3 Maja 10 w Lublinie
Historia nieruchomości zlokalizowanej w Lublnie przy ulicy 3 Maja 10.
Spis treści
[Zwiń]Lokalizacja
Kamienica jest narożną budowlą zlokalizowaną w śródmieściu Lublina u zbiegu ulicy 3 Maja (do 1916 roku – ulicy Czechowskiej) i Cichej.
Funkcje
Obecne funkcje kamienicy: mieszkalne i handlowo-usługowe są uzasadnione historycznie.
„Księga Adresowa” z 1929 roku odnotowuje istnienie pod tym adresem sklepu z artykułami kolonialnymi W. Nadarkiewicza, czytelni „Nowość” Lucjana Jarosińskiego, gabinetu dentystki Salomei Zygmund, usług adwokackich Szuhema Moiselsa, domu handlowego Gyment i Bach, salonu fryzjerskiego D. Flindera oraz zakładu krawiectwa damskiego Pesy Cymet.
Materiały źródłowe z 1936 roku informują ponadto o działalności wytwórni wody kolońskiej, sklepu wędliniarskiego, a także sklepu spożywczego (w 1938 roku – własność Heleny Eliaszewicz), mleczarni (w 1938 roku – własność Ignacego Wolskiego i spółki), fryzjera (w 1938 roku – własność Abrama Rubina) i owocarni (w 1938 roku – własność Marii Wajzer). Kolejne dokumenty, z 1941 roku, potwierdzają ich funkcjonowanie.
Co najmniej od roku 1944 w suterenie kamienicy istniała również piekarnia (w 1949 roku – własność Stanisława Denki).
Historia
Zapisana w 1936 roku data rozpoczęcia użytkowania kamienicy – 1 lipca 1912 rok – sugeruje, iż powstała ona niedługo wcześniej, co potwierdzają ustalenia konserwatorskie. Z tego samego okresu pochodzi pierwsze imię i nazwisko właściciela nieruchomości. Był nim Jakub Zajfsztajn, który w 1941 roku zmuszony był przeprowadzić się do ze swojego budynku do getta. W lipcu 1944 roku kamienicy została uszkodzona wskutek ostrzału artyleryjskiego, przez co część mieszkań wymagała remontu.
Kalendarium
pocz. XX w. – budowa murowanego, czteropiętrowego domu mieszkalnego.
1 lipca 1912 – początek użytkowania kamienicy.
1935 – remont kamienicy o nieznanym zakresie.
1936 – własność Jakuba Zajfsztajna.
lipiec 1944 – uszkodzenia kamienicy podczas działań wojennych.
Opis
Dom narożny wraz z oficyną tworzą murowany, pięciokondygnacyjny kompleks budowlany na planie zbliżonym kształtem do litery „U”. Dziewięcioosiowa elewacja od strony ulicy 3 Maja i jedenastoosiowa elewacja od strony ulicy Cichej nakryte są dwuspadowymi dachami wyłożonymi powłoką bitumiczną. Dekorację frontów stanowią gzymsy oddzielające pierwsze i ostatnie piętro oraz wieńczące budynek, płyciny między drugą i trzecią oraz czwartą i piątą kondygnacją oraz profilowane podokienniki występujące na całej wysokości. Nad całością z obu stron górują trójosiowe szczyty faliste z otworem okiennym i płycinami. Elewacje tylne kamienicy nie posiadają poza gzymsem kordonowym żadnych elementów ozdobnych, podobnie jak elewacja oficyny, nakrytej jednospadowym dachem wyłożonym blachą. Ich bryły urozmaicają ryzality z klatkami schodowymi.
Wnętrze
Każda z części kompleksu budowlanego posiada własną klatkę schodową, która dzieli wnętrze na dwa trakty. Całość mieściła w roku 1936 trzy mieszkania sześcioizbowe, trzy mieszkania pięcioizbowe, piętnaście mieszkań czteroizbowych, pięć mieszkań trzyibowych, trzy mieszkania dwuizbowe i dwa mieszkania jednoizbowe oraz dwa mieszkania jednoizbowe w suterenach. Wstęp do nich prowadzi przez sień dostępną od strony ulicy 3 Maja, Cichej i od podwórza. Lokale handlowo-usługowe posiadają własne drzwi wejściowe.
Przedwojenny standard nieruchomości ocenić można jako średni. Była elektryczność, a lokatorzy mogli korzystać z kanalizacji w dwudziestu siedmiu ustępach i dwudziestu jeden łazienkach. Pewną niedogodność stanowiła działająca w kamienicy piekarnia, której piec wywołał w 1945 roku pokaż jednego z mieszkań. Ponadto wiele lokali wymagało po II wojnie światowej remontu.
Mieszkańcy
Mieszkańcy nieruchomości wg zawodu w 1940 roku
Pracownicy umysłowi 28
Wolne zawody 8
Kupcy i przemysłowcy 14
Rzemieślnicy 8
Inne zawody 6
Bez zawodu 6
Lokatorzy według wyznania, płci i wieku w 1940 roku
Ogólna ilość mieszkańców
Chrześcijan 175
Mężczyzn 53
Kobiet 83
Dzieci do lat 6 włącznie 16
Dzieci do lat 7-18 włącznie 23
Otoczenie
Kamienica zajmuje 80% powierzchni działki. Niewielkie podwórko, dostępne od strony ulicy Cichej, jest obecnie, podobnie jak przed II wojną światową, wylane asfaltem.
Literatura
Akta nieruchomości położonej w Lublinie przy ul. 3 Maja 10, APL, sygn. 5510.
Księga Adresowa Polski (wraz z W. M. Gdańskiem): dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa 1929.