Międzynarodowa Konferencja Naukowa "Żydzi w Lublinie. Żydzi we Lwowie. Miejsca - Pamięć - Współczesność"
Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Żydzi w Lublinie. Żydzi we Lwowie. Miejsca - Pamięć - Współczesność". Konferencja została zorganizowana przez Pracownię Literatury Polsko-Żydowskiej Instytutu Filologii Polskiej KUL i Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN" we współpracy z Narodowym Uniwersytetem im. Iwana Franki we Lwowie w ramach projektu: „Wspólpraca Uniwersytetów wspierająca rozwój regionów lubelskiego i lwowskiego" Interreg IIIA/TACIS CBS.
Celem projektu realizowanego od maja 2006 roku do grudnia 2007 roku było rozszerzenie kontaków pomiędzy uniwersytetami oraz innymi ośrodkami zajmującymi się popularyzowaniem szeroko pojętego dziedzictwa kulturowego.
Konferencja „Żydzi w Lublinie. Żydzi we Lwowie. Miejsca - Pamięć - Współczesność" miała na celu usystematyzowanie wiadomości na temat historii, dziedzictwa kulturowego i tożsamości społeczności żydowskiej przez wieki zamieszkującej Lublin i Lwów.
Lublin i Lwów to dwa bardzo ważne miejsca da kultury żydowskiej. Od początku XVI wieku w Lublinie zaczęła rozwijać się dzielnica żydowska. Przez stulecia żydowski Lublin zyskał rangę „Jerozolimy Królestwa Polskiego". Stało się tak głównie za sprawą obradującego tu Sejmu Czterech Ziem - Waad Arba Aracot, działalności rabina Icchaka Jakuba Horowitza zwanego Widzącym z Lublina, funkcjonowania drukarni hebrajskiej a także otwarciu Jeszywas Chachmey Lublin. Tuż przed II wojną światową miasto to zamieszkiwało blisko 39 tys. Żydów, co stanowiło prawie 35 % całej społeczności lubelskiej. Dziś po nich nie zostało prawie nic...
Początki osadnictwa żydowskiego we Lwowie sięgają połowy XIII wieku. Podobnie jak w Lublinie, społeczność ta zamieszkiwała dzielnicę, która z czasem stała się odrębną dzielnicą administracyjną. Jednymi z najbardziej znanych mieszkańców byli: rabin Abraham Kohn, założyciel synagogi reformowanej Jakub Rapaport i malarz Erno Erb. W dwudziestoleciu międzywojennym ponad stutysięczna lwowska gmina żydowska była trzecią pod względem liczebności w kraju i stanowiła 33% ogółu mieszkańców Lwowa. Do dnia dzisiejszego można tam odnaleźć najstarsze żydowskie ślady.
Tematyka Konferencji „Żydzi w Lublinie. Żydzi we Lwowie" koncentrowała się wokół trzech zagadnień: Miejsca - historii zamieszkania Żydów w Lublinie i we Lwowie oraz charakterystyki relacji polsko-żydowskich; Pamięci - o Żydach lubelskich i lwowskich, ich kulturze oraz o Zagładzie i formach jej dokumentowania; Współczesności - odniesień do czasów obecnych i obecności Żydów w codziennym życiu obu miast. Uczestnicy Konferencji zapoznali się z ogólnym rysem historycznym społeczności żydowskiej Lublina (referat dr Adama Kopciowskiego) i Lwowa (referat mgr Julii Daniv), następnie analizowane były zagadnienia bardziej szczegółowe: historia Żydów lwowskich na przestrzeni XVI i XVII wieku (komunikat Anny Krachkovskiej), czy też udział ludności żydowskiej w procesie kształtowania się inteligencji Lwowszczyzny w latach 1944-1953 (komunikat prof. Mykola Het'manchuka). Dużo miejsca podczas Konferencji poświęcono problemom Zagłady zarówno w kontekście historii (komunikat prof. Rudolfa Myrskiego) jak również jej upamiętnienia (referat mgr Roberta Kuwałka). Równie ważnym tematem wystąpień były zagadnienia związane z dokumentowaniem, edukacją, działaniami artystycznymi wynikających z badań nad historią i dziedzictwem kulturowym Żydów Lublina i Lwowa oraz ochroną zabytków kultury żydowskiej (referaty dr Anny Ziębińskiej-Witek, dr Iryny Orban, mgr Weroniki Litwin, mgr Joanny Zętar). Konferencji towarzyszyła wystawa fotografii autorstwa Piotra Piluka przedstawiających żydowskie miejsca we Lwowie.
Podczas Konferencji wygłoszono 9 referatów i 14 komunikatów. Ponadto odbyły się dwa panele dyskusyjne. Referenci i autorzy komunikatów są historykami, historykami sztuki, pedagogami, filologami, kulturoznawcami, pracownikami Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Państwowego Muzeum na Majdanku, Ośrodka „Brama Grodzka - Teatr NN", Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów, Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Franki, Muzeum Etnograficznego we Lwowie, Muzeum Historycznego we Lwowie, Regionalnego Centrum Badań nad Holocaustem we Lwowie. W Konferencji uczestniczyło ponad 150 osób z Polski i Ukrainy.
Pokłosiem Konferencji „Żydzi w Lublinie. Żydzi we Lwowie. Miejsca - Pamięć - Współczesność" jest monografia wydana w trzech językach: polskim, ukraińskim i angielskim. Promocja monografii odbyła się 8 listopada 2007 roku w Ośrodku „Brama Grodzka - Teatr NN". Tom podobnie jak Konferencja jest pierwszą próbą porównania znaczenia Lublina i Lwowa w kontekście kultury żydowskiej. Obserwacje naukowców, którzy zamieścili swojej teksty w monografii są próbą rekonstrukcji świata Żydów obu miast z różnych perspektyw badawczych.