Bernardyńska 14 w Lublinie

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Budynek usytuowany na rozległej działce, w północno-wschodniej pierzei ulicy; od strony południowo-wschodniej w 1913 roku dobudowano kamienicę Bernardyńska 16; z tyłu kamienicy znajduje się boisko szkolne; od strony północno-zachodniej w 1994 roku istniały jeszcze fragmenty klasztoru bernardynek.

Dawny numer policyjny: 240

Numer hipoteczny: KW 1064 i KW 2628

Numer obecny: Bernardyńska 14

FunkcjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Szkoła.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1860 – Zgromaszenie Kupców m. Lublina wychodzi z inicjatywą założenia szkoły handlowej

1866 – otwarcie czteroletniej szkoły handlowo-niedzielnej, z siedzibą w budynku pojezuickim (w pobliżu katedry)

1867–1896 – modernizacja ulicy Bernardyńskiej

pocz. XX – rozbiórka klasztoru, pozyskanie terenu pod budowę szkoły którą zakończono w roku

1902 – w budynku oficyny pałacu Pociejów (obecnie Żmigród 3) funkcjonuje szkoła siedmioklasowa

1903 – przy udziale Towarzystwa Pomocy dla Szkoły Handlowej w Lublinie rozpoczęto zbiórkę funduszy na nowy gmach szkolny

1905–1906 – budowa szkoły

1908 – prezesem Rady Opiekuńczej szkoły zostaje Juliusz Vetter

I wojna światowa – budynek przeznaczono na szpital

1927 – szkole nadano imię Augusta i Juliusza Vetterów

1939–1941 – szkoła nieczynna

po 1941 – szkoła funkcjonuje jako jednoroczne Pedagogium Handlowe

18 lipca 1950 – zgłoszenie złego stanu mieszkania nr 14 (parter prawej oficyny)

1975 – szkoła funkcjonuje pod nazwą Zespół Szkół Ekonomicznych im. Vetterów w Lublinie

1976–1985 – remont, adaptacja poddasza

1978 – budynek wpisany do rejestru zabytków

1993 – remont dachu

ArchitekciBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Już w 1903 roku przy udziale Towarzystwa Pomocy dla Szkoły Handlowej w Lublinie rozpoczęto zbiórkę funduszy na nowy gmach szkolny. Po zakończeniu zbiórki Rada Opiekuńcza szkoły, której przewodził Augustyn Vetter, za pośrednictwem Koła Architektów w Warszawie ogłosiła konkurs na projekt budynku szkoły. W konkursie zwyciężył projekt Henryka Paprockiego, lubelskiego architekta, jednak do realizacji przeznaczono projekt, który dostał w konkursie trzecią nagrodę, autorstwa Józefa Holewińskiego i Teofila Wiśniewskiego. Ostatecznie zrealizowano niepublikowaną w wynikach konkursu wersję projektu.

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dzieje zabudowy posesji przy ulicy Bernardyńskiej 14 wiążą się z historią klasztoru P.P. Bernardynek. Sprowadzone do Lublina na pocz. XVII wieku zgromadzenie bernardynek zajmowało początkowo dwie kamienice i drewniany kościół ufundowany przez Piotra Czernego i Marcina Siemieńskiego. W latach 1627–ok. 1650 wybudowano kościół i budynek klasztorny, do którego przylegał teren od ulicy Królewskiej do Bernardyńskiej i wzdłuż tej ulicy – na tyłach zabudowy Królewskiej 11, 13, 17, który sięgał az do obecnej ulicy Żmigród. Na tym terenie znajdowały się ogrody i zabudowania klasztorne. Po kasacie zakony w 1864 roku przystąpiono do rozbiórki budynków klasztornych, którą rozpoczęto w 1867 roku, zaczynając od ulicy Królewskiej, następnie kierując się w stronę ulicy Bernardyńskiej. Ulica Bernardyńska uległa w tym czasie modernizacji, którą zakończono w 1896 roku. Rozebrano zachodnie skrzydło klasztorne, południowo-zachodni naroznik klasztoru i mur wokół części gospodarczej. Rozbiórka postępowała, na pocz. XX wieku założenie uległo niemal całkowitej likwidacji, ocalało tylko skrzydło przylegające do kościoła. Pozyskany w wyniku rozbiórki teren zdecydowano się przeznaczyć na budowę gmachu szkoły handlowej.

Z inicjatywą założenia szkoły handlowej wyszło Zgromaszenie Kupców m. Lublina już w 1860 roku. W 1866 roku otwarto pierwszą czteroletnią szkołę handlowo-niedzielną, z siedzibą w budynku pojezuickim (w poblizu katedry). W 1902 roku szkoła była już siedmioklasowa i funkcjonowała w budynku oficyny pałacu Pociejów (obecnie Żmigród 3).
Już w 1903 roku przy udziale Towarzystwa Pomocy dla Szkoły Handlowej w Lublinie rozpoczęto zbiórkę funduszy na nowy gmach szkolny. Po zakończeniu zbiórki Rada Opiekuńcza szkoły, której przewodził Augustyn Vetter, za pośrednictwem Koła Architektów w Warszawie ogłosiła konkurs na projekt budynku szkoły. Wedle ustaleń projekt szkoły miał zawierać: kancelarię, gabinet dyrektora, 2 sale dla nauczycieli, gabinet inspektora, 15 klas szkolnych, 2 klasy do nauki religii, gabinet fizyczny, laboratorium chemiczne, audytorium, gabinet przyrodniczy, gabinety historyczno-geograficzne, muzeum prób towarów, salę rysunków, bibliotekę fundamentalną, bibliotekę uczniowską, salę gimnastyczną, szatnie, mieszkania dla woźnych i stróżów. Wedle wytycznych budowa szkoły nie mogą przekroczyć 100–110 tys. rubli.

W konkursie zwyciężył projekt Henryka Paprockiego, lubelskiego architekta, jednak do realizacji przeznaczono projekt, który dostał w konkursie trzecią nagrodę, autorstwa Józefa Holewińskiego i Teofila Wiśniewskiego. Ostatecznie zrealizowano niepublikowaną w wynikach konkursu wersję projektu. Budowa szkoły miała miejsce w latach 1905–1906.

Budynek do chwili obecnej zachował swój pierwotny wygląd.

Od 1908 roku prezesem Rady Opiekuńczej szkoły został Juliusz Vetter.

Podczas I wojny światowej budynek przeznaczono na szpital.

W 1927 roku szkole nadano imię Augusta i Juliusza Vetterów. W latach 1939–1941 szkoła była nieczynna, po tym czasie funkcjonowała jako jednoroczne Pedagogium Handlowe. Od 1975 roku funkcjonuje nazwa Zespół Szkół Ekonomicznych im. Vetterów w Lublinie.

Po roku 1945 przeprowadzono liczne prace remontowe. W roku 1950 jeden z lokatorów uskarżał się na zły stan zachowania lokali mieszkalnych na parterze prawej oficyny i prosi o: „wydanie bezzwłocznych skutecznych zarządzeń w celu usunięcia niebezpieczeństwa zawalenia się podłogi w kuchni, położonej nad piwnicami, zapełnionymi nieczystościami kloacznymi”. Dalej czytamy: „Od roku czynię starania u właść. nieruchomości o dokonanie remontu podłogi, które to starania sotychczas nie odniosły żadnego skutku. Obecnie stan podłogi pogorszył się do tego stopnia, że każdej chwili domownikom grozi niebezpieczeństwo wpadnięcia do nieczystości kloacznych. Warunki higieniczne zaś dla wszystkich lokatorów tej nieruchomości z powodu wydzielania się z piwnic cuchnącego powietrza zagrażają zdrowiu ludzkiemu”.

W latach 1976–1985 adaptowano poddasze, w 1993 roku wyremontowano dach.

W 1978 roku budynek wpisano do rejestru zabytków architektury pod nr A/774.

MieszkańcyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1.06.1940

Liczba i rodzaj lokali niemieszkalnych:

- Zakłady przemysłowe: krawiecki

- Zakłady handlowe: spożywczy, sodówka

8.02.1941

Właściciel domu: Gimnazjum im. Vetterów Zgromadzenia Kupców

Liczba i rodzaj lokali niemieszkalnych:

- Urzędy i instytucje publiczne: szkoła im. Vetterów (zajęte przez władze niemieckie)

- Zakłady przemysłowe: stolarz

Mieszkańcy nieruchomości wg zawodu w 1940 roku

Pracownicy umysłowi 1 (na piętrze), 1 (w budynku frontowym).

Robotnicy 2 (na parterze), 2 (w budynku frontowym).

Rzemieślnicy 1 (na piętrze), 1 (w budynku frontowym).

Inne zawody 1 (na piętrze), 1 (w budynku frontowym).

Lokatorzy według wyznania, płci i wieku w 1940 roku

Ogólna ilość mieszkańców 25

Chrześcijan 25

Mężczyzn 6

Kobiet 13

Dzieci do lat 6 włącznie 1

Dzieci do lat 7-18 włącznie 5

OpisBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Budynek murowany z cegły, wzniesiony na planie nieregularnym. Korpus środkowy od frontu posiada dwa ryzality, od tyłu boczne skrzydła. Obiekt jest trzykondygnacyjny, posiada wysokie podpiwniczenie i użytkowe poddasze. Budynek wieńczą wysokie, strome, dwuspadowe dachy. W części północnej i południowej budowlę przekryto dachami trójpołaciowymi.

Obiekt posiada wieloosiowe elewacje o dość bogatym detalu architektonicznym.

Elewacja frontowa liczy dwadzieścia osi i złożona jest z dwóch części: elewacji korpusu i trójosiowych frontonów ryzalitów. Ryzalit z wejściem głównym posiada trzy osie, trzy kondygnacje i zwieńczony jest trójkątnym szczytem z arkadowym obramieniem. Na osi głównej, w przyziemiu, znajduje się poprzedzone schodami wejście z czterokolumnowym jońskim portykiem o pełnym belkowaniu zwieńczonym tralkową balustradą.
Parter ryzalitu i korpusu boniowany. Na wyższych kondygnacjach elewacji ryzalitu głównego płtciny zamknięte łukiem półkolistym. W płycinach usytuowane okna. Całość zwieńczona trójkątnym szczytem z kamiennym fryzem o motywach roślinnych i schodkowym, arkadowaniem. W środkowej części szczytu znajdują się dwa, półkoliście zamknięte okienka.

Ryzalit elewacji południowej podobnie opracowany.

Elewacja korpusu środkowego z oknami do podpiwniczenia w przyziemiu. Okna parteru z kamiennymi nadprożami, z gzymsami parapetowymi w dolnej części. Okna pierwszego i drugiego piętra w wysokich płycinach, z kamiennym nadprożem. W połaci dachowej znajdują się niskie, leżące lukarny.
Szczyt północny siedmioosiowy, o analogicznym do frontowego opracowaniu.
Elewacje boczne i tylne gładkie.

WnętrzeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Układ wnętrz w części środkowej dwutraktowy, w skrzydłach trzytraktowy; pomieszczenia w większości dostępne są z korytarzy; hall główny sklepiony krzyżowo, wsparty na kolumnadzie z głowicami w porządku jońskim; schody za głównym wejściem z tralkowymi, kamiennymi balustradami; schody na piętro obłożone czerwonym lastrikiem, z kutą balustradą; posadzki w hallu lastrikowe, wielobarwne, wzorzyste (gwiazdy, rozety, wieloboki); na ścianach hallu kamienne tablice pamiątkowe.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Szkoła handlowa im. Vetterów w Lublinie przy ul. Bernardyńskiej 14. Rozpoznanie historyczne i wnioski konserwatorskie, oprac. W. Boruch, Lublin 1994, mps WUOZ, sygn. 5441.

Akta nieruchomości położonej w Lublinie przy ul. Bernardyńskiej 14; Zespół: 35/22/0 Akta miasta Lublina » Seria: 10 INSPEKCJA BUDOWLANA MIASTA LUBLINA [1926-]1944-1950[1951] » Jednostka: 78, APL.

Domowa książka meldunkowa m. Lublina ul. Bernardyńska nr 14 lok. 1-7a; 9; Zespół: 35/22/0 Akta miasta Lublina » Seria: 12 KSIĘGI MELDUNKOWE MIESZKAŃCÓW MIASTA LUBLINA [1873-]1930-1950[-1960] » Jednostka: 60; APL.