Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego w Lublinie

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego w Lublinie

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN) był tymczasowym organem władzy wykonawczej sprawującym władzę na terenie województwa lubelskiego, rzeszowskiego, białostockiego, części warszawskiego i kieleckiego. PKWN w Moskwie utworzyli przedstawiciele sił komunistycznych i prokomunistycznych. Pierwszym dokumentem ogłoszonym przez opozycyjny względem Rządu Polskiego w Londynie podmiot władzy był Manifest. Umowa komitetu z ZSRR określiła współczesny kształt polskiej granicy wschodniej. Jego polityka wewnątrzpaństwowa polegała na eliminacji konkurencyjnych ośrodków władzy oraz zapoczątkowała zmiany w strukturze społecznej. 31 grudnia 1944 roku PKWN został przekształcony w Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej.

Czytaj więcej

Lublin 1939–1944

Okres II wojny światowej stanowi najtragiczniejszy rozdział w dziejach Lublina. W ciągu zaledwie kilku lat miasto bezpowrotnie zatraciło swój dwukulturowy charakter, a wraz z nim dotychczasową tożsamość. Plan hitlerowców zakładający biologiczne wyniszczenie jego żydowskich mieszkańców, został krok po kroku precyzyjnie wykonany. Na początku odebrano im prawa, następnie mienie i godność, a w końcu życie. Z ich domów, ulic i dzielnic nie pozostał kamień na kamieniu. Chrześcijańska ludność Lublina, choć uniknęła losu swych żydowskich sąsiadów, była poddana ciężkim prześladowaniom. Znaczna część osób należących do elity intelektualnej Lublina straciła życie lub musiała opuścić miasto. Wielu trafiło do ciężkiego więzienia na zamku, do gestapowskiej katowni Pod Zegarem lub do utworzonego pod Lublinem obozu koncentracyjnego na Majdanku. Dziesiątki historycznych budowli i kamienic uległy poważnemu zniszczeniu, bądź zupełnie przestały istnieć. Zapoczątkowane w latach 20. i 30. projekty rozbudowy i modernizacji Lublina – gwałtownie przerwane – w większości nie zostały kontynuowane i wprowadzone w życie. Miasto stało się jednym z kluczowych punktów realizacji zbrodniczych planów okupanta, a równocześnie miejscem o dużym natężeniu walki podziemnej w różnych formach.

 

Czytaj więcej

Działalność lubelskiego podziemia

W latach 1939–1944 Lubelszczyzna była miejscem najintensywniejszych działań Państwa Podziemnego na całym okupowanym przez hitlerowców obszarze. W samym Lublinie, jako stolicy dystryktu, a równocześnie siedzibie jego władz okupacyjnych, funkcjonowały i ścierały się organizacje konspiracyjne wywodzące się z różnych opcji politycznych.

 

Czytaj więcej

Kształtowanie się Polskiego Państwa Podziemnego na terenie Lublina

Polskie Państwo Podziemne funkcjonujące na okupowanych przez Niemcy ziemiach polskich w latach II wojny światowej było niespotykanym w takiej skali zjawiskiem w dziejach podziemnej Europy. Stolica Polski, Warszawa, okupowana przez Niemcy, w dalszym ciągu była dla Polaków centrum podziemnego życia politycznego. Tu we wrześniu 1939 roku została utworzona Służba Zwycięstwu Polski – konspiracyjna struktura wojskowo-polityczna, która była początkiem rozbudowanego potem podziemnego państwa.

 

Czytaj więcej

Lipiec 1944 roku w Lublinie – zapomniany fragment historii

25 lipca 1944 roku w godzinach porannych na płotach, ogrodzeniach i murach Lublina rozwieszono opatrzone orłem w koronie „Obwieszczenie Urzędowe” podpisane przez Delegata Rządu Rzeczypospolitej na województwo lubelskie. Z balkonu budynku Sądu Apelacyjnego przy Krakowskim Przedmieściu 43 przemawiał Otmar Poźniak. W kilku słowach poinformował zebranych ludzi o rozpoczęciu jawnej działalności przez Okręgową Delegaturę Rządu Rzeczypospolitej Polskiej w Lublinie. W obecności wyższych urzędników delegatury wywiesił pierwszą biało-czerwoną flagę. W ciągu kilku dni rządów te pierwsze powojenne władze województwa lubelskiego dążyły do przywrócenia normalnego życia. Władysław Cholewa i jego współpracownicy ustąpili pod sowieckim naporem. 

 

Czytaj więcej

Armia Krajowa w Lublinie i na Lubelszczyźnie – lipiec 1944 – styczeń 1945

W toku walk z Niemcami w lipcu 1944 roku oddziały Armii Krajowej były rozbrajane przez oddziały Armii Czerwonej. Niejednokrotnie zatrzymania te następowały po prowadzonych wspólnie walkach z wojskami niemieckimi. 23 lipca 1944 roku został rozbrojony lubelski oddział AK kpt. Stefana Dębickiego „Kmicica”. W okolicach Skrobowa 25 lipca została rozbrojona 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK1. Przed połową sierpnia, podczas pierwszych aresztowań przedstawicieli Polskiego Państwa Podziemnego, najwyżsi dowódcy Okręgu Lublin AK zostali uwięzieni. Komendant Okręgu gen. Kazimierz Tumidajski został aresztowany 31 lipca, dowódca 3 Dywizji Piechoty gen. Adam Świtalski – 13 sierpnia, dowódca 9 Dywizji Piechoty gen. Ludwik Bittner – 14 sierpnia2.

 

Czytaj więcej

Rządy Okręgowej Delegatury Rządu RP w Lublinie

22 lipca, kiedy wydawało się, że Niemcy uciekli z Lublina, Józef Dolina zwołał naradę Okręgowej Delegatury Rządu RP w Lublinie. Tego dnia z Warszawy do Lublina dotarła decyzja o ujawnieniu się i rozpoczęciu normalnej działalności przez wszystkie struktury delegatury. Podczas zebrania, które poprowadził Otmar Poźniak, omówiono szczegóły obejmowania władzy, ustalono tekst obwieszczenia oraz wydano Polskiemu Korpusowi Bezpieczeństwa rozkaz opanowania ważniejszych budynków publicznych w mieście, w tym gmachu Sądu Apelacyjnego. Zaplanowane działania odłożono w czasie z racji tego, że około godziny 17:00 Niemcy wrócili do miasta.

 

Czytaj więcej