Spotkanie wokół książki Doroty Skotarczak „Otwierać, milicja!”
W dniu 13 stycznia 2020 roku.na Sali Czarnej Ośrodka „Brama Grodzka-Teatr NN” odbyło się spotkanie na temat książki prof. Doroty Skotarczak „Otwierać, milicja!” O powieści kryminalnej w PRL (wyd. IPN, Szczecin-Warszawa 2019).
O powieści kryminalnej w PRL
W ciągu czterdziestu pięciu lat istnienia PRL-u wydano około tysiąca powieści kryminalnych. Największą popularnością cieszyły się kryminały napisane przez zachodnich klasyków gatunku. Ale konkurowały z nimi utwory polskich autorów. Najbardziej znane są te, które wyszły spod piór Joanny Chmielewskiej, Jerzego Edigeya, Anny Kłodzińskiej, Zygmunta Zaydlera-Zborowskiego i może jeszcze kilku innych. Na ogół wydawano je w ramach specjalnych serii, takich jak „Klub srebrnego kluczyka” Wydawnictwa Iskry czy „Jamnik” Czytelnika. Polskie kryminały tamtych czasów nader często określane są mianem powieści milicyjnych, ponieważ detektywem był w nich najczęściej oficer Milicji Obywatelskiej, któremu pomagała zazwyczaj liczna ekipa wykonująca rozmaite prace pomocnicze. Śledztwo w powieściach milicyjnych było więc pracą zespołową, niemal na podobieństwo produkcji w zakładach przemysłowych.
Kryminały PRL-u nigdy nie miały dobrej opinii. Nie zważając na to, że mają służyć rozrywce, oczekiwano takich samych walorów jak od literatury wysokoartystycznej. A jeśli już dostrzegano w nich twory literatury rozrywkowej, to porównywano je z powieściami zachodnich klasyków, nie biorąc pod uwagę, że większość utworów kryminalnych wydawanych na Zachodzie, reprezentuje podobny poziom jak większość rodzimych kryminałów.
Dzisiaj te utwory są ciekawym źródłem do badań czasów, w których one powstały. Będąc nie tylko dziełami kultury popularnej, lecz także zwierciadłem epoki, a w wielu przypadkach także środkiem uprawiania propagandy, przykuwają uwagę historyka. PRL wyczytany z jego kryminałów jest na pewno z wielu powodów bardzo ciekawy, a świat przedstawiony w powieściach potrafi niekiedy zaskoczyć.
Spotkanie było organizowane przez portal Ohistorie.eu wraz z Ośrodkiem „Brama Grodzka – Teatr NN” w ramach cyklu „Spotkania w Bramie”. Są to otwarte seminaria humanistyczne pod patronatem Towarzystwa Historiograficznego, poświęconych historii Lubelszczyzny i tematyce badań nad Europą Środkowo-Wschodnią prezentujące interesujące podejścia badawcze.
Pierwszy panel odbył się w listopadzie 2018 roku wokół publicystyki „Spotkań. Niezależnego pisma młodych katolików” – lubelskiego czasopisma drugiego obiegu, integrującego osoby z różnych ośrodków polskiej inteligencji, które ukazywało się w latach 1977–1988. Kolejne panele poświęcone były m.in. Polakom i Ukraińcom na Lubelszczyźnie w latach okupacji niemieckiej.