Listy do Henia. Dzień Pamięci o Holokauście i Przeciwdziałaniu Zbrodniom przeciwko Ludzkości (19.04.2005)

19 kwietnia 2005

Maike Limprecht wysyła listy do Henia (Autor: Zętar, Joanna (1975- ))

19 kwietnia obchodzony jest w Polsce Dzień Pamięci o Holokauście i Przeciwdziałaniu Zbrodniom przeciwko Ludzkości. Stał się on okazją do przybliżenia mieszkańcom i mieszkankom miasta losu Żydów w Lublinie w czasie II wojny światowej, na przykładzie historii jednego dziecka – Henia Żytomirskiego.

Henio pochodził z lubelskiej zasymilowanej rodziny żydowskiej. Kiedy wybuchła II wojna światowa, miał 6 lat. Dzięki zachowanemu albumowi rodzinnemu poznajemy życie Henia i jego bliskich do czasu Zagłady. W 1941 roku wraz z całą rodziną musiał przenieść się z zamieszkiwanej dotąd kamienicy przy ulicy Szewskiej 3 do getta – na ulicę Kowalską 11. Wiosną 1942 roku rozpoczęła się likwidacja getta, a Henio podzielił los tysięcy lubelskich Żydów. Henio zginął prawdopodobnie w obozie koncentracyjnym na Majdanku. Jego historię udało się częściowo odtworzyć – zachowały się zdjęcia Henia z każdego roku jego życia.

Historia Henia stała się inspiracją do projektu, w ramach którego młodzież pisze listy do Henia. Jest to akt osobistego zetknięcia się z tragedią Zagłady i wyraz pamięci o Żydach zamordowanych w czasie II wojny światowej.

Geneza projektuBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Po raz pierwszy historia Henia pojawiła się w działaniach Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN" w 2002 roku. Nazwisko Henia zostało dołączone do adresatów listów, które były wysyłane przez lubelską młodzież na nieistniejące adresy przedwojennej dzielnicy żydowskiej w ramach projektu „Listy do Getta" w rocznicę likwidacji lubelskiego getta (16 marca). Listy nie mogły dotrzeć do adresatów – wracały z urzędową adnotacją:

nie ma takiego adresu

Henio zginął prawdopodobnie w obozie koncentracyjnym na Majdanku. Jego historię udało się częściowo odtworzyć na podstawie zachowanych zdjęć i dokumentów rodzinnych. Wśród 43 tysięcy bezimiennych ofiar Zagłady, Henio stał się postacią wyjątkową – znaliśmy jego imię, jego rodzinę, jego historię.

Historia Henia okazała się być kluczem do narracji o Zagładzie lubelskich Żydów w różnorodnych działaniach prowadzonych przez Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN".

W 2003 roku stała się częścią wystawy „Elementarz. Życie dzieci w obozie na Majdanku”, która została otworzona z inicjatywy Ośrodka w baraku nr 53 na terenie Państwowego Muzeum na Majdanku.

Ta wyjątkowa ekspozycja przypomina, że historia II wojny światowej to również historia dzieci, których tysiące zostało zamordowanych w obozach koncentracyjnych i zagłady. Na wystawie opowiedziane są losy czworga dzieci więzionych na Majdanku. Są to dzieci żydowskie – Halina Birenbaum i Henryk Żytomirski, białoruskie – Piotr Kiriszczenko i polskie – Janina Buczek-Różańska. Jedno z nich – Henio – zginęło prawdopodobnie w obozie.

Dzień Pamięci o Holokauście i przeciwdziałaniu zbrodniom przeciwko ludzkościBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Dzień ten został ustanowiony w 2004 r. przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu RP i obchodzony jest 19 kwietnia – w rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. Został on powołany z intencją aktywizacji środowisk szkolnych do działań edukacyjnych dedykowanych ofiarom Zagłady.

W 2005 roku ten dzień obchodzony był po raz pierwszy. Dla Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN" stał się okazją do przedstawienia losów Henia i jego rodziny lubelskiej młodzieży i nauczycielom.

Projekt „Listy do Henia" – 19 kwietnia 2005Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Na bazie wcześniejszych doświadczeń zainicjowany został projekt edukacyjno-artystyczny „Listy do Henia". Jego celem jest dotarcie z historią Henia Żytomirskiego do jak najszerszego grona odbiorców poprzez inicjowanie różnorodnych akcji edukacyjno-animacyjnych.

Głównym działaniem w projekcie jest akcja pisania listów do Henia, która jest wyrazem pamięci o wszystkich lubelskich Żydach zamordowanych przez niemieckich okupantów podczas II wojny światowej.

Działanie w przestrzeni miejskiejBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Na Krakowskim Przedmieściu 64 – w miejscu, w którym zrobiono Heniowi ostatnie zdjęcie w lipcu 1939 roku ustawiana jest właśnie ta fotografia. Stoi tam również stolik, przy którym każdy chętny mógł napisać list do Henia. Przechodzący tego dnia Krakowskim Przedmieściem przypadkowi ludzie mogli wysłuchać historii Henia płynącej z głośników. Młodzież z lubelskich szkół przychodziła tam wysyłać napisane przez siebie listy. Graficzne opracowanie stempli i skrzynki pocztowej na potrzeby projektu zaprojektowała Małgorzata Rybicka.

Skrzynka na listy do Henia (Autor: Bąk, Alina)

Jako pierwsza listy do Henia wysłała Maike Limprecht, która w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” odbywała roczny wolontariat w ramach ruchu społecznego „Akcja Znak Pokuty”. Wysłała ona listy młodzieży niemieckiej, która mieszkała w jej rodzinnej miejscowości. Maike podczas wydarzenia zagrała dla Henia kilka utworów na wiolonczeli.

Książeczka „Henio"Bezpośredni odnośnik do tego akapitu

Przy wsparciu ze strony Biura Promocji Miasta wydana została książeczkę artystyczno-edukacyjną pt. „Henio”.. Opowiada ona historię Henia poprzez zdjęcia robione w każdym roku życia chłopca. Projekt graficzny i skład publikacji przygotowała Małgorzata Rybicka. Książeczka została rozprowadzona w lubelskich szkołach i przekazana do Biblioteki Wojewódzkiej.

Gazetki szkolneBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Przy wsparciu Ośrodka w kilku szkołach powstały specjalne wydania gazetek uczniowskich, które docierały z informacjami o Heniu do środowiska szkolnego.

Strona internetowaBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Na specjalnie utworzonej stronie internetowej www.henio.teatrnn.pl zostały udostępnione materiały archiwalne i edukacyjne dotyczące losów Henia i historii Zagłady w Lublinie, będące podstawą do przeprowadzenia przez nauczycieli lekcji z przedmiotów humanistycznych.

Uczestnicy i uczestniczkiBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Szkoły, które wzięły udział w wydarzeniu

LublinBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Zespół Szkół nr 5 w Lublinie, opiekun: Małgorzata Sztajdel
Gimnazjum nr 14 w Lublinie, opiekun: Anna Markowska
Gimnazjum nr 16 w Lublinie, opiekun: Wicedyrektor Krystyna Mułenko, Alicja Czuba
Gimnazjum nr 8 w Lublinie, opiekun: Anna Gąszczyk
Gimnazjum nr 13 w Lublinie, opiekun: Jolanta Abramowicz
Gimnazjum nr 19 w Lublinie, opiekun: Anna Walaszek
Gimnazjum nr 10 w Lublinie, opiekun: Katarzyna Kmieć, Katarzyna Wójcik
ZSP, opiekun: wicedyrektor Krystyna Głowniak

PolskaBezpośredni odnośnik do tego akapitu

Szkoła Podstawowa w Kolonii Charlęż, opiekun: Małgorzata Charlińska-Cynka
Liceum Ogólnokształcące Mistrzostwa Sportowego z Oświęcimia (opiekun Joanna Jekiełel)
Liceum Ogólnokształcące z Poniatowej (opiekun Monika Szymczyk)
Ośrodek Kultury z Poniatowej (opiekun Monika Szymczyk)
Gimnazjum nr 2 ze Stangardu Szczecińskiego (opiekun Barbara Kochańska)
Gimnazjum Publiczne z Dubeczna (opiekun Elżbieta Deczkowska)
Gimnazjum nr 15 z Częstochowy (Aleksandra Jańczyk, Jolanta Gałka)
Gimnazjum nr 1 z Raszyna (Marzenna Bryła)
Zespół Szkół, Gimnazjum nr 4 z Legionowa (Marta Śliwińska, Arletta Marzęcka)
Zespół Szkół z Brzeźna