Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

1920. Lublin

1920 rok w Lublinie. Kalendarium

Spis treści

[RozwińZwiń]

Po względnie spokojnym roku 1919 przyszedł rok 1920.

WydarzeniaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Polska rok po odzyskaniu przez Polskę niepodległości była państwem z demokratycznie wybranym parlamentem, demokratycznie wybranym rządem, z własną armią i własną walutą, ale o wciąż nieokreślonych granicach. Przede wszystkim pozostawała wciąż otwarta sprawa granicy z Rosją Radziecką. Ale obok wielkiej historii toczyło się normalne życie.

W styczniu 1920 roku odbył się w sali Teatru Muzycznego wieczór poetycki Kazimierza Andrzeja Jaworskiego. Autor za swoje wiersze został bezceremonialnie zaatakowany w recenzji, która ukazała się w „Ziemi Lubelskiej”. Recenzent bezlitośnie wykpił wiersze Jaworskiego za to, że jest w nich „bardzo dużo erotyzmu”. Na koniec stwierdził: „Matki, miejcie baczność na córki wasze! Bo on poszedł na miasto robić »poezję«. Można uznać, że to spotkanie było pierwszym lubelskim „skandalikiem” literackim.

Wojna z RosjąBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

25 kwietnia 1920 roku ruszyła kierowana przez Piłsudskiego ofensywa na wschodzie. Jej celem militarnym było rozbicie Armii Czerwonej. Celem politycznym – stworzenie niepodległego państwa ukraińskiego. Mimo że oddziały polskie wkroczyły nawet do Kijowa, sukces militarny był wątpliwy. Sytuacja na froncie zaczęła się gwałtownie pogarszać.

3 lipca 1920 roku Piłsudski podpisał w imieniu Rady Obrony Państwa odezwę zaczynającą się od słów: „Obywatele Rzeczpospolitej! Ojczyzna w niebezpieczeństwie”, wzywającą do dobrowolnego wstępowania do wojska.

Obraz Lublina w tamtym czasie wspomina Konrad K. Bielski:

Lublin, w którym się znowu znalazłem, wyglądał jak obóz wojskowy. Wszyscy prawie dorośli mężczyźni w mundurach. Nastrój nerwowy. Większość ludzi siedzi na walizkach. Krążą najbardziej alarmujące wiadomości. A w rzeczywistości nikt nie był właściwie zorientowany w sytuacji. Jedno dla mnie było pewne, że muszę iść do wojska.

Konrad Bielski, Most nad czasem, Lublin 1963, s. 56.

A także Wacław Gralewski:

Skończyła się wojna, kraj odzyskał niepodległość i zaczął się czas zwykłej konstruktywnej pracy, którą trzeba było zacząć od usuwania zniszczeń i wygajania ran.

Wacław Gralewski, Stalowa tęcza. Wspomnienia o Józefie Czechowiczu, Warszawa 1968, s. 127.

KulturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Drukarnia Udziałowa

W 1920 roku rozpoczyna działalność Drukarnia Udziałowa.

Czasopismo „Młodzież”

W Drukarni Udziałowej było drukowane pismo lubelskiej młodzieży szkolnej „Młodzież”, które ukazywało się w 1920 roku. Było to pismo międzyszkolne, którego inicjatorem i pierwszym redaktorem był Wacław Gralewski (uczeń gimnazjum im. Hetmana J. Zamoyskiego).

„Ognisko Nauczycielskie”

W latach 1920–1922 ukazywało się czasopismo „Ognisko Nauczycielskie” przygotowywane pod redakcją Benedykta Kubskiego. Było to pismo poświęcone teorii i praktyce życia szkolnego, oświacie pozaszkolnej, sprawom regionalizmu oraz sprawom organizacyjnym.

LudzieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Józef CzechowiczBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Również Józef Czechowicz zgłosił się 8 sierpnia 1920 roku do wojska w biurze werbunkowym, mieszczącym się przy Krakowskim Przedmieściu 39 w Lublinie. Kompania, w której służył, wchodziła w skład II Pułku Piechoty Legionów. Jego dowódcą został Stanisław Wójcik, z którym połączyły go bliskie więzy. Zachował się prowadzony wtedy przez niego Pamiętnik. W jednym z opowiadań napisze:

Miałem lat osiemnaście, gdy karabin uderzył po raz pierwszy o moje ramię. W pochodach widywało się długie cienie wisielców, których żywcem wiązano nago drutami kolczastymi… Na postojach śniło mi się jedno i to samo: glob ziemski, wydrążony w całym swoim ogromie i napełniony stosami martwych ciał.

Józef Czechowicz, Wagon nr 16773, [w:] Koń rydzy, utwory prozą, red. Tadeusz Kłak, Lublin 1990, s. 187.

Doświadczenie wojny będzie dla niego jednym z najważniejszych przeżyć mających wpływ na całą jego twórczość.

Jeszcze tego samego roku, w październiku wraca do Lublina. Przez okno wagonu w którym jechał zobaczył jego panoramę:

Majestatyczna sylwetka miasta przesuwa się po widnokręgu. Poznaję wszystko w czystej, smutnej nocy. Tam Trynitarska Wieża, tam czworogram wieży kościelnej panien wizytek, tam błyszczący zegar Bramy Krakowskiej, majaczący topór na grubej baszcie Zamku.

Józef Czechowicz, Dwa kierunki, [w:] Koń rydzy, utwory prozą, red. Tadeusz Kłak, Lublin 1990, s. 297.

Wraca też do Seminarium Nauczycielskiego.

Urodzili sięBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Zbigniew Jakubik (1920–1976)

Anna Kamieńska (1920–1986)

Anna Langfus z d. Szternfinkiel (1920–1966)

Zygmunt Mikulski (1920–1998)

Jerzy Pleśniarowicz (1920-1978)

Igor Sikirycki (1920-1985)

Jan Ziemski (1920–1988)