Wagon.lublin.pl
W jaki sposób opowiedzieć młodym ludziom o historii, która wydarzyła się nie tak dawno temu? Co zrobić, żeby to było dla nich ciekawe i ważne? Projekt "Wagon.lublin.pl" jest przykładem tego, jak można to zrobić.
W lipcu 1980 roku w Lublinie i na Lubelszczyźnie doszło do wielu strajków (tzw. "Lubelski Lipiec '80"). W Lublinie symbolem lipcowych wydarzeń stał się strajk lubelskich kolejarzy, rozpoczęty 17 lipca.
Była to główna część wielkiej fali strajków, które przeszły w ciągu tego miesiąca przez całą Polskę, kończąc się w sierpniu 1980 roku powstaniem w Gdańsku "Solidarności". Te zdarzenia były jak pożar, który wybuchł z wielką siłą w Lublinie i przeszedł przez całą Polskę. Ta metafora stała się bezpośrednią inspiracją do powstania projektu "Wagon.lublin.pl". Idea była prosta: wyruszyć wagonem 17 lipca z lubelskiej stacji kolejowej, przejechać przez całą Polskę - śladem polskiego lata '80 - i dotrzeć 14 sierpnia do stoczni w Gdańsku, dokładnie w rocznicę rozpoczęcia tam strajku. Wykorzystanie w projekcie wagonu było nawiązaniem do strajku lubelskich kolejarzy.
Od roku 2005 co pięć lat 17 lipca w kolejne rocznice "Lubelskiego Lipca '80" i narodzin "Solidarności" wyjeżdza z Lublina w ramach projektu artystyczno-edukacyjnego "Wagon.lublin.pl": specjalny wagon Pamięci. Jedzie w nim grupa kilkunastu młodych osób. Podróżując przez całą Polskę, przez małe i duże miejscowości - śladami wydarzeń polskiego lata '80 - wagon dojeżdża 14 sierpnia do Gdańska, dokładnie w rocznię rozpoczęcia strajków w stoczni.
To działanie ma też pokazywać, że "Solidarność" była dziełem całej Polski, i że to, co się wydarzyło w Stoczni Gdańskiej było zwieńczeniem polskiego lata '80.
Dla osób, które jechały wagonem, była to podróż w głąb pamięci tego, co wydarzyło się 25, 30 lat wcześniej. Był to rodzaj "eskpedycji pamięci", w czasie której byli obserwatorami i dokumentalistami. Przez miesiąc podróży patrzyli na Polskę ze szczególnej perspektywy: z okien wagonu, którym jechali, i poprzez dworce kolejowe, na których zatrzymywali się. Spotykanym ludziom zadawali proste pytania o "Solidarność". Co dla nich znaczyła? Co zmieniła w ich życiu?
Nagrywając historie pojedynczych osób, robiąc zdjęcia i pisząc własne dzienniki, tworzyli panoramiczną, wielowymiarową fotografię Polski widzianej ich oczyma, Polski wiele lat po "solidarnościowej" rewolucji.
W przestrzeni dworców podczas postojów wagonu prezentowana była wystawa nawiązująca do Pamięci o tamtych wydarzeniach sprzed wielu lat.
Lubelski Lipiec '80: przypomnienie
W dniach 8 - 25 lipca 1980 roku w Lublinie i na Lubelszczyźnie miały miejsce na niespotykaną wcześniej skalę strajki (tzw. "Lubelski Lipiec '80").
Była to istotna część wielkiej fali strajków, które rozpoczęły się 1 lipca w WSK PZL - Mielec i przeszły w ciągu lipca przez całą Polskę, kończąc się w sierpniu 1980 roku w Gdańsku powstaniem "Solidarności". W Lublinie symbolem lipcowych wydarzeń stał się kilkudniowy strajk lubelskich kolejarzy, zakończony 17 lipca 1980 roku. Do rangi legendy urosła powtarzana w całej Polsce opowieść o przyspawaniu przez kolejarzy do szyn lokomotywy.