Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Getto szczątkowe na Majdanie Tatarskim – akcja likwidacyjna

Getto szczątkowe na Majdanie Tatarskim – akcja likwidacyjna

Na początku listopada 1942 roku funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa (SD) i Policji Bezpieczeństwa (Sipo) w Lublinie przystąpili do całkowitej likwidacji getta szczątkowego w peryferyjnej dzielnicy Majdan Tatarski. Podczas akcji zamordowano wszystkich członków Judenratu na czele z prezesem Markiem Altenem, konfidenta Szamę Grajera oraz komendanta policji żydowskiej Mendla (Mońka) Goldfarba. Pozostałych Żydów pognano do KL Lublin (Majdanek), gdzie zginęli w komorach gazowych. Przez kolejne kilka tygodni trwała grabież i niszczenie materialnej substancji zlikwidowanego getta.

Czytaj więcej

Judenrat w Lublinie – struktura i zakres działalności

Judenrat w Lublinie – struktura i zakres działalności

Od początku okupacji władze niemieckie przystąpiły do tworzenia na terenie Generalnego Gubernatorstwa (GG) Judenratów, które powstawały na bazie dotychczas funkcjonujących Żydowskich Gmin Wyznaniowych. Zadaniem nowych instytucji było z jednej strony wykonywanie dyspozycji władz niemieckich, a z drugiej administrowanie żydowskimi rejonami zamieszkania. Cechą charakterystyczną Judenratów było ciągłe dopasowywanie ich struktury do zmieniających się warunków i potrzeb ludności żydowskiej. Nie inaczej sytuacja wyglądała w lubelskim getcie na Podzamczu, a następnie getcie szczątkowym na Majdanie Tatarskim.

Czytaj więcej

Judenrat w Lublinie

Judenrat w Lublinie

Do wybuchu II wojny światowej interesy społeczności żydowskiej w Polsce reprezentowały Gminy Wyznaniowe (GW), które pełniły role samorządu. W warunkach okupacyjnych GW zostały podporządkowane niemieckiej administracji cywilnej, a następnie na terenie Generalnego Gubernatorstwa (GG) zostały przekształcone w rady żydowskie – (judenraty). Proces tworzenia judenratów trwał do początku 1940 roku.

Czytaj więcej

Wyburzanie dzielnicy żydowskiej na Podzamczu

Wyburzanie dzielnicy żydowskiej na Podzamczu

Likwidacja dzielnicy żydowskiej na Podzamczu w materialnej substancji miasta była następstwem z jednej strony fatalnego stanu technicznego większości budynków, a z drugiej wysiedleniem i biologiczną eksterminacją ludności żydowskiej. Zgodnie z niemieckimi planami zniszczeniu miała ulec zabudowa, tak aby nie pozostał żaden namacalny ślad wielowiekowej egzystencji społeczności żydowskiej w Lublinie. Wyburzanie rozpoczęto niedługo po zakończeniu deportacji lubelskich Żydów do obozu zagłady w Bełżcu i przeniesieniu kilku tysięcy pozostałych przy życiu na Majdan Tatarski. Równolegle z instytucjonalnym działaniem władz niemieckich na terenie zlikwidowanego getta trwał szaber.

Czytaj więcej

Lublin 1939–1944

Okres II wojny światowej stanowi najtragiczniejszy rozdział w dziejach Lublina. W ciągu zaledwie kilku lat miasto bezpowrotnie zatraciło swój dwukulturowy charakter, a wraz z nim dotychczasową tożsamość. Plan hitlerowców zakładający biologiczne wyniszczenie jego żydowskich mieszkańców, został krok po kroku precyzyjnie wykonany. Na początku odebrano im prawa, następnie mienie i godność, a w końcu życie. Z ich domów, ulic i dzielnic nie pozostał kamień na kamieniu. Chrześcijańska ludność Lublina, choć uniknęła losu swych żydowskich sąsiadów, była poddana ciężkim prześladowaniom. Znaczna część osób należących do elity intelektualnej Lublina straciła życie lub musiała opuścić miasto. Wielu trafiło do ciężkiego więzienia na zamku, do gestapowskiej katowni Pod Zegarem lub do utworzonego pod Lublinem obozu koncentracyjnego na Majdanku. Dziesiątki historycznych budowli i kamienic uległy poważnemu zniszczeniu, bądź zupełnie przestały istnieć. Zapoczątkowane w latach 20. i 30. projekty rozbudowy i modernizacji Lublina – gwałtownie przerwane – w większości nie zostały kontynuowane i wprowadzone w życie. Miasto stało się jednym z kluczowych punktów realizacji zbrodniczych planów okupanta, a równocześnie miejscem o dużym natężeniu walki podziemnej w różnych formach.

 

Czytaj więcej