Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Program Historia Mówiona realizowany jest w Ośrodku „Brama Grodzka – Teatr NN” od 1998 roku. Polega on na rejestrowaniu, opracowywaniu oraz upowszechnianiu relacji mówionych dotyczących Lublina i Lubelszczyzny od dwudziestolecia międzywojennego do czasów współczesnych.

Teatr NN

Dzięki papieżowi mamy też to, co jest dzisiaj - Ryszard Bujalski - fragment relacji świadka historii WideoTekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, Jan Paweł II, rola papieża w przemianach ustrojowych 17. Dzięki papieżowi mamy też to, co jest dzisiaj To było szczęście. Było widać, że zaczyna się odnowa, a władza zaczyna być coraz potulniejsza. Bo rozliczano kiedyś tych, którzy chodzą do kościoła. Na przykład jednemu z pracowników w Krasnymstawie zrobiono duże zdjęcie, jak był w kościele, i wywieszono na balkonie, aby pokazać, że on nie powinien chodzić. A tu okazuje się, że papież przyjeżdża, odprawia mszę publicznie, i...

Czytaj więcej

Wybór papieża Polaka był zaskoczeniem - Kazimierz Stopa - fragment relacji świadka historii Tekst

udostępnienie online najcenniejszych zasobów, wybór papieża, Jan Paweł II, wizyta papieża w Lublinie II 25. Wybór papieża Polaka był zaskoczeniem Byłem i stałem w pierwszym szeregu witających na Majdanku, gdy papież modlił się przy mogile prochów usypanych pod tym betonowym sarkofagiem. Widziałem ojca świętego z odległości trzech metrów, jak nas mijał. Przeżyłem, jak wielu innych, tą pamiętną wizytę, i uważam, że to było wydarzenie znaczące dla miasta, i nie tylko. [Wybór papieża], to było zaskoczenie absolutne, aczkolwiek sylwetka kardynała krakowskiego...

Czytaj więcej

Pielgrzymka Jana Pawła II do Polski - Marian Malarz - fragment relacji świadka historii AudioTekst

Byłem [na spotkaniu z papieżem Janem Pawłem II], gdy przyjechał pierwszy raz do Warszawy, gdzie wygłosił homilię. Czuło się, że coś się nadzwyczajnego dzieje. Nawet milicjanci byli jacyś bardziej łagodni, czuło się taką wspólną rodzinę, do której przyjeżdża ojciec. To były niezapomniane chwile. Pamiętam przemówienie papieża, które odbyło się na [obecnym] placu Piłsudskiego; ale ci, którzy oglądali [je] w telewizji, to oni nie pokazywali zbyt dużo papieża. Pokazywali jedną siostrzyczkę, drugą, nie pokazywali tłumów, które były, bo im nie zależało...

Czytaj więcej

Pierwsze spotkanie z Janem Pawłem II - Waldemar Maluga - fragment relacji świadka historii WideoTekst

[W czerwcu 1979 roku w Częstochowie odbyło się słynne spotkanie społeczności KUL-u z Janem Pawłem II]. Zorganizowano wyjazd z KUL-u. Ja miałem [wówczas] inne plany, [ale ostatecznie] namówiła mnie [do tego] koleżanka. Chciała pojechać [do Częstochowy] swoim samochodem (miała malucha), [jednak] sama trochę się bała. [Powiedziała]: „Zawsze raźniej, jak będziesz mi towarzyszyć” [W końcu i tak nim] nie pojechaliśmy. Intensywnie rozpowiadano [bowiem] plotkę, że [z powodu] tak [wielkiego] tłumu dziesięć, piętnaście kilometrów przed Częstochową wszystkie samochody [zostaną] zatrzymane na parkingu,...

Czytaj więcej

Wpływ papieża na historię - Magdalena Ciechomska - fragment relacji świadka historii Tekst

W ogóle chyba po latach takim najważniejszym dla mnie doświadczeniem związanym z tym wszystkim co się działo, takim wspomnieniem, to jest właściwie taka sekwencja zdarzeń, które pamiętam i które po śmierci papieża mi się ułożyły w taki bardzo logiczny ciąg. Bo pamiętam wybór papieża, wybór kardynała Wojtyły na papieża. Pamiętam dokładnie ten dzień, kiedy został wybrany. Później jego pielgrzymkę do Polski. Nie byłam w Warszawie, ale w telewizji widzieliśmy dużo. Sporo pokazali, to co najważniejsze pokazali. I potem pamiętam to...

Czytaj więcej

Tyle się ma wolności ile odpowiedzialności - Magdalena Ciechomska - fragment relacji świadka historii Tekst

Dla mnie chyba taką najlepszą definicją wolności, czy refleksją na temat wolności, to zawsze były słowa papieża Jana Pawła II, że wolność jest nam dana i jest nam zadana. Kiedy padają słowa czy my potrafimy z tej wolności korzystać, to właśnie te słowa mi się przypominają, że to jest jednak zadanie, że to nie jest tak, że mamy wolność, znaczy wszystko nam wolno i możemy robić co chcemy. To jest taka wolność od wszystkiego, od wszystkich zobowiązań, od wszystkich zasad...

Czytaj więcej

Majdanek Świątynia Pokoju - Norbert Wojciechowski - fragment relacji świadka historii Tekst

współczesność, msza na Majdanku, inicjatywa budowy Świątyni Pokoju na Majdanku, Majdanek, przełom w 1989 roku, wolność, niepodległość, „Solidarność”, prymas Stefan Wyszyński, Jan Paweł II Majdanek – Świątynia Pokoju W październiku 1980 roku w tymczasowym jeszcze Komitecie „Solidarności” padł pomysł, aby 2 listopada na Majdanku została odprawiona Msza Święta w intencji zamordowanych. Skontaktowałem się z księdzem arcybiskupem profesorem doktorem Bolesławem Pylakiem. Ksiądz biskup wystąpił do Wydziału do Spraw Wyznań w Urzędzie Wojewódzkim o zezwolenie na odprawienie Mszy Świętej przy pomniku. Z...

Czytaj więcej

Miniwykład: wybory 1989 w międzynarodowej perspektywie - Jerzy Kłoczowski - fragment relacji świadka historii Tekst

upadek komunizmu, wybory czerwcowe 1989, przełom 1989 roku, lata 80. XX w., Okrągły Stół, Stany Zjednoczone, USA, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, ZSRR, Michaił Gorbaczow, Ronald Reagan, George Bush, Jan Paweł II, Wojciech Jaruzelski, Bronisław Dembowski, Józef Glemp Miniwykład: wybory 1989 w międzynarodowej perspektywie W najnowszych badaniach historycznych widzimy coraz jaśniej, że my, Polacy, swoją rolę w zakończeniu straszliwej zimnej wojny odegraliśmy. Można zastanawiać się, czy zimna wojna zakończyła się rozpadem Związku Radzieckiego, ale nastąpiło to na skutek bardzo istotnej rozgrywki...

Czytaj więcej

Być wolnym jak ptak - Ryszard Biesak - fragment relacji świadka historii Tekst

Kiedyś jechałem samochodem i słuchałem [słów] papieża Jana Pawła II. Powiedział takie znamienite słowa, że wolność to jest taka abstrakcja, do której człowiek zawsze zmierza i której nigdy nie osiągnie. Człowiek nigdy nie będzie wolny, bo gdy się uwolni materialnie, to pod innym względem już nie. Zawsze będzie dążył do wolności, ale całkowitej nigdy nie osiągnie. Uważam, że to chyba najrozsądniejsze słowa, jakie można przypisać wolności. Człowiek wolny czuje się jak ptak, może wszystko. Zawsze chciałem być tak [wolnym]. Nie...

Czytaj więcej

Encyklika Centesimus annus - Alfred Marek Wierzbicki - fragment relacji świadka historii WideoTekst

współczesność, Papież Jan Paweł II, encyklika „Centesimus annus”, Rocco Buttiglione Encyklika „Centesimus annus” Dla mnie ważna była postawa Jana Pawła II. W 1991 roku ukazała się encyklika „Centesimus annus”, w kontekście stulecia pierwszej społecznej encykliki, czyli „Rerum novarum”. I tam jest cały rozdział: “Rok 1989”. To jest w ogóle rzecz rzadka w dokumentach oficjalnych Kościoła, że jakiś rok się komentuje. I ten rok 1989 jest właśnie skomentowany jako czas transformacji i to właśnie takiej korzystnej transformacji. Także dalszych moich wyborów...

Czytaj więcej

Doświadczenie życia w wolnym świecie - Alfred Marek Wierzbicki - fragment relacji świadka historii WideoTekst

Miałem już doświadczenie życia w wolnym świecie poprzez pobyt w Szwajcarii. Nawet raz doszło do małej awantury. Jako kapelan szpitala byłem zapraszany także na spotkania dekanalne księży. Konferencja biskupów szwajcarskich po 20. latach sporu ze Stolicą Apostolską, wydała zarządzenie, że należy praktykować spowiedź indywidualną. W wielu parafiach szwajcarskich od bodajże 1967 roku zaczęto wycofywać się z praktyki spowiedzi indywidualnej. Było to po dokumencie Pawła VI, w którym jest możliwość absolucji generalnej, ale w przypadkach nadzwyczajnych. Natomiast w Szwajcarii uznano po...

Czytaj więcej

Wybór Jana Pawła II - Norbert Wojciechowski - fragment relacji świadka historii Tekst

Na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim przez 24 lata pracował i wykładał biskup, potem kardynał Karol Wojtyła. Był profesorem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, a kiedy wybrano go na papieża, to żaden dziennikarz lubelski - ja byłem wtedy rzecznikiem prasowym KUL-u - nie przyszedł zapytać, kto to jest Wojtyła, co on tutaj robił i jaką rolę odegrał. A dziennikarze z całego świata walili na KUL. W Polsce natomiast nie było specjalnych wywiadów, artykułów w prasie, czy w radiu o Wojtyle. Gdyby nie ogromy napis...

Czytaj więcej

Wizyta Jana Pawła II w Lublinie - Stanisław Santarek - fragment relacji świadka historii Tekst

Myśmy jako przewodnicy mieli zarezerwowane miejsce tam na spotkanie. Trzeba było, jak wiadomo wcześniej dużo przyjść, żeby jeszcze jako tako dobre miejsce znaleźć. Ale niestety, ja mam troszeczkę tą krzywą nogę, sztywną w stawie biodrowym i krótszą, tak że nie bardzo mogłem wytrzymać i po kilku godzinach oczekiwania zrezygnowałem, że nie dam rady już jednak tam czekać. To jeszcze trzeba było parę godzin poczekać, idę do domu, najwyżej w telewizji obejrzę. Doszedłem do KUL-u i tu chciałem przejść przez Aleje...

Czytaj więcej

Wizyta Jana Pawła II w 1987 r. - Jan Błaszczak - fragment relacji świadka historii Tekst

W urzędzie wojewódzkim był wydział wyznań i ten pan dyrektor z wydziału wyznań zauważył, że jak biskup Pylak przychodził do nas, to ja mu salutowałem, bo miałem mundur z orłem, właściwie bez korony. I jego eminencja biskup Pylak zauważył to i później on mnie uprzedzał, szedł Pylak i pierwszy odkłaniał się, jednym słowem przyjaźnie go zawsze witałem i to zauważył ten kierownik- Sawiński się nazywał. On później, jak tylko Pylak miał przyjść, ten pan dyrektor wydziału wyznań uprzedzał mnie- niech...

Czytaj więcej

Wizyta u Jana Pawła II w Rzymie - Stanisław Dobosz - fragment relacji świadka historii Tekst

Na audiencji u Papieża byłem ubrany w mundur kolejarski. Przechodząc koło mnie Jan Paweł II zapytał mnie: „Jak się teraz w Lublinie jeździ?” Ja go nie widziałem, widziałem mgłę, dopiero po chwili patrzę stoi, pocałowałem pierścionek a on się mnie pyta jak się w Lublinie jeździ. Mówię: „ Proszę Ojca Świętego ciężko, ale z wolnym sercem, z wolną duszą.

Czytaj więcej

Wizyta Jana Pawła II w Lublinie - Franciszek Zając - fragment relacji świadka historii AudioTekst

To była wielka uroczystość, wielkie przeżycie dla Lublinian ze wszystkich stron pielgrzymki ludzi, moc ludzi prawda spieszących na te pola koło kościoła gdzie było spotkanie z Janem Pawłem, o ogromna manifestacja. Na samych tych polach jak się pokazywały transparenty różnego rodzaju i gdzieś tam transparent Solidarność, wtedy ktoś się oglądał to już chmara tych opiekunów, po cywilnego, gdzieś jakieś zamieszanie. Znowu pokazywały się w innych miejscach to się ciągle taka ganianie się, choćby ten śpiew, śpiewało się „Boże coś Polskę,...

Czytaj więcej

Wizyta Jana Pawła II w Lublinie - Alfred Bondos - fragment relacji świadka historii AudioTekst

Mam bardzo przykre wspomnienie z tej wizyty. Przykre, dlatego, że to była jedyna okazja, gdzie mogłem na swojej tutaj bliskiej takiej regionalnej, ojczystej ziemi widzieć Ojca Świętego, być na spotkaniu z nim. Niestety dowiedziałem się o tym, że będziemy aresztowani i miałem wtedy możliwość też uciec. Po prostu ja miałem taką smykałkę do tego, żeby się nie dać im. Kilka razy oprócz tego, co w stanie wojennym tam w pierwszych momentach uciekałem, czy to z domu, czy to z zakładu,...

Czytaj więcej

Wizyta Jana Pawła II w Lublinie - Jakub Mames - fragment relacji świadka historii Tekst

To są zupełnie wyjątkowe wspomnienia. Tym bardziej, że ta wizyta się najściślej wiąże z historią czarnego krzyżyka. To był zaplanowany dar dla Ojca Świętego. Ten krzyżyk, jak wykazały badania, miał swoją niezwykłą historię sięgającą średniowiecza. Był prawie na pewno relikwią po świętym Kazimierzu Królewiczu. I wtedy kiedy oglądaliśmy w telewizji uroczystość inauguracji pontyfikatu, to było też niezwykłe przeżycie. Wtedy matka mojej żony powiedziała: „Dzieci ten czarny krzyżyk jest dla papieża”. Czarny krzyżyk spoczywał w szufladzie komody naszej tu w Lublinie....

Czytaj więcej

Wizyta Jana Pawła II w Lublinie - Władysława Pielach - fragment relacji świadka historii Tekst

Mam bardzo mile wspomnienia. Wszyscy się szykowaliśmy do tej uroczystości, od samego rana szliśmy by zająć miejsce i być blisko Papieża. Czekaliśmy z utęsknieniem i byliśmy bardzo zadowoleni. Tłumy ludzi, było bardzo trudno się przecisnąć. Odczułam, że coś się u nas zmieni na lepiej, że wie w jakim ten kraj jest stanie. Na pewno Papież nam jakoś pomoże.I w to wierzyłam, że się to zmieni.

Czytaj więcej