Historia mówiona (ang. oral history) jest interdyscyplinarną metodą badawczą, polegającą na nagrywaniu, archiwizowaniu oraz interpretowaniu relacji świadków bądź uczestników wydarzeń historycznych. Można ją definiować wąsko, jako rozmowę ze świadkiem historii. Jej interpretacja zależna jest od dyscypliny naukowej, której metodologia została zastosowana w badaniach. W szerszym rozumieniu, historia mówiona jest traktowana jako dziedzina wiedzy i działalności. Podkreśla się tu program badawczy tej dyscypliny oraz jej szerokie zastosowanie1. Na podkreślenie zasługuje fakt, że badania z kręgu historii mówionej nie skupiają się jedynie na doniosłych wydarzeniach i znanych ludziach, lecz w centrum ich zainteresowania znajduje się zwykły człowiek i jego punkt widzenia.
Proces badawczy tej dyscypliny przeżył bujny rozkwit wraz z rozwojem technologii i pojawieniem się nowych możliwości rejestracji obrazu i dźwięku. Natomiast metodologia badań wywodzi się ze starszych dziedzin wiedzy. Często wspomina się w tym kontekście o pokrewieństwach z historią2, a także dialektologią, folklorystyką i etnolingwistyką3. Metoda historii mówionej prowadzi do powstania sytuacji zbliżonej w swej formie do wywiadu. W ten sposób w relacjach tego typu ma miejsce nie tylko komunikacja, ale również dynamiczna interakcja między badaczem a rozmówcą. Forma utrwalenia wypowiedzi umożliwia dwie zróżnicowane metody interpretacji pozyskanego materiału, nazywane historyczną i socjologiczną. Perspektywa historyczna sięga do tradycyjnej metodologii historii, skupiając się na faktach przekazywanych przez rozmówcę. Perspektywa socjologiczna zwraca z kolei uwagę na sposób przekazania tej informacji. Traktuje ona relację historii mówionej jako niepowtarzalne zdarzenie interpretacyjne oparte na mniej lub bardziej świadomej selekcji opowiadania4.
Czytaj więcej