Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Informacje biograficzne - Zygmunt Łupina - fragment relacji świadka historii AudioTekst

Zygmunt Łupina, emerytowany nauczyciel, urodził się 2 maja 1929 roku w Obroczy, gmina Zwierzyniec, powiat Zamość, czyli na Roztoczu, w centrum Roztocza, we wszystkich kierunkach od Obroczy są jednakowe odległości. Poza tym ta Obrocz jest enklawą Roztoczańskiego Parku Narodowego. Roztoczański Park otacza tę wieś, jej pola, ze wszystkich stron. A więc jest to moja mała ojczyzna. Uczyłem historii w lubelskich szkołach, głównie średnich, ale nie tylko: bywały czasy, że i w podstawowych, i w szkołach dla pracujących.

Czytaj więcej

Zagłada Żydów w Obroczy - Zygmunt Łupina - fragment relacji świadka historii AudioTekst

Byli tacy Żydzi, którzy byli związani z ziemianami obrockimi, byli takimi ich dostawcami. Nie przypominam sobie, żeby przeciwko tym Żydom były jakieś we wsi antysemickie uwagi. Moja ciotka bawiła się z dziećmi tych Żydów. [19]42-3 rok, kiedy to ostatecznie rozstrzygano kwestię żydowską, jak ich wyprowadzono do Zwierzyńca, a później ze Zwierzyńca do Bełżca, to we wsi takie były dyskusje: „Jak ci Żydzi się dali tak tam wymordować? Przecież ich było kilkuset, prowadziło ich kilku Niemców z psami. Droga szła do...

Czytaj więcej

Walki sowiecko-niemieckie pod Obroczą w 1944 r. - Zygmunt Łupina - fragment relacji świadka historii AudioTekst

Prosto z Rotundy udałem się do Obroczy, na piechotę, żeby powiedzieć babci, pozostałym przy życiu ciotkom i mamie, że nie znalazłem wujka. Kiedy przechodziłem przez las – Obrocz jest taką enklawą leśną – natknąłem się na pozostałości bitwy między wojskami radzieckimi a niemieckimi między Kosobudami a Obroczą. Leżeli zabici Niemcy, zabite konie, już wzdęte, z nogami w górę, furmanki rozbite. I przyszedłem do wsi, która była pusta, bo ta bitwa odbywała się nad wsią jakby. Z jednej strony wsi wojska...

Czytaj więcej

Terror niemiecki na Roztoczu: pacyfikacja wsi Obrocz - Zygmunt Łupina - fragment relacji świadka historii AudioTekst

Kiedy odwiedzałem swoją mamę w Obroczy, kontaktowałem się z jej rodziną. Rodzina mojej mamy uległa bardzo rozległym represjom niemieckim stosowanym na Roztoczu, który był aktywnym ośrodkiem działalności partyzanckiej. W Zwierzyńcu był silny ośrodek żandarmerii niemieckiej, która oczywiście siała terror wokoło. Pod Zwierzyńcem leży wieś Sochy, która była spacyfikowana, zniszczona całkowicie. Odbywały się także najazdy żandarmerii na Obrocz. W czasie tych najazdów zginął mój dziadek, zastrzelony przez Niemców 28 października [19]42 roku wraz z dziesięcioma innymi mężczyznami na oczach mieszkańców wsi....

Czytaj więcej

Historia rodziny - Zygmunt Łupina - fragment relacji świadka historii AudioTekst

Nazywam się Zygmunt Łupina. Urodziłem się 2 maja 1929 roku w Obroczy, gmina Zwierzyniec, powiat Zamość. Z południowej Lubelszczyzny pochodzi moja rodzina. Jeśli chodzi o rodzinę ojca, to wywodzi się z Goraja, z Chrzanowa i moje wiadomości o tej rodzinie sięgają przełomu XVI i XVII wieku. Tam mieszkali i zawsze byli rolnikami. Jeśli chodzi o rodzinę matki, to związana jest właśnie z Obroczą, gmina Zwierzyniec i także byli rolnikami. Obrocz, Zwierzyniec, Roztocze to jest moja mała ojczyzna. Powiedziałem, że pochodzę...

Czytaj więcej

Wieś Obrocz na Zamojszczyźnie - Zygmunt Łupina - fragment relacji świadka historii AudioTekst

Ona należała do ordynacji zamojskiej. Był tam folwark, ponad dwieście hektarów, a reszta to były gospodarstwa chłopskie. Dawniej były to pańszczyźniane gospodarstwa wobec tego folwarku. Ordynacja wydzierżawiała ten majątek, stąd ze Zwierzyńcem, z ordynacją i z Zamoyskimi jest tam jakiś związek. Ja później jako działacz „Solidarności”, jako nauczyciel, z Zamoyskimi się spotykałem. Między innymi tam, w moim mieszkaniu w Obroczy, było spotkanie z Marcinem Zamoyskim, wówczas wojewodą zamojskim, z klasą, której byłem wychowawcą, gdzie moja klasa dyskutowała z wojewodą zamojskim...

Czytaj więcej