opis budynkuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

Ankieta z dnia 15.X.1936 r. [Inspekcja budowlana, sygn. 1473]:
Położenie: ulica Furmańska 8, róg Cyruliczej 6
Numer hipoteczny: 667
Właściciel: Josef Szpiro, Cyrlo Szpiro, Małka Marchewka, (?) Wajsman, Mendel Szpiro i Abram Szpiro, im. ojca Izrael, Judka Dejczer, Wolf Szolzon
Zarządca: Chaim Szulim Micherowski, syn Moszka
Dzierżawca: -
Dozorca: Franciszka Słowikowska


Rodzaj nieruchomości: jeden budynek murowany, frontowy mieszkalny i handlowy
Ilość mieszkań: 24, w tym:
 - 15 mieszkań 1-izbowych
 - 9 mieszkań 2-izbowych
Ilość mieszkań w suterenach: nie ma
Ilość piwnic: nie ma
Ilość pięter: 2 piętra i poddasze


Urządzenie wodociągowe: wodociąg (nieczynny), dół ustępowy, 4 ustępy nieskanalizowane, brak łazienek
Oświetlenie: elektryczne i naftowe
Ogrzewanie: 7 pieców grzewczych
Klatka schodowa: 1 główna, ze schodami drewnianymi częściowo kamiennymi; oświetlenie górne
Ilość balkonów: 2 drewniane od frontu z ul. Cyruliczą 6 i 2 od podwórza, żelbetowe; poręcze żelazne
Pokrycie dachu: blacha, papa
Kiedy remontowano budynek: w 1927 r. dom został gruntownie wyremontowany
Czy fasada bądź cały budynek wymaga remontu: nie


Dane dotyczące podwórza:
Nawierzchnia: brukowana
Czy są stajnie, obory, chlewy, komórki: 6 komórek
Śmietnik: ruchomy
Roślinność: nie
Co wiadomo o lokalach podziemnych: nie ma
Jak często wywożone są nieczystości domowe i przez kogo: Śmiecie prawie codziennie, zawartość dołów miesięcznie; przedsiębiorca prywatny

 

Fragmenty relacji mówionychBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

Halina Reichaw
„Dom należał do babci, więc była zajęta jego zarządzaniem, utrzymywaniem, zbieraniem opłat,
czynszu za mieszkanie, bo to był środek utrzymania. Niestety zginęła w czasie wojny, Niemcy
zebrali grupę osób i zaprowadzili na ulicę Cyruliczą, gdzie była synagoga żydowska. Zgromadzili
tych wszystkich Żydów i podpalili, babcia tam spłonęła razem z innymi osobami.”
*
„Gdy Niemcy wyrzucili nas z mieszkania, zamieszkali na ulicy Cyruliczej, cała okolica była
zamieszkała przez Żydów.”

 

Materiały ikonograficzneBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

APL, IB sygn. 498:
- projekt otworu sklepowego E. Szlozon 193(?), s. 1-2
- plan sytuacyjny nieruchomości (1940)
- plan warsztatu galwanizacyjnego K. Smoluchowskiego (1948)

 

PrzypisyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

1. Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Lublinie, WH 241

2. Wydział…, WH 744

3. Ibidem

4. Ibidem

5. APL, Akta m. Lublina 1874-1915, Zastrachowanija niedwiżimosti, sygn. 7426

6. Wydział… WH744

7. APL, Inspekcja Budowlana sygn. 498

8. Akta obiektu w posiadaniu WUOZ w Lublinie

 

 

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

 

1. Aml 1918-1939, sygn. 2602, 2604, 2613, 2624, 3583

2. Inspekcja Budowlana, sygn. 1473

3. Księga Adresowa Polski, 1928, 1929

4. Teodorowicz Czerepińska Jadwiga, Rozpoznanie historyczno-konserwatorskie kwartału zabudowy zawartego pomiędzy ulicami: Cyrulicza – Furmańska – Kowalska – Lubartowska [katalog zabytków]

 

Powiązane miejsca

Zdjęcia

Inne materiały

Słowa kluczowe