Działania stałe

Misterium Światła i Ciemności.
Upamiętnienie likwidacji getta na Podzamczu

W nocy z 16 na 17 marca 1942 roku rozpoczęła się likwidacja getta na lubelskim Podzamczu. Datę 16 marca uznaje się za początek Akcji Reinhardt – zagłady Żydów w Generalnym Gubernatorstwie.

Aby upamiętnić ofiary Zagłady, corocznie 16 marca Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN" realizuje Misterium Światła i Ciemności. Rozpoczyna się ono w godzinach wieczornych w Bramie Grodzkiej odczytywaniem sporządzonej w 1942 roku listy nazwisk Żydów przebywających w getcie na Majdanie Tatarskim w Lublinie.

W odczytywaniu nazwisk bierze udział młodzież i nauczyciele z lubelskich szkół oraz mieszkańcy miasta i wszystkie chętne osoby.

Punktem kulminacyjnym wydarzenia jest wygaszenie oświetlenia na Podzamczu – terenie byłej dzielnicy żydowskiej. W ciemności pali się tylko jedna lampa. Jest to ostatnia, ocalona lampa z miasta żydowskiego.

Po drugiej stronie Bramy Grodzkiej, na Starym Mieście, które było kiedyś dzielnicą chrześcijańską – światło wciąż się pali. Po obu stronach Bramy Grodzkiej powstają dwie symboliczne przestrzenie – światła i ciemności.

Marsz Pamięci.
Upamiętnienie likwidacji ochronki dla dzieci żydowskich

W czasie likwidacji getta na Podzamczu, w marcu 1942 roku około stu dzieci z żydowskiej ochronki przy ul. Grodzkiej 11 zostało wywiezionych samochodami ciężarowymi przez niemiecką policję bezpieczeństwa na teren nieczynnej kopalni piasku w dzielnicy Tatary, gdzie je zastrzelono. Zginęły wtedy także trzy opiekunki: Anna Taubenfeld, Chana Kuperberg i panna Rechtman, które nie chciały opuścić dzieci.

Ośrodek „Brama Grodzka –Teatr NN” w dniu 24 marca (prawdopodobna data śmierci dzieci i ich opiekunek) organizuje Marsz Pamięci. Spotykamy się przed budynkiem dawnej ochronki, aby następnie przejść na Tatary, w miejsce, gdzie zostały zamordowane dzieci i ich opiekunki z żydowskiego sierocińca.

Listy do Henia.
Dzień Pamięci o Holokauście i przeciwdziałaniu zbrodniom przeciwko ludzkości

19 kwietnia obchodzony jest w polskich szkołach jako Dzień Pamięci o Holokauście i przeciwdziałaniu zbrodniom przeciwko ludzkości. Corocznie tego dnia Ośrodek “Brama Grodzka – Teatr NN” realizuje projekt “Listy do Henia”.

Henio Żytomirski był żydowskim chłopcem urodzonym w 1933 roku w Lublinie. W 1941 roku Henio wraz z całą rodziną musiał przenieść się z dotychczas zamieszkiwanego budynku na ulicy Szewskiej 3 do getta na ulicę Kowalską 11. Na wiosnę 1942 roku rozpoczęła się likwidacja lubelskiego getta. Na kartce pocztowej z 22 maja 1942 roku Szmuel Żytomirski, ojciec Henia, pisał: „Ja i Henio jesteśmy razem”. W ostatnim liście z 19 marca 1943 roku pisze już tylko o sobie, co prawdopodobnie oznacza, że w tym czasie jego jedyny syn Henio już nie żył.

W ramach projektu “Listy do Henia” podejmowany jest szereg działań, których celem jest ukazanie, mieszkańcom miasta, a w szczególności uczniom lubelskich szkół, Zagłady lubelskich Żydów na przykładzie losów jednego małego chłopca. Młodzież szkolna uczestniczy w warsztatach edukacyjnych, dzięki którym poznaje historię Henia w kontekście życia codziennego w polsko-żydowskim Lublinie. Pod koniec warsztatu młodzież pisze listy do Henia Żytomirskiego. Listy te wrzucane są do skrzynki pocztowej Teatru NN, która 19 kwietnia ustawiona jest przy ulicy Krakowskie Przedmieście 64. Jest to miejsce, gdzie w 1939 roku zostało zrobione ostatnie zdjęcie Henia. Do napisania listu zapraszani są również przypadkowi przechodnie, którzy w przestrzeni miasta mogą wysłuchać historii Henia płynącej z głośników.

Po wysłaniu listów uczestnicy idą na spacer po mieście śladami Henia, odwiedzając miejsca związane z jego życiem, m.in.: dom rodzinny przy ulicy Szewskiej 3 i kamienicę przy ulicy Kowalskiej 11, w której Henio zamieszkał wraz z rodziną po utworzeniu getta. Spacer kończy się przy ostatniej latarni miasta żydowskiego przy ulicy Podwale.