70. urodziny Władysława Panasa

28 marca 2017

W dniu urodzin Władysława Panasa zaprosiliśmy lublinian zainteresowanych jego osobą i twórczością a także przyjaciół Profesora do wspólnego uczczenia pamięci wybitnego semiotyka. Siedemdziesiąte urodziny prof. Panasa były okazją do wspomnień, ale też do odkrywania na nowo jego dorobku.

Punktem kulminacyjnym spotkania była prezentacja książki "Magiczne miasto. Szkice i fragmenty lubelskie", w której znalazły się wszystkie lubelskie teksty Władysława Panasa. Książka ta, będąca rodzajem subiektywnego przewodnika po historii Lublina, została wydana jako pierwszy z serii “Przewodników Teatru NN”.

Program wydarzenia:

wykład Wiktorii Durkalewicz z Uniwersytetu Pedagogicznego w Drohobyczu pt. “Panas jako semiotyk”,
prezentacja książki Wiktorii Durkalewicz pt. "Antologia polskiej semiotyki kultury", (pod red. naukową Andrzeja Tyszczyka). Prezentację poprowadzi prof. Anna Woźniak. Książka została sfinansowana przez Instytut Europy Środkowo-Wschodniej i wydana na Ukrainie,
prezentacja książki Władysława Panasa pt. “Magiczne miasto. Szkice i fragmenty lubelskie”, wydanej przez Ośrodek "Brama Grodzka - Teatr NN" w ramach Wielkiego Jubileuszu 700-lecia Miasta Lublina.

Książka “Magiczne miasto. Szkice i fragmenty lubelskie” stanowi rodzaj subiektywnego przewodnika po historii Lublina. Autor “Bramy” i “Oka Cadyka” tak tłumaczył własne podejście do pisania przewodnika po Lublinie:

Ja mam specjalną sprawę z Lublinem i to, co chcę o tym mieście powiedzieć (przede wszystkim sobie chyba), to powstaje w książce, którą piszę. I mam nadzieję, że się skończy w jakimś momencie moja droga. Ta specjalna sprawa polega na tym, że jest to droga kogoś, kto tu nie znalazł się ani z wyboru, ani z przypadku, a z przymusu, na zesłaniu, na takiej Syberii. Jest to droga od nienawiści do czegoś, co jest podobne do miłości. (fragm. książki)

Jednym z celów, który stawiał Panas przed swoim przewodnikiem była – jak się żartobliwie wyraził – “promocja turystyki metafizycznej”, czyli takiej która ma czas, która się nie śpieszy, która ma nieskończenie wiele czasu, nieskończoną cierpliwość”.

W przewodniku znajdują się następujące teksty Władysława Panasa: „Brama”, „Oko cadyka”, „Daas”, „Jeździec Niebieski” oraz cztery „Szkice na urodziny Józefa Czechowicza”.

W ramach serii “Przewodniki Teatru NN” ukażą się przewodnik po Żmigrodzie, przewodnik trasą „Poematu o Mieście Lublinie”, przewodnik po mieście żydowskim. Przewodniki powstają w ramach obchodów Wielkiego Jubileuszu 700-lecia Miasta Lublin.

Władysław Panas (1947–2005) był profesorem na KUL-u gdzie kierował Katedrą Teorii Literatury. Zajmował się m. in. kulturą i sztuką pogranicza uważając, że najciekawsze zjawiska i procesy kulturotwórcze zachodzą właśnie tam. Stąd jego zainteresowanie prawosławiem, teologią ikony, obecnością tematów żydowskich w polskiej literaturze czy też osobą Jakuba Franka który ogłosił się Mesjaszem. W sposób szczególny od samego początku drogi naukowej ważna była dla niego twórczość Brunona Schulza a w latach późniejszych Józefa Czechowicza. Niektóre z nich odnosiły się też do Lublina jako miejsca gdzie spotkały się i przenikały dwie kultury: polska i żydowska. Jego teksty wychodziły poza utarty schemat publikacji naukowych będąc często bliższe literaturze eseistycznej.

Temperament Panasa nie pozwalał mu na zamknięcie się w sztywnym gorsecie uczonego stąd jego zaangażowanie w lubelską kulturę. Jednym z ważnych lubelskich miejsc stała się dla niego Brama Grodzka – siedziba Teatru NN, z którym związany był od samego początku jego powstania w roku 1990. Był też (w tekście „Brama”) twórcą mitologii Bramy Grodzkiej. Była ona dla niego miejscem symbolicznego spotkania Miasta Żydowskiego i Miasta Chrześcijańskiego. Współtworzył wiele projektów Teatru NN (od 1998 r. Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN). Tu wygłaszał referaty, brał udział w sesjach, dyskusjach i spotkaniach. Był naszym przyjacielem.

Władysław Panas stworzył swą własną, opowieść o mistycznym, wielokulturowym Lublinie. Znalazło to swój wyraz w filmie Nataszy Ziółkowskiej z roku 2001 „Magiczne miasto”. Po jego śmierci w roku 2005 schody prowadzące z placu św. Michała na Podwale (w kierunku Bramy Grodzkiej) zostały nazwane „Zaułkiem Władysława Panasa”. Było to jego ulubione miejsce. To właśnie nieistniejący kościół św. Michała i Bramę przywoływał wielokrotnie w swoich tekstach. Jest stąd również bardzo blisko do kawiarni Szeroka 28, miejsca, w którym trwały niekończące się rozmowy z Profesorem o poezji, teatrze, Lublinie.