Misterium „Poemat o Miejscu"
Przedsięwzięcie Misterium "Poemat o Miejscu" było kolejną, podjętą przez Ośrodek “Brama Grodzka - Teatr NN” próbą tworzenia języka artystycznego z wykorzystaniem zastanej przestrzeni miasta oraz istniejącej infrastruktury i możliwości technicznych jakie ona niesie.
Przejście uczestników Misterium przez tę drogę stwarzało sytuację współuczestnictwa. Umieszczone w otwartych studzienkach zapalone reflektory wydobywały ukryte sensy i znaczenia zawarte w przestrzeni i infrastrukturze. Na co dzień, przestrzeń ta i jej znaczenia są dla mieszkańców miasta zupełnie niewidoczne, przezroczyste. W tym konkretnym przypadku chodzi o zabetonowane, ukryte w cementowym sarkofagu miasto żydowskie i pamięć o nim. W całym tym przedsięwzięciu nie pojawiły się typowe dla widowiska elementy takie jak np. muzyka, sztuczne ognie, aktorzy, żywy ogień.
Miejsce
Pusta przestrzeń leżąca wokół lubelskiego Zamku jest jednym z tych miejsc Lublina, które mówią najwięcej o jego historii. W przestrzeń tę prowadzi Brama Grodzka - kiedyś miejsce spotkania miasta chrześcijańskiego z żydowskim. Miasto żydowskie zostało zburzone w czasie II wojny światowej, a większość jego mieszkańców zginęła w obozach zagłady. Zamek w okresie II wojny światowej i kilku lat po niej zamieniono w wyjątkowo okrutne więzienie służące dwóm największym dwudziestowiecznym totalitaryzmom – niemieckiemu, a później komunistycznemu. Zamordowano w nim kilka tysięcy osób.
Misterium "Poemat o miejscu" jest artystyczną próbą zmierzenia się z pamięcią o miejscu naznaczonym tak wielką ilością zbrodni, okrucieństwa i zniszczenia.
Misterium
O godzinie 20.00 odezwał się dzwon z kościoła Św. Mikołaja na Wzgórzu Czwartkowym dając znak do rozpoczęcia Misterium. W całej przestrzeni zgasło światło tworząc “scenę” do dalszych działań. Droga uczestników Misterium rozpoczęła się wyjściem z rozświetlonej, tętniącej codziennym życiem przestrzeni Starego Miasta i wejściem przez Bramę Grodzką w ciemność po jej drugiej stronie - tam, gdzie kiedyś było miasto żydowskie i gdzie stoi Zamek
Przewodnikiem na tej drodze było Światło zapalające się w kolejnych, mijanych otwartych studzienkach kanalizacyjnych. Było w nich również można usłyszeć głosy - opowieści więźniów Zamku (z okresu okupacji i lat powojennych) oraz wspomnienia mieszkańców Lublina o dzielnicy żydowskiej i jej zagładzie. Misterium zakończyło się w miejscu dawnej synagogi, gdzie droga uczestników Misterium została przecięta wiszącą w poprzek czarną kotarą.
Komentarz
W Misterium wykorzystana została istniejąca w przestrzeni infrastruktura techniczna. Jedynymi sztucznymi elementami wprowadzonymi z zewnątrz w tę przestrzeń były umieszczone w otwartych studzienkach kanalizacyjnych źródła światła - reflektory oraz źródła dźwięków - głośniki. Tak więc na istniejącą "naturalną" miejską infrastrukturę techniczną został nałożony najbardziej elementarny sprzęt teatralny - reflektory, głośniki, przewody. Poza czarną kotarą - kurtyną, nie było żadnych rekwizytów, sztucznej scenografii ani aktorów. Kotara ta nawiązywała do fresków ze ścian Kaplicy Zamkowej, wskazując na istnienie tajemnicy, której nie można przeniknąć. Wydobywające się z głębi otwartych studzienek światło i głosy odsłaniały ukryte i niewidoczne na co dzień sensy i znaczenia zawarte w pustej przestrzeni wokół Zamku.
Misterium zostało przygotowane dla VIII edycji Konfrontacji Teatralnych.
Tomasz Pietrasiewicz