Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Marzec ‘68 – wspomnienia lubelskich emigrantów

Marzec ‘68 – wspomnienia lubelskich emigrantów

W przeddzień wydarzeń marcowych 1968 roku w Lublinie i na Lubelszczyźnie mieszkało blisko 450 osób pochodzenia żydowskiego. W latach 1968–1972 region ten opuściło około 120 osób.

Jak ówcześni Lublinianie pochodzenia żydowskiego odbierali wydarzenia określane mianem „Marca ’68”? Jak wyglądało ich pożegnanie z krajem przodków? Jak po latach wspominają to przełomowe w ich życiu wydarzenie? Co myślą o swojej decyzji sprzed 45 lat?

Tekst stanowi próbę odpowiedzi na te i szereg innych pytań. Podobieństwo doświadczeń sprawia, że wiele wspomnień składa się na wspólną, wieloaspektową opowieść o wydarzeniach sprzed lat. Wykorzystane relacje pochodzą ze zbiorów Archiwum Programu Historia Mówiona Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”.

Czytaj więcej

Historia mówiona - metoda badawcza

Historia mówiona (ang. oral history) jest interdyscyplinarną metodą badawczą, polegającą na nagrywaniu, archiwizowaniu oraz interpretowaniu relacji świadków bądź uczestników wydarzeń historycznych. Można ją definiować wąsko, jako rozmowę ze świadkiem historii. Jej interpretacja zależna jest od dyscypliny naukowej, której metodologia została zastosowana w badaniach. W szerszym rozumieniu, historia mówiona jest traktowana jako dziedzina wiedzy i działalności. Podkreśla się tu program badawczy tej dyscypliny oraz jej szerokie zastosowanie1. Na podkreślenie zasługuje fakt, że badania z kręgu historii mówionej nie skupiają się jedynie na doniosłych wydarzeniach i znanych ludziach, lecz w centrum ich zainteresowania znajduje się zwykły człowiek i jego punkt widzenia.

 

Proces badawczy tej dyscypliny przeżył bujny rozkwit wraz z rozwojem technologii i pojawieniem się nowych możliwości rejestracji obrazu i dźwięku. Natomiast metodologia badań wywodzi się ze starszych dziedzin wiedzy. Często wspomina się w tym kontekście o pokrewieństwach z historią2, a także dialektologią, folklorystyką i etnolingwistyką3. Metoda historii mówionej prowadzi do powstania sytuacji zbliżonej w swej formie do wywiadu. W ten sposób w relacjach tego typu ma miejsce nie tylko komunikacja, ale również dynamiczna interakcja między badaczem a rozmówcą. Forma utrwalenia wypowiedzi umożliwia dwie zróżnicowane metody interpretacji pozyskanego materiału, nazywane historyczną i socjologiczną. Perspektywa historyczna sięga do tradycyjnej metodologii historii, skupiając się na faktach przekazywanych przez rozmówcę. Perspektywa socjologiczna zwraca z kolei uwagę na sposób przekazania tej informacji. Traktuje ona relację historii mówionej jako niepowtarzalne zdarzenie interpretacyjne oparte na mniej lub bardziej świadomej selekcji opowiadania4.

Czytaj więcej

Polscy opowiadacze historii

Narodziło się wraz z samą historią ludzkości; nie ma ani nigdzie nie było społeczeństwa
nieznającego opowiadania; wszystkie klasy, wszystkie grupy ludzkie mają swoje
opowiadania, a często w tych samych opowiadaniach znajdują upodobanie ludzie o
najrozmaitszych, często przeciwstawnych kulturach. Opowiadanie drwi sobie z dobrej czy
niedobrej literatury; międzynarodowe, ponadczasowe, ogólnokulturowe jest zawsze obecne,
jak życie. 
(Roland Barthes)


Kultura słowa była od zawsze mocno zakorzeniona w sile przekazu słowa mówionego. Szczególnie w kuturze wyrastającej w tradycji chrześcijańskiej. Przykładem kunsztu mówcy byli niegdyś dominikanie głoszący godzinne kazania. Mówiąc o fascynacji słowem mówionym w Polsce należy pamiętać o pierwszych improwizacjach (z teatralnym zacięciem) romantyków (mdlejący Mickiewicz, nietykalność poety jako medium). W polskiej tradycji kultury opowiadania historii byli niegdyś bajarze czy tak zwani gawędziarze.

Czytaj więcej

Sztuka opowiadania w Szwecji

Renesans sztuki opowiadania (storytellingu) w Szwecji rozpoczął się pod koniec lat 80. i objął środowisko pisarzy, bibliotekarzy, nauczycieli, folklorystów i aktorów. Przedstawicieli różnorodnych zawodów zafascynowała sytuacja spotkania, jaką zawsze otwiera opowiadanie historii, jej intensywność pozwalająca na żywy przekaz mitów, bajek, opowieści z życia i literatury. Mats Rehnman, jeden z najbardziej zasłużonych animatorów ruchu opowiadania w Szwecji, mówi, że storytelling odkrył w czasach, kiedy był pisarzem i artystą i często brał udział w spotkaniach z dziećmi, podczas których czytał fragmenty swoich książek. W czasie jednego z takich spotkań przyszło mu do głowy, by odłożyć książkę i zamiast czytać, zaczął opowiadać. Nagle okazało się, że dzieci słuchały go i były skoncentrowane jak nigdy dotąd. Od tego czasu zaczął opowiadać historie.

Czytaj więcej

Jak nagrać historię mówioną?

Najważniejszym elementem realizacji projektu „Historia Mówiona” jest ustalenie jakiego rodzaju zagadnienia (tematy) nas interesują i do jakich celów będziemy wykorzystywać zgromadzone relacje. Następnym krokiem jest zgromadzenie odpowiedniego sprzętu i stworzenie zespołu osób, które będą zajmować się nagrywaniem, przepisywaniem i opracowywaniem relacji. Nie mniej istotne jest przyjęcie określonego systemu archiwizowania zgromadzonego materiału, tak aby łatwo można było odnaleźć potrzebne fragmenty (osoby). Warto wykonywać także dokumentacje fotograficzną do projektu, np. fotografować osoby, z którymi nagrywane są relacje. Kolejnym etapem jest tworzenie innych projektów (edukacyjnych, artystycznych), w których relacje mogą zostać wykorzystane.

Czytaj więcej