Tomasz Pietrasiewicz "Teatr pamięci Teatru NN. Lublin 1997-2017"
Publikacja Tomasza Pietrasiewicza dotycząca autorskich działań Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN" na rzecz pamięci o lubelskiej społeczności żydowskiej.
Już na samym początku działalności Teatru NN – musieliśmy odpowiedzieć sobie na ważne pytanie: Czym ma być obecność Teatru NN właśnie tutaj – obok pustego miejsca po Mieście Żydowskim, które powstało po wymordowaniu żyjących tu Żydów i zburzeniu ich miasta? Wydało nam się czymś głęboko niemoralnym tworzenie w takim szczególnym miejscu instytucji kultury, która w swoim programie nie odniesie się do tego. Tak więc obecność w tym miejscu – w Bramie Grodzkiej – zaczęła oznaczać dla nas wzięcie odpowiedzialności
za Pamięć o nieistniejącym lubelskim Mieście Żydowskim i jego zagładzie. (...)
Empatia i Pamięć
W Bramie, w realizowanych tu programach, tworzymy symboliczną przestrzeń spotkania dla Polaków i Żydów – miejsce rozmowy o przeszłości, ale też o budowaniu przyszłości. Żydzi, którzy tu przychodzą, pytają: Dlaczego to robicie, przecież nie jesteście Żydami? Jesteście Polakami, a Miasto Żydowskie to nie wasza historia. Polacy pytają: Dlaczego to robicie, przecież jesteście Polakami, a Miasto Żydowskie to nie nasza historia. A może jesteście Żydami? Tłumaczymy, że to jest nasza wspólna historia, Polaków i Żydów. Żeby pamiętać o zamordowanych Żydach, nie trzeba być Żydem. Żeby pamiętać o zamordowanych Polakach, nie trzeba być Polakiem. W świecie, w którym żyjemy, potrzeba więcej takich Bram. To dzięki takim miejscom chociaż trochę – zgodnie z żydowską zasadą „Tikkun olam” („naprawiania świata”), czynimy go trochę lepszym. Trudny proces odkrywania Pamięci o Mieście Żydowskim i jego Zagładzie pokazuje, jak mocno życie każdej społeczności związane jest z pamięcią o przeszłości. Bardzo łatwo upiększamy własną historię patrząc na nią tylko z naszego punktu widzenia. Mitologizowanie przeszłości bez krytycznego spojrzenia na nią, może być niebezpiecznym narzędziem tworzącym kolejne konflikty. Dlatego też we współczesnym świecie – tak bardzo różnorodnym i podzielonym – potrzeba więcej empatii, współodczuwania i zrozumienia dla innych. W Lublinie dotyczy to w szczególności Pamięci o jego żydowskich mieszkańcach, zabitych w czasie Zagłady.
Tomasz Pietrasiewicz
ze wstępu do książki