Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

3 Maja 10 w Lublinie

Historia nieruchomości zlokalizowanej w Lublnie przy ulicy 3 Maja 10.

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica jest narożną budowlą zlokalizowaną w śródmieściu Lublina u zbiegu ulicy 3 Maja (do 1916 roku – ulicy Czechowskiej) i Cichej.  

FunkcjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Obecne funkcje kamienicy: mieszkalne i handlowo-usługowe są uzasadnione historycznie.

„Księga Adresowa” z 1929 roku odnotowuje istnienie pod tym adresem sklepu z artykułami kolonialnymi W. Nadarkiewicza, czytelni „Nowość” Lucjana Jarosińskiego, gabinetu dentystki Salomei Zygmund, usług adwokackich Szuhema Moiselsa, domu handlowego Gyment i Bach, salonu fryzjerskiego D. Flindera oraz zakładu krawiectwa damskiego Pesy Cymet.

Materiały źródłowe z 1936 roku informują ponadto o działalności wytwórni wody kolońskiej, sklepu wędliniarskiego, a także sklepu spożywczego (w 1938 roku – własność Heleny Eliaszewicz), mleczarni (w 1938 roku – własność Ignacego Wolskiego i spółki), fryzjera (w 1938 roku – własność Abrama Rubina) i owocarni (w 1938 roku – własność Marii Wajzer). Kolejne dokumenty, z 1941 roku, potwierdzają ich funkcjonowanie.

Co najmniej od roku 1944 w suterenie kamienicy istniała również piekarnia (w 1949 roku – własność Stanisława Denki).

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Zapisana w 1936 roku data rozpoczęcia użytkowania kamienicy – 1 lipca 1912 rok – sugeruje, iż powstała ona niedługo wcześniej, co potwierdzają ustalenia konserwatorskie. Z tego samego okresu pochodzi pierwsze imię i nazwisko właściciela nieruchomości. Był nim Jakub Zajfsztajn, który w 1941 roku zmuszony był przeprowadzić się do ze swojego budynku do getta. W lipcu 1944 roku kamienicy została uszkodzona wskutek ostrzału artyleryjskiego, przez co część mieszkań wymagała remontu. 

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

pocz. XX w. – budowa murowanego, czteropiętrowego domu mieszkalnego.

1 lipca 1912 – początek użytkowania kamienicy.

1935 – remont kamienicy o nieznanym zakresie.

1936 – własność Jakuba Zajfsztajna.

lipiec 1944 – uszkodzenia kamienicy podczas działań wojennych.

OpisBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dom narożny wraz z oficyną tworzą murowany, pięciokondygnacyjny kompleks budowlany na planie zbliżonym kształtem do litery „U”. Dziewięcioosiowa elewacja od strony ulicy 3 Maja i jedenastoosiowa elewacja od strony ulicy Cichej nakryte są dwuspadowymi dachami wyłożonymi powłoką bitumiczną. Dekorację frontów stanowią gzymsy oddzielające pierwsze i ostatnie piętro oraz wieńczące budynek, płyciny między drugą i trzecią oraz czwartą i piątą kondygnacją oraz profilowane podokienniki występujące na całej wysokości. Nad całością z obu stron górują trójosiowe szczyty faliste z otworem okiennym i płycinami. Elewacje tylne kamienicy nie posiadają poza gzymsem kordonowym żadnych elementów ozdobnych, podobnie jak elewacja oficyny, nakrytej jednospadowym dachem wyłożonym blachą. Ich bryły urozmaicają ryzality z klatkami schodowymi.

WnętrzeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Każda z części kompleksu budowlanego posiada własną klatkę schodową, która dzieli wnętrze na dwa trakty. Całość mieściła w roku 1936 trzy mieszkania sześcioizbowe, trzy mieszkania pięcioizbowe, piętnaście mieszkań czteroizbowych, pięć mieszkań trzyibowych, trzy mieszkania dwuizbowe i dwa mieszkania jednoizbowe oraz dwa mieszkania jednoizbowe w suterenach. Wstęp do nich prowadzi przez sień dostępną od strony ulicy 3 Maja, Cichej i od podwórza. Lokale handlowo-usługowe posiadają własne drzwi wejściowe.

Przedwojenny standard nieruchomości ocenić można jako średni. Była elektryczność, a lokatorzy mogli korzystać z kanalizacji w dwudziestu siedmiu ustępach i dwudziestu jeden łazienkach. Pewną niedogodność stanowiła działająca w kamienicy piekarnia, której piec wywołał w 1945 roku pokaż jednego z mieszkań. Ponadto wiele lokali wymagało po II wojnie światowej remontu.

MieszkańcyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Mieszkańcy nieruchomości wg zawodu w 1940 roku         

Pracownicy umysłowi 28

Wolne zawody 8

Kupcy i przemysłowcy 14

Rzemieślnicy 8

Inne zawody 6

Bez zawodu 6

Lokatorzy według wyznania, płci i wieku w 1940 roku

Ogólna ilość mieszkańców

Chrześcijan 175

Mężczyzn 53

Kobiet 83

Dzieci do lat 6 włącznie 16

Dzieci do lat 7-18 włącznie 23

OtoczenieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica zajmuje 80% powierzchni działki. Niewielkie podwórko, dostępne od strony ulicy Cichej, jest obecnie, podobnie jak przed II wojną światową, wylane asfaltem.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Akta nieruchomości położonej w Lublinie przy ul. 3 Maja 10, APL, sygn. 5510.

Księga Adresowa Polski (wraz z W. M. Gdańskiem): dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa, Warszawa 1929.