Architektura i urbanistyka Lublina – kalendarium
Kalendarium architektury i urbanistyki Lublina zawiera spis dat najważniejszych dla lubelskiej architektury oraz krótkie informacje dotyczące zabytków na terenie miasta.
Spis treści
[Zwiń]XIII wiek
– powstanie pierwszego pasa umocnień obronnych
– budowa romańskiej baszty na Wzgórzu Zamkowym
około 1253 - hipotetyczne przybycie dominikanów do Lublina
1282 - ufundowanie kościoła św. Michała przez Leszka Czarnego (według Jana Długosza)
XIV wiek
– budowa drewnianego ratusza na Rynku
– budowa gotyckiego zamku wraz z kaplicą
1326 - pierwsze wzmianki dotyczące istnienia kaplicy Trójcy Świętej
1333 - sprowadzenie do Lublina relikwii Krzyża Świętego (wg Jana Długosza)
1341 - powstanie murów otaczających wzgórze staromiejskie oraz bram: Krakowskiej i Grodzkiej
1342 - budowa kościoła oo dominikanów pw. św. Stanisława z fundacji Kazimierza Wielkiego
1389 - pożar drewnianego ratusza na Rynku, powstanie murowanego budynku w stylu gotyckim
XV wiek
XIV/XV wiek - przebudowa Zamku
XV wiek - budowa kamienicy Rynek 6
1408 - pierwsza wzmianka o szubienicy miejskiej położonej przy trakcie krakowskim
1412 - budowa kościoła pw. Matki Bożej Zwycięskiej (do 1426 roku)
1418 - ukończenie malowideł bizantyńsko-ruskich w kaplicy Trójcy Świętej
1419 - budowa i uposażenia kościoła i szpitala św. Ducha
1434 - legendarna data fundacji kościoła Świętego Krzyża przez gdańskiego kupca
1447 - uszkodzenie kościoła farnego podczas pożaru; budowa drewnianej cerkwi pw. Przemienienia Pańskiego
1459 - pożar miasta
1471 - pierwsze wzmianki na temat kamienicy Rynek 14
1473–1496 - budowa kościoła pw. Nawrócenia św. Pawła Apostoła
II połowa XV wieku - gruntowna przebudowa kościoła farnego, dobudowa wieży o wysokości 113 łokci
koniec XV wieku - dobudowa dwóch kaplic, zakrystii i małej kruchty w kościele farnym
XVI wiek
I połowa XVI wieku - dobudowa przedbramia Bramy Krakowskiej
I połowa XVI wieku - pierwsze wzmianki na temat kamienic na Rynku
około 1530 - przebudowa Zamku w stylu renesansowym
1538 - Jan Feifer wznosi młyn - papiernię (późniejszy młyn braci Krausse)
1540 - remont kamienicy Rynek 8
1546 - uruchomienie zegara na wieży kościoła pw. św. Michała (zegar funkcjonował do 1575 roku)
1549 - utworzenie prebendy przy kościele Świętego Krzyża
lata 50. XVI wieku - drobne naprawy budynku Bramy Grodzkiej
1557 - częściowe zniszczenie Bramy Krakowskiej podczas pożaru (odbudowa trwała do 1564 roku)
– pożar kościoła pw. Nawrócenia św. Pawła Apostoła
1560 - początek budowy drugiej linii obronnej miasta; przebudowa średniowiecznej furty w murach obronnych miasta na bramę miejską (obecnie Wieża Trynitarska)
1560 - budowa monasteru przy cerkwi pw. Przemienienia Pańskiego (do 1573 roku)
lata 60. XVI wieku - dobudowa przedbramia Bramy Grodzkiej
1565 - pierwsza wzmianka na temat dworu Sobieskich w Lustracji Lublina
1567 - budowa murowanej synagogi Maharszala
– budowa pierwszej murowanej synagogi Maharama
1569 - odbudowa kościoła pw. Nawrócenia św. Pawła po pożarze z 1557 roku
– Unia Lubelska (wg lokalnej tradycji zaprzysiężona w klasztorze dominikanów)
1572 - budowa murowanego mostu przy Bramie Grodzkiej
1575 - wielki pożar Lublina; zniszczeniu uległy m.in.: Brama Krakowska (odbudowa do 1585), ratusz, kościół i klasztor dominikanów, wieża przy kościele św. Michała, kamienice Rynek 9, 10, 11, 14, 16 i 17).
– remont i przebudowa kościoła św. Michała, podniesienie nowych murów ponad otaczające budynki (do 1610 roku)
1578 - przemianowanie ratusza na Trybunał Koronny
1582 - przybycie pierwszych jezuitów do Lublina
– generalny remont i nadbudowa nowego piętra kamienicy Rynek 4
1586 - budowa kościoła i kolegium jezuitów (obecnie archikatedra)
1587 - pożar drewnianej cerkwi pw. Przemienienia Pańskiego (budowa murowanej cerkwi w 1588 roku)
lata 80. XVI wieku - przesklepienie Bramy Grodzkiej
lata 90. XVI wieku - nakrycie Bramy Grodzkiej dachem gontowym
1590 - remont kamienicy Rynek 11
1595 - budowa kolejnych dwóch kaplic przy kościele pw. św. Michała
1596 - pożar kamienicy Rynek 14
XVII wiek
początek XVII wieku - przebudowa Bramy Grodzkiej na budowlę dwukondygnacyjną
XVII wiek - zniszczenie kaplicy Trójcy Świętej w wyniku wojen szwedzkich i kozackich
około 1600 - przebudowa dworu Marka Sobieskiego na pałac
1602 - pożar kościoła pw. Nawrócenia św. Pawła Apostoła i odbudowa w stylu renesansu lubelskiego (do 1607 roku)
1604 - konsekracja kościoła jezuitów przez bp. krakowskiego Bernarda Maciejowskiego
1608 - budowa kościoła pw. św. Wojciecha i szpitala św. Łazarza na Podwalu (do 1650 roku)
1615 - budowa kaplicy Firlejów przy kościele oo. dominikanów (do 1622 roku)
1620 - budowa trzeciej linii obronnej miasta
1622 - budowa dworu przez Rafała Leszczyńskiego z przeznaczeniem na zbór kalwiński
przed 1623 - budowa murowanego kościoła Świętego Krzyża
około 1624 - budowa kaplicy Ossolińskich w kościele oo. dominikanów (obecnie kaplica Matki Bożej Opieki)
1625 - ukończenie prac budowlanych przy kościele jezuitów
1627 - ufundowanie dzwonu „Jan” przez mieszczan lubelskich dla kościoła jezuitów
1635 – restauracja Zamku na zlecenie króla Władysława IV
– fundacja klasztoru karmelitek bosych przez Zofię Daniłłowiczową
1645 - budowa kaplicy Tyszkiewiczów przy kościele oo. dominikanów (do 1658 roku)
około 1646 - budowa murowanego prezbiterium kościoła św. Agnieszki i drewnianego klasztoru augustianów
1646 - rozpoczęcie budowy kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia NMP
II połowa XVII wieku - budowa pałacu Czartoryskich według projektu Tylmana z Gameren
1655–1657 - zburzenie Zamku podczas potopu szwedzkiego
1655 - odbudowa po pożarze synagogi Maharama (do 1660 roku)
1663 - rozpoczęcie budowy kościoła pw. św. Kazimierza (nieistniejący)
1670 - powstanie czwartej linii obronnej miasta
– budowa południowego skrzydła klasztoru dominikanów
1673 - pierwsza gruntowna restauracja Bramy Krakowskiej
lata 80 XVII wieku - barokowa przebudowa Trybunału Koronnego
1680 - budowa drewnianej kaplicy i klasztoru karmelitów trzewiczkowych przy kościele pw. św. Eliasza Proroka
1685 - odbudowa murowanego kościoła św. Agnieszki i drewnianego klasztoru augustianów po zniszczeniach wojennych (do 1698 roku)
– sprowadzenie trynitarzy do Polski
1693 - budowa Wieży Trynitarskiej z fundacji Doroty z Łyczków Zamojskiej
1695 - przejęcie prawosławnej cerkwi pw. Przemienienia Pańskiego przez unitów
– remont klasztoru bernardynek przy kościele pw. św. Piotra (do 1698 roku)
1697 - przejęcie kościoła Świętego Krzyża przez dominikanów obserwantów, budowa klasztoru po północnej stronie kościoła
koniec XVII wieku - przebudowa pałacu Lubomirskich na rezydencję w stylu barokowym według projektu Tylmana z Gameren
XVIII wiek
początek XVIII wieku - pożar kościoła pw. św. Agnieszki
1719 - budowa kościoła pw. Przemienienia Pańskiego (do 1736 roku)
– kolejny pożar miasta
1721 - zakończenie budowy kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia NMP (budowa ołtarzy do 1725 roku)
1726 - budowa kościoła i klasztoru kapucynów (do 1733 roku)
1728 - budowa kaplicy św. Andrzeja (Matki Boskiej Ruszelskiej) i kaplicy Paryskiej w kościele oo. dominikanów
1731 - rozpoczęcie budowy murowanego klasztoru wizytek (do 1749 roku)
1732 - pożar drewnianego klasztoru wizytek
1734 - budowa zachodniego skrzydła klasztoru wizytek
1736 - powstanie kapliczki przy Alejach Racławickich
– nadbudowa wieży przy kościele pw. św. Piotra (do 1739 roku)
przed 1740 - budowa klasztoru i kościoła karmelitów trzewiczkowych
1741 - wymiana hełmu wieży przy kościele farnym
1742 - gruntowny remont Bramy Krakowskiej (do 1745 roku)
1743 - zaprzestanie pochówku na cmentarzu przykościelnym na farze
1752 - początek budowy kościoła trynitarzy (nieistniejący)
– pożar kościoła jezuitów
1757 - powstanie późnobarokowej dekoracji freskowej pędzla Józefa Mayera w kościele jezuitów
1767 - budowa kapliczki Chrystusa Frasobliwego przed kościołem wizytek
1768 - pożar pałacu Lubomirskich podczas konfederacji barskiej
– pożar zespołu klasztornego bernardynek
– pożar kościoła kapucynów
1769 - uszkodzenie dachu kościoła farnego
1758 - budowa chóru muzycznego w kościele oo. dominikanów
1771 - kolejny remont hełmu wieży przy kościele farnym
1773 - rozwiązanie zakonu jezuitów i pogorszenie stanu kościoła pw. śś. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty
1775 - podział kamienicy Rynek 8 na dwa odrębne obiekty przy ulicy Rynek oraz Grodzkiej
1778 - remont Bramy Krakowskiej
1780 - scalenie kamienicy Rynek 17 z sąsiednim budynkiem
1781 - przejęcie zabudowań klasztornych jezuitów przez trynitarzy
– przebudowa Trybunału Koronnego w stylu klasycystyczym (do 1787 roku)
1785 - rozpoczęcie budowy plebanii i kościoła ewangelicko-augsburskiego pw. Świętej Trójcy
– przebudowa budynku Bramy Grodzkiej według projektu Dominika Merliniego
1790 - budowa cerkwi prawosławnej (obecnie kościół pw. św. Jozafata)
1794 - budowa ołtarza głównego w kościele dominikanów
1795 - Zamek popada w całkowitą ruinę
XIX wiek
1800 - zajęcie kościoła pw. Świętego Krzyża przez Austriaków, rozbudowa na cele wojskowe
1814 - trynitarze opuszczają Lublin, zabudowania klasztorne przechodzą w ręce władz miejskich
1818 - gruntowne prace restauracyjne przy budynku archikatedry
– nakaz rozbiórki popękanego kościoła dominikanów wydany przez gen. Zajączka
1819 - nadbudowa Wieży Trynitarskiej w stylu neogotyckim, według projektu Antonia Corazziego (do 1827 roku)
1820 - wymurowanie czterech sklepików w budynku Bramy Krakowskiej
– budowa Teatru Starego według projektu właściciela Łukasza Rodakiewicza
– reperacja Bramy Krakowskiej pod nadzorem Jakuba Hempla, likwidacja starego wejścia od strony Rynku
– władze miasta odkupują plac po spalonym kościele karmelitów bosych z przeznaczeniem na budowę ratusza
– przebudowa kościoła trynitarzy na kamienicę fryzjera Pawęczkowskiego (do 1838 roku)
– konkurs na projekt budynku ratusza wygrywa projekt Aleksandra Groffego
– rozpoczęcie budowy gmachu dla Komisji Obwodu Lubelskiego (do 1829 roku)
– baszta przy Zamku Lubelskim przejmuje funkcje więzienia
1827 - budowa ratusza (do 1828 roku)
1829 - pożar pałacu Lubomirskich. Odbudowa według projektu Henryka Marconiego
około 1830 - wydzierżawienie pałacu Czartoryskich fabryce tabaki i tytoniu
1831 - spalenie części kościoła pw. św. Agnieszki wraz z dzwonnicą podczas powstania listopadowego
– zamknięcie cmentarza przykościelnego przy kościele ewangelicko-augsburskim pw. Świętej Trójcy
1832 - pożar budynku Teatru Starego
– zamknięcie kościoła farnego, przeniesienie parafii do nowej katedry
1833 - rozbudowa cerkwi prawosławnej (obecnie kościół pw. św. Jozafata)
– przebudowa pałacu Sobieskich na młyn (do 1836 roku)
1836 - starania Rządu Guberni Lubelskiej o wyremontowanie kościoła farnego (do 1840 roku)
– przebudowa kościoła wizytek na cerkiew prawosławną (do 1839 roku); przeniesienie wizytek do zabudowań pobrygidkowskich
1839 - wybicie otworu w Bramie Krakowskiej dla obrazu św. Antoniego
– przebudowa klasztoru przy kościele pw. św. Eliasza Proroka na szpital
1844 - utworzenie galerii dla trębaczy otaczającej wieżę budynku Bramy Krakowskiej na wysokości ganków (budowa do 1845 roku)
– przebudowa klasztoru reformatów przy kościele św. Kazimierza na browar (do 1847 roku)
I połowa XIX wieku - budowa synagogi na Wieniawie (nieistniejąca)
– wydanie decyzji o rozebraniu kościoła pw. św. Michała
1850 - prace restauracyjne w klasztorze dominikanów (do 1854 roku)
1852 - przeniesienie szczątków z cmentarza przy kościele farnym na cmentarz przy ul. Lipowej
– budowa kapliczki przy zbiegu ulic Kalinowszczyzna i Dembowskiego
1853 - pierwszy remont budynku Teatru Starego
1854 - generalna przebudowa synagogi Maharama i Maharszala (do 1866 roku)
II połowa XIX wieku - odnowienie kamienicy Rynek 6
1855 - zakończenie prac przy rozbiórce kościoła farnego
– budowa kaplicy Niepokalanego Serca NMP przy kościele pw. śś. Piotra i Pawła (do 1860 roku)
1858 - przebudowa kościoła pw. św. Kazimierza (do 1859 roku)
1859 - rozpoczęcie budowy pałacu Rządu Gubernialnego (prace do 1861 roku)
przed 1860 - remont przebudowanego na młyn pałacu Sobieskich
1860 - założenie fabryki wyrobów miedzianych przez Alberta Plagego
1863 - bracia Brzezińscy uruchomiają młyn z maszyną parową o mocy 20 KM w dawnym pałacu Sobieskich
– przeróbki w budynku dworu Rafała Leszczyńskiego
1864 - upadek powstania styczniowego i kasata lubelskich klasztorów: bernardynów, bonifratrów, karmelitanek bosych, bernardynek, kapucynów, dominikanów, augustianów
– Robert Moritz zakłada niewielką fabrykę narzędzi rolniczych przy Krakowskim Przedmieściu
1865 - wybudowanie zdroju na placu dworcowym
– budowa hotelu „Europejskiego” przy Krakowskim Przedmieściu wg projektu L. Szamoty
1866 - wystawienie Bramy Grodzkiej na licytację
1870 - pożar dachu kościoła i klasztoru dominikanów
1872 - wymiana więźby dachowej klasztoru dominikanów
1873 - budowa kolumny z figurą przy kościele pw. św. Agnieszki
1874 - rekonstrukcja zniszczonych malowideł w budynku archikatedry
– wystawienie nowej dzwonnicy przy kościele pw. św. Agnieszki
1875 - cerkiew Przemienienia Pańskiego wraca do wyznawców prawosławia, likwidacja wspólnoty greckokatolickiej
– budowa dworca kolejowego (do 1887 roku)
1879 - uruchomienie gazowni miejskiej w Lublinie
1882 - kasacja lubelskiego klasztoru wizytek
1883 - założenie garbarni Pejsacha Brikmana
1884 - gruntowna przebudowa pałacu Sobieskich
– remont budynku Teatru Starego
1886 - oddanie do użytku szpitala żydowskiego przy ul. Lubartowskiej
– wypędzenie ostatnich siedmiu zakonników z klasztoru dominikanów, kilkudniowe rozruchy wokół klasztoru
1888 - powstaje projekt domku stróża przy Ogrodzie Saskim
przed 1889 - budowa kamienicy przy ul. Lubartowskiej 10, w której mieściła się synagoga
1890 - zewnętrzny remont budynku Bramy Krakowskiej
około 1890 - budowa neogotyckiej kaplicy w kościele pw. Przemienienia Pańskiego
– powstanie młynu parowego „Piaski”
1892 - przejęcie zabudowań klasztoru dominikanów przez władze magistratu miasta
– budowa gmachu dawnego sądu okręgowego (do 1895 roku)
1893 - powstanie fabryki cementu „Firlej”
1894 - remont Wieży Trynitarskiej według projektu Juliana Ankiewicza
1895 - nadbudowa oficyn w przebudowanym pałacu Sobieskich
1896 - rozbiórka zachodniego skrzydła klasztoru bernardynek przy kościele pw. św. Piotra
– gruntowny remont gmachu Teatru im. Juliusza Osterwy
1897 - odkrycie malowideł bizantyńsko-ruskich w kaplicy zamkowej
1899 - wykonanie polichromii w kościele pw. św. Agnieszki
– wybudowanie wieży ciśnień na placu Bernardyńskim (obecnie plac Wolności)
– pierwsza projekcja kinowa w Teatrze Starym
– wykonanie prac wzmacniających fundamenty od ulicy Podwale w klasztorze dominikanów (do 1900 roku)
– przeniesienie fabryki maszyn rolniczych Moritza w widły rzek Bystrzycy i Czechówki
– rozbudowa fabryki słodu Vetterów
– budowa Kasy Przemysłowców Lubelskich (obecnie hotel „Lublinianka”)
XIX/XX wiek - powstanie kapliczki przy ulicy Głuskiej
– rozpoczęcie działalności fabryki wag W. Hessa
XX wiek
– założenie fabryki cykorii Chaima Lejby Freitaga
1900 - przejęcie pomieszczeń klasztoru dominikanów przez Lubelskie Towarzystwo Dobroczynności
– przebudowa skrzydła południowego klasztoru dominikanów (do 1902 roku)
1905 - przekazanie części kamienicy Lubartowska 10 rzecz Lubelskiego Żydowskiego Towarzystwa Dobroczynnego
1905 - utworzenie Gimnazjum Żeńskiego Heleny Czarnieckiej w pałacu Sobieskich
– powstaje kapliczka przy ulicy Chodźki
1908 - budowa szpitala dziecięcego im. Vetterów
– rozbudowa renesansowego chóru muzycznego w kościele pw. Nawrócenia św. Pawła (do 1910 roku)
– powstanie kapliczki przy skrzyżowaniu ulic Nadbystrzyckiej i Plażowej
1909 - budowa fabryki igieł do lamp „Carbo Lumen”
– powstanie kapliczki przy Drodze Męczenników Majdanka
– budowa mostu na Bystrzycy
– rozbudowa domku stróża przy Ogrodzie Saskim
1911 - remont budynku Teatru Starego w oparciu o projekt A. Smoluchowskiego
– budowa wrotkowiska obok pałacu Czartoryskich
1912 - założenie fabryki eternitu
– dobudowanie odlewni przy fabryce maszyn rolniczych W. Moritza
1913 - powstanie fabryki powozów Stefana Gąsiorowskiego
1914 - remont budynku synagogi przy ul. Lubartowskiej 10
– powstanie łaźni Łabęckich
1918 - przejęcie pałacu Rządu Gubernialnego i Lubomirskich przez wojsko
– założenie instalacji elektrycznej w klasztorze dominikanów
1919 - odbudowa synagogi na Wieniawie
– powstanie zakładów mechaniczno-kotlarskich
1920 - rozpoczęcie produkcji samolotów przez zakłady Plage i Laśkiewicz
1921 - powstaje młyn ropno-motorowy Ajberszutza i Gewerca
– remont budynku teatru Osterwy (kolejne remonty w latach 1924, 1925 i 1929)
– powstanie młynu Libermana
1922 - rozbudowa fabryki Moritza
– budynek dawnej cerkwi greckiej zostaje przemianowany na rzymskokatolicki kościół pw. św. Jozafata
– przekształcenie fabryki cykorii Freitaga na młyn motorowy
1923 - pożar browaru Jenszów
– przekształcenie Czerwonej Karczmy w fabrykę gwoździ i drutu
– gruntowna przebudowa budynku dworca kolejowego (do 1924 roku)
1924 - wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę Jesziwy lubelskiej
– wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę Domu Żołnierza Polskiego (budowa do 1933 roku)
– rozbiórka soboru na placu Litewskim (materiał budowlany przeznaczono na teren pod budowę Domu Żołnierza)
– powstanie kapliczki przy ul. Ogródkowej
1926 - budowa kapliczki przy ul. Willowej
– rozpoczęcie budowy nowoczesnej rzeźni miejskiej
– rozbudowa drożdżowni Wrzodaka i Barciszewskiego
– remont budynku dawnego sądu okręgowego (do 1929 roku)
1927 - wybudowanie wieży ciśnień przy Al. Racławickich
lata 30. XX wieku - osuszenie Wielkiego Stawu Królewskiego i okolicznych terenów
1930 - budowa kościoła pw. św. Michała Archanioła
– przekształcenie dawnej fabryki cykorii w fabrykę wag uchylnych J. Caudra
– otwarcie Wyższej Uczelni Rabinackiej Jeszywas Chachmej Lublin
– remont kamienicy Rynek 20 (kolejny remont w 1934 roku)
1931 - remont budynku szpitala dziecięcego im. Vetterów
– odnowienie elewacji budynku Teatru im. J. Osterwy
1932 - utworzenie cmentarza przy ul. Unickiej
1934 - budowa kaplicy na cmentarzu przy ul. Unickiej (do 1935 roku)
– gruntowna przebudowa kościoła pw. Świętego Krzyża (do 1935 roku)
1935 - ogłoszenie upadłości Zakładów Plage i Laśkiewicz i utworzenie Państwowej Wytwórni Samolotów
1936 - budowa kościoła pw. św. Teresy (do 1937 roku)
1936 - pierwsze odsłonięcie fundamentów dawnego kościoła farnego przez J. E. Dudkiewicza (prace do 1938 roku)
1936 - wymiana drewnianej nawierzchni mostu na Bystrzycy (do 1937 roku)
1937 - ogłoszenie upadłości fabryki W. Mortitza
1938 - rekonstrukcja elewacji kamienicy Rynek 12 wg projektu Cz. Dorii-Dornałowicza
– powrót dominikanów do Lublina i odzyskanie zabudowań
– remont kamienic Rynek 6, Rynek 14, Rynek 18, Rynek 19, Rynek 20
1939 - remont elewacji kamienicy Rynek 2, Rynek 3, Rynek 4
wrzesień 1939 - bombardowania Lublina. W wyniku nalotów zostają zniszczone kamienice Rynek 9, Rynek 11, Rynek 13, Rynek 14, Rynek 15, Rynek 16, Rynek 17, Rynek 18, Rynek 19, Rynek 20, oraz m.in.:część budynku Teatru Starego, pałac Czartoryskich, archikatedra lubelska, ratusz
– uruchomienie w budynku Jesziwy szpitala niemieckiego (do 1944)
– zajęcie kościoła pw. Świętego Krzyża wraz z przyległymi budynkami przez wojsko niemieckie (do 1944 roku)
około 1940 - zburzenie synagogi na Wieniawie przez Niemców
1941 - pałac Sobieskich okresowo zostaje zamieniony w szpital wojskowy
1942 - utworzenie szpitala Wermahtu w budynku dawnego szpitala żydowskiego
– pożar dachu Bramy Grodzkiej
– zniszczenie budynku synagogi Maharama i Maharszala
1944 - zajęcie kościoła pw. Świetego Krzyża wraz z przyległymi budynkami przez Rosjan i utworzenie szpitala wojennego
– remont kościoła pw. Michała Archanioła po uszkodzeniach wojennych (do 1947 roku)
– uszkodzenie dachu kościoła ewangelicko-augsburskiego pw. św. Trójcy
– spalenie budynku ratusza
po 1944 - rozbudowa szpitala dziecięcego im. Vetterów
1945 - przejęcie budynku Jesziwy przez Akademię Medyczną
– rozpoczęcie odbudowy pałacu Czartoryskich według projektu Cz. Dorii-Dernałowicza
– przekazanie budynku Bramy Grodzkiej Zarządowi Miejskiemu
– osunięcie się oficyny przy Bramie Grodzkiej
– odzyskanie budynków dworu Rafała Leszczyńskiego przez Zakon Karmelitów Bosych
– przebudowa domku stróża przy Ogrodzie Saskim
– przekazanie pałacu Lubomirskich Uniwersytetowi Marii Curie-Skłodowskiej
– likwidacja działu lotniczego i utworzenie warsztatów naprawczych samochodów w dawnej Państwowej Wytwórni Samolotów
1946 - przygotowanie projektu renowacji Bramy Grodzkiej przez inż. Zamorowskiego
1947 - umieszczenie nowego obrazu Matki Boskiej na elewacji Bramy Krakowskiej
– powstanie kapliczki przy ul. Raszyńskiej
1949 - odbudowa kamienicy Rynek 17 i Rynek 18 (do 1951 roku)
– przekazanie budynku dawnego szpitala żydowskiego na potrzeby UMCS
– usuwanie powojennych zniszczeń na Wieży Trynitarskiej (do 1952 roku)
1954 - zakończenie remontu Bramy Grodzkiej
– regotycyzacja budynku Bramy Krakowskiej (kolejna w latach 1959–1964)
– przeznaczenie Zamku Lubelskiego na cele kulturalne
– remont elewacji kamienic Rynek 3, Rynek 5, Rynek 8, Rynek 9, Rynek 12, Rynek 14, Rynek 15, Rynek 18
– odbudowa kamienic Rynek 6, Rynek 10, Rynek 13, Rynek 19, Rynek 20
– część zabudowań klasztoru dominikanów zostaje przeznaczona na siedzibę Teatru im. Hansa Christiana Andersena (prace adaptacyjne do 1957 roku)
– restauracja architektury kaplicy Trójcy Świętej (do 1997 roku)
– Zamek Lubelski zostaje przeznaczony na cele kulturalne
1957 - otwarcie muzeum na Zamku
– regotycyzacja budynku Bramy Krakowskiej pod nadzorem arch. W. Podlewskiego (do 1964 roku)
1960 - przejęcie budynku Bramy Grodzkiej przez Skarb Państwa
1965 - przejęcie budynku Bramy Krakowskiej przez Muzeum Historii Miasta Lublina
– odsłonięcie fragmentów manierystycznego portalu kamienicy Rynek 18
1967 - wpisanie Czerwonej Karczmy do rejestru zabytków
– wpisanie kościoła ewangelicko-augsburskiego pw. Świętej Trójcy do rejestru zabytków
– nadanie kościołowi dominikanów tytułu bazyliki mniejszej
1968 - generalny remont kamienicy Rynek 5
lata 70. XX wieku - rozbiórka budynku dawnego szpitala i szkoły przy kościele ewangelicko-augsburskim
– remont dawnego zespołu klasztornego wizytek - obecnie CK (do 1979 roku)
1971 - kamienica Rynek 7 zostaje wpisana do rejestru zabytków
– remont kościoła pw. św. Jozafata
– budowa domu parafialnego w pobliżu kościoła pw. Michała Archanioła (do 1974 roku)
1972 - remont elewacji frontowej budynku synagogi przy ul. Lubartowskiej
– zdrój na placu dworcowym zostaje wpisany do rejestru zabytków
1973 - remont kościoła pw. św. Teresy
1975 - remont i prace adaptacyjne Wieży Trynitarskiej (do 1978 roku)
1977 - rekonstrukcja płaskorzeźby w tympanonie Trybunału Koronnego
– pierwsze badania wykopaliskowe reliktów kościoła farnego (do 1979 roku)
1978 - remont kościoła pw. Michała Archanioła
1980 - gruntowny remont dworu Rafała Leszczyńskiego (do 1991 roku)
– remont kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia NMP (do 1982 roku)
– odsłonięcie i zabezpieczenie fundamentów kaplic kościoła farnego (prace do 1985 roku)
1985 - kaplica na cmentarzu przy ul. Unickiej przejmuje funkcję kościoła parafialnego
1985 - powstanie nowego mostu na Bystrzycy
1989 - prawosławna cerkiew Przemienienia Pańskiego staje się katedrą biskupa diecezjalnego
– remont kościoła pw. św. Jozafata (do 1990 roku)
lata 90. XX wieku - rewaloryzacja wnętrz i odnowienie polichromii Trybunału Koronnego
1991 - odsłonięcie fragmentu kruchty, wieży i filarów kościoła farnego
– kradzież relikwii Krzyża Świętego z bazyliki dominikanów
– remont kamienicy Rynek 7 (do 1995 roku)
1992 - renowacja dekoracji sgraffitowej kamienicy Rynek 19
– przejęcie budynku Bramy Grodzkiej przez Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”
1993 - pożar budynku Teatru Starego
1994 - remont Bramy Grodzkiej
– rekonstrukcja portalu wejściowego kamienicy Rynek 9
– remont i malowanie poszycia dachu Teatru im. Juliusza Osterwy
1995 - kradzież cennych eksponatów z Izby Pamięci Żydów Lubelskich
1996 - remont kościoła pw. Przemienienia Pańskiego
– remont kamienicy Rynek 8 (do 2000 roku)
1998 - konserwacja dekoracji i wyposażenia archikatedry lubelskiej
– remont elewacji zewnętrznej kościoła pw. św. Teresy
1999 - rekonstrukcja portalu wejściowego kamienicy Rynek 9
2000 - odnowienie pokrycia dachu kamienicy Rynek 5
XXI wiek
2001 - remonty w kamienicach Rynek 2, Rynek 9, Rynek 10, Rynek 11
2002 - remont elewacji kamienicy Rynek 18, prace renowacyjne w kamienicy Rynek 10
– ekspozycja fundamentów kościoła pw. św. Michała na placu Po Farze
– odnowienie kapliczki przy zbiegu ulic Kalinowszczyzna i Dembowskiego
2003 - prace konserwatorskie i remontowe w kościele ewangelicko-augsburskim (do 2007 roku)
– gruntowny remont sutereny synagogi przy ul. Lubartowskiej
– remont fasady kamienicy Rynek 12 (do 2004 roku)
– odnowienie elewacji Teatru im. J. Osterwy
2004 - kolejne remonty w kościele pw. Michała Archanioła
– remont budynku dawnego sądu okręgowego
– budynek Teatru Starego zostaje wpisany na listę 100 najbardziej zagrożonych zabytków Światowej Straży Zabytków
– budynek Jesziwy przejmuje Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie
2005 - renowacja elewacji kamienicy Rynek 10 i remont kamienicy Rynek 11
– remont szpitala dziecięcego im. Vetterów (do 2006 roku)
2006 prace konserwacyjne w kamienicach Rynek 2, Rynek 11, Rynek 18; adaptacja piwnic kamienicy Rynek 12
– budowa nowego centrum handlowego (GALA) w miejscu wyburzonych budynków fabryki W. Moritza
2007- rewaloryzacja Bramy Krakowskiej
– rozpoczęcie prac renowacyjnych w budynku Teatru Starego
2009 - remont i przebudowa budynków Centrum Kultury
Opracowała Monika Śliwińska
Literatura
Bałaban M., Żydowskie miasto w Lublinie, Wydawnictwo Fis, Lublin 1991.
Bedner A., Dwory i pałace Lublina, „Biuletyn Informacyjny LTN”, nr 52–53/2004.
Buczkowa I., Wieża zamkowa w Lublinie, Lublin 1982.
Buczkowa I., Kościół Św. Trójcy na Zamku Lubelskim, Lublin 1983.
Buczkowa I., Zamek Lubelski, Lublin 1991.
Chabros D., Synagogi Maharszala i Maharama w Lublinie, Lublin 2005.
Chrzanowski T., Dzieje Lubelszczyzny t. VI. cz. III, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1992.
Chwastek D. [red:], Parafia Ewangelicko-Augsburska w Lublinie. Historia – tradycja – współczesność, Lublin 2007.
Denys M., Wyszkowski M., Lublin i okolice. Przewodnik, Idea Media, Lublin 2000.
Gapski H. [red.], Dominikanie w Lublinie, Lublin 2006.
Gawarecki H., Podlewski W., Brama Krakowska w Lublinie, Lublin 1971.
Gawarecki H., O dawnym Lublinie. Szkice z przeszłości miasta, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1974.
Gawarecki H., Gawdzik C., Ulicami Lublina, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1976.
Kapeć W., Kościół i klasztor dominikanów w Lublinie, Lublin 2004.
Kochanowska I. [red:], Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, t. 22. Województwo lubelskie, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa1995.
Kopciowski D., Plac po Farze w Lublinie, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Lubelskiego” 1999, nr 1.
Krzykała S. [red.], Dzieje Lublina. T. 2, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1975.
Kuczyńska J., Kościół farny św. Michała w Lublinie, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2004.
Kuwałek R., Wysok W., Lublin. Jerozolima Królestwa Polskiego, „Stowarzyszenie Dialog i Współpraca”, Lublin 2001.
Nestorowicz Z. [red:], Ikonografia dawnego Lublina, Lublin 1999, s. 31–51.
Niedźwiadek R., Rozwałka A., Stasiak M., Lublin wczesnośredniowieczny, Warszawa 2006.
Nowak B. [red:], Lublin. Przewodnik, Wydawnictwo Test, Lublin 2000.
Petera-Górak J., Kapliczki i krzyże przydrożne, [w:] Gauda A. [red:], Dziedzictwo kulturowe Lubelszczyzny. Kultura ludowa, Lublin 2001, s. 21–28.
Pietrasiewicz T., Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie, [w:] Theiss W. [red:], Mała Ojczyzna. Kultura. Edukacja. Rozwój lokalny, Warszawa 2001.
Rozwałka A., Lubelskie wzgórze staromiejskie w procesie formowania średniowiecznego miasta, Lublin 1997.
Sierpiński Z., Obraz miasta Lublina, Warszawa 1839 [reprint Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002].
Wajs K., Wajs S., Fakty i wydarzenia z życia lubelskich Żydów, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1997.
Zahajkiewicz M. T. [red:], Archidiecezja Lubelska. Historia i administracja, Lublin 2000.
Zins H. [red:], Historia Lublina w zarysie 1317–1968, opracowanie zbiorowe, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1972.
Żywicki J., Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Lublinie, Lublin 1998.