Fragmenty Relacji ze słowem kluczowym "Solidarność (1980-1989)"

udostępnienie online najcenniejszych zasobów", szkolnictwo, Solidarność (1980-1989), opozycja w PRL, praca nauczyciela „Solidarność” w Liceum Zamoyskiego Adam Stanowski 20 października [1980] przyszedł do naszego Liceum. Powstał Związek dopiero wówczas. W Liceum Zamoyskiego poza „Solidarnością” zostały tylko dwie osoby, a reszta grona wstąpiła do „Solidarności”, pracownicy i woźni też. Z chwilą, kiedy wróciłem z internowania i z tą brodą wszedłem do pokoju nauczycielskiego, wszyscy powitali mnie kwiatami i ręki mi nie podała tylko jedna osoba, sekretarz Podstawowej Organizacji Partyjnej, kobieta. A...

Czytaj więcej

Nauczyciele przez te czterdzieści kilka lat PRL-u zostali w dużej mierze indoktrynowani przez uczelnie, przez dyrektorów, którzy należeli do nomenklatury, przez negatywną selekcję, aktywniejsi odchodzili, bo i nędza materialna nauczycieli była. Przeciętna płaca nauczyciela była niższa od przeciętnej krajowej o blisko 1000 złotych. Krajowa była przeciętna 5000 z czymś, a nauczycieli 4000 z czymś. Poza tym działalność partyjna, nie tylko indoktrynacja, ale także i prześladowania. Usuwanie z zawodu ludzi aktywnych. Oczywiście, sytuacja materialna nauczycieli miała wpływ na ich świadomość. To...

Czytaj więcej

Funkcjonariusze SB w końcu zwrócili się do swojego komendanta: „My dajemy Panu tyle informacji o działalności Łupiny, cytujemy jego wypowiedzi, a on nadal uczy w Liceum Zamoyskiego”. I komendant SB powiedział, że uda się z tym wnioskiem do I Sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Był nim wówczas Wiesław Skrzydło, prawnik. I mimo tego zostałem. Niektórych to dziwiło i podejrzewali, że coś tu jest z Łupiną niejasne. A już po [19]89 roku od rodziny Wiesława Skrzydły, która też była w opozycji, dowiedziałem...

Czytaj więcej

„Solidarność” orała świadomość ludzi. Chcę stwierdzić jednak, że nie wszystkich ludzi. I chcę stwierdzić niestety, że nie przeorała gruntownie świadomości nauczycieli. W naszym Regionie Środkowo-Wschodnim nauczycielska „Solidarność” była wyjątkowo aktywna. To takie nauczycielki, jak pani Zenobia Kitówna, pani Janina Szymajda i wiele jeszcze innych bardzo aktywnie się włączyły, ale w niektórych województwach, w niektórych regionach „Solidarność” nauczycielska była słaba. Niedawno czytałem książkę Wojciecha Jaruzelskiego, z którym nigdy nie mogłem się pogodzić, mimo wezwań niektórych kapłanów: „Ja ci nie mogę dać...

Czytaj więcej

Ja osobiście w Związku poświęciłem się działalności wszechnicowej i w pierwszym okresie i po stanie wojennym. Nie było dla mnie problemu czasu. Ja na przykład w roku 1981 miałem w regionie i poza regionem 460 wystąpień, wykładów. I drugi taki okres miałem w czasie kampanii wyborczej w [19]89 roku, gdzie niejednokrotnie pięć wieców, pięć oddzielnych spotkań w różnych częściach mojego okręgu wyborczego, to był kraśnicki okręg wyborczy. Oczywiście, że organizatorzy dostarczali mnie samochodem i tak dalej, i tak dalej i...

Czytaj więcej

Zwrócił się do mnie dziekan z Kraśnika z prośbą o wygłoszenie w ciągu roku wykładów i ustaliliśmy temat: „Wpływ Kościoła na rozwój kultury polskiej od Mieszka I”. One się odbywały w pierwszą niedzielę każdego miesiąca w ciągu roku 1987 na każdej mszy, a było tych mszy w niedzielę w tejże kolegiacie sześć. Dwie rzeczy dziwne. Pierwsza: ja jeszcze wtedy byłem poza Kościołem. Byłem ateistą, o czym ksiądz dziekan wiedział. I te wykłady odbywały się nie po mszy czy przed mszą,...

Czytaj więcej

Wtej Wszechnicy wydawaliśmy drukowane zaświadczenia. W Załężu było osiem tajnych drukarni. Niektóre wpadły, kiedy Załęże zlikwidowano, rozwieziono, ja do Piask pod Kielcami zostałem wywieziony. Początkowo tę maź drukarską [robiono] z… Talerz z wodą, pod spodem paliła się świeca i na dnie tego talerza robiła się czarna taka szadź. To później zdrapywano i z tego robiono płyn do tych drukarni. Ale później, w czasie widzeń litrami rodziny przywoziły farbę drukarską i drukowano. I każdy, kto wysłuchał co najmniej dwu wykładów lub...

Czytaj więcej

Wszechnica to ważny czynnik w dziejach „Solidarności” ówczesnych czasów. Jeszcze przed stanem wojennym Wszechnica organizowała w czerwcu [19]81 roku spotkanie „Solidarności” lubelskiej z Czesławem Miłoszem i z Lechem Wałęsą. Oni obydwaj przyjechali, to się odbywało na KUL-u. Gospodarzem był Mieczysław Krąpiec, rektor, ojciec dominikanin, a takim prowadzącym profesor Jerzy Kłoczowski. I byłem świadkiem rozmowy ojca Mieczysława Krąpca z Miłoszem, a w tym momencie wszedł Lech Wałęsa. Czesław Miłosz rozłożył ręce, widział go po raz pierwszy wtedy. „Panie Lechu, uwielbiam Pana!”...

Czytaj więcej

Poza tym 3 maja uroczystość organizowała Wszechnica. 3 maja jest dzień po 2 maja, a 2 maja to są moje imieniny i moja klasa, której byłem wychowawcą, przyjechała do Załęża samochodami i dostałem od nich snop biało-czerwonych goździków. To był element dekoracji na akademię trzeciomajową. W takiej świetlicy była w rogu Golgota z szarego papieru, z masy, na Golgocie krzyż, na krzyżu wisiał biały orzeł z nadpalonymi skrzydłami, a u stóp Golgoty stało wiadro z wodą, z goździkami. I pod...

Czytaj więcej

Wszechnica Nauczycielska No i Wszechnica Nauczycielska, ona była najwcześniej zorganizowana, 18 stycznia [19]81 roku był pierwszy wykład, profesor Zwolski mówił tam o demokracji ateńskiej, to był profesor historii starożytnej. Pamiętam z tego wykładu taki przykład z aluzją: „Jaka była demokracja przy głosowaniach w Atenach? Wrzucało się do urny czarną lub białą kostkę. Biała była – tak, czarna była – nie. Ale szło się do urny z kostką na otwartej dłoni.” I zamilkł profesor, dopiero chichoty narastające dały mu do zrozumienia,...

Czytaj więcej

Wszechnica Ludowa Również Wszechnica Ludowa była zainicjowana przez I walny Zjazd delegatów, w Świdniku on się odbył, bo „Solidarność” chłopska rolników indywidualnych prosiła o to. I taka została powołana, ale ona do czasów stanu wojennego nie rozwinęła się szerzej, ona się dopiero szerzej rozwinęła od stanu wojennego. Natomiast chłopi woleli słuchać Wszechnicy Związkowej, tych wykładowców niż tam swoich, o swoich sprawach. Tacy byli otwarci, a nie zamknięci. Tu taka Wszechnica Ludowa mieściła się na Podwalu, w tym kościółku po prawej...

Czytaj więcej

Ci lektorzy tak zwani związkowi, ich było kilkudziesięciu, do połowy października [19]80 roku obsłużyli około 300 zebrań – tych, na których zawiązywały się komisje zakładowe. Ja chyba 21 października meldowałem w MKZ-ecie „Solidarność” w II Liceum, to w regionie była to 1223. komisja. W okresie od 15 listopada [19]80 do 27 marca [19]81 lektorzy związkowi otrzymali 487 zgłoszeń z prośbą o lektora. Wykonano ponad 95 procent. Głównie Marek Poniatowski, doktor Wacław Wasilewski, Bolesław Ćwikła – to robotnik, dobry mówca, tylko...

Czytaj więcej

Nie było mnie [w Polsce] w lipcu [1980 r.], dlatego że byłam z młodzieżą i nauczycielami na wymianie międzynarodowej [w] NRD. Mieliśmy już wtedy pracownię języków obcych i chodziło o to, żeby pozwolić młodzieży na swobodne opanowanie języka niemieckiego. I z tą dwudziestokilkuosobową grupą młodzieży byłam w Magdeburgu. Wcześniej przez Ministerstwo Oświaty dostałam adres szkoły, do której mogłam napisać. Germanistka napisała list, oni się chętnie zgodzili na zasady wymiany. To kosztowało bardzo niewiele, tylko pokrycie [kosztów] podróży, a nie tak...

Czytaj więcej

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, opozycja w PRL, szkolnictwo, Solidarność (1980-1989), praca nauczyciela, nauczyciele, działalność opozycyjna Wszechnica Związkowa „Solidarności” Regionu Środkowo-Wschodniego Ja głównie w „Solidarności” i to prawie od początku, byłem działaczem Wszechnicy Związkowej. To było coś w rodzaju uniwersytetu „Solidarności” na cały region. Mnie w grudniu [19]80 roku polecono organizowanie tej Wszechnicy. Jej prezesem został profesor Jerzy Kłoczowski, KUL, historyk. Ja byłem jego zastępcą, ale ja byłem od pracy organizacyjnej. Poza tym jeździłem z wykładami, poszczególne komisje zakładałem, których było...

Czytaj więcej

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, opozycja w PRL, szkolnictwo, Solidarność (1980-1989), praca nauczyciela, nauczyciele, działalność opozycyjna Nauczyciele Liceum Zamoyskiego zaangażowani w działalność opozycyjną Represjonowany poza mną i taki najbardziej aktywny był pan Miernowski. Rodzina Miernowskich cała zaangażowana była w „Solidarności” i mieli [mieszkanie] przy kinie Apollo. Z jednej strony jest kościół Kapucynów, z drugiej – pomnik, i ta ulica. I on tam mieszkał i mieszka chyba. Mieli duże mieszkanie z takim ogromnym pokojem i tam były w stanie wojennym, powojennym i...

Czytaj więcej

Liceum Zamoyskiego było szkołą – w pozytywnym sensie należy zrozumieć to – wyraźnie upolitycznioną. Młodzież rozumiała te zagadnienia, nie uciekała od nich i włączała się. Włączała się ucząc się i włączała w działalność, istniało takie niezależne harcerstwo i w Liceum Zamoyskiego była jedna z głównych baz tego harcerstwa. Istniała organizacja „Szaniec”. Byli internowani nawet, w tym jeden z uczniów Zamoyskiego, Grzegorz Wysok. Tuż po stanie wojennym złapali go jak on rozlepiał ulotki przeciwko stanowi wojennemu po ulicach miasta Lublina. Więc...

Czytaj więcej

udostępnienie online najcenniejszych zasobów", życie codzienne, Solidarność (1980-1989) Zespół historyków „Solidarności” Regionu Środkowo-Wschodniego Obecnie znalazłem się w takim zespole historyków składającym się z czterech osób. Na czele tego zespołu stoi profesor Piotr Gach z Katolickiego Uniwersytetu. Ten zespół został powołany przez Zarząd Regionu Środkowo-Wschodniego w związku ze zbliżającą się w lipcu, sierpniu, wrześniu rocznicą 25-lecia „Solidarności” i mamy opracować historię „Solidarności” Regionu Środkowo-Wschodniego od lipca 1980 do lutego 1989. 19 lutego [1989] w Katedrze lubelskiej odbyła się msza, na której...

Czytaj więcej

udostępnienie online najcenniejszych zasobów", Solidarność (1980-1989), życie polityczne Wszechnica Związkowa „Solidarności” w podziemiu. Wykłady w kościołach W czasie podziemnej działalności w „Solidarności”, w której też byłem odpowiedzialny za działania wszechnicowe, jako członek Tymczasowego Zarządu Regionu, między innymi przez rok w kolegiacie kraśnickiej prowadziłem raz w miesiącu około dwudziestominutowy wykład na taki ogólny temat „Wpływ Kościoła rzymskokatolickiego na rozwój kultury polskiej w ciągu wieków”. Na wszystkich mszach, w pierwszą niedzielę każdego miesiąca, a tych mszy było sześć. Ksiądz infułat tejże kolegiaty...

Czytaj więcej

We Włodawie funkcjonowała Wszechnica Związkowa i ja byłem jej przewodniczącym. [Potem] w czasie kilkudziesięciu dni pobytu w Załężu odbyło się około 70 wykładów. Wykładowców mieliśmy dużo, ponieważ w Załężu siedziało całe południe Polski. Kraków, w tym i uczeni, pracownicy wyższych uczelni, Wrocław, w tym też doktorzy, docenci i tak dalej. Mieliśmy wykłady, na które zapraszaliśmy nawet klawiszy. I przychodzili i słuchali. Wykładowcom, którzy mieli co najmniej jeden wykład i słuchaczom, wydawaliśmy wydrukowane zaświadczenia, ponieważ w Załężu funkcjonowało, jak się później...

Czytaj więcej

To był czynny strajk, polegał na tym, że zajęcia w szkołach się odbywały, ale na lekcjach niektórych przedmiotów takich jak przysposobienie obronne, wychowanie w rodzinie socjalistycznej, na godzinach wychowawczych, na niektórych godzinach wuefu odbywały się zajęcia, które można nazywać likwidowaniem ,,białych plam" w historii, w języku polskim. Na terenie Regionu takich wykładowców było około dwustu. Głównie byli to wykładowcy, w tym oczywiście wielu profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i UMCS-u, ale nie tylko, z innych uczelni też: ekonomiści na przykład i...

Czytaj więcej