Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Jerzy Kłoczowski (1924–2017)

Jerzy Kłoczowski (1924–2017)

Historyk-mediewista, historyk kultury polskiej, w tym historii chrześcijaństwa w Polsce, specjalista historii Europy Środkowo-Wschodniej. Absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od 1950 roku pracownik Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego – kierownik Katedry Archeologii Polski, kierownik Katedry Historii Kultury Polskiej, kierownik Instytutu Geografii Historycznej Kościoła w Polsce, wieloletni kierownik Sekcji Historii, dziekan Wydziału Nauk Humanistycznych.

Od 1991 prof. Jerzy Kłoczowski był dyrektorem Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej.

Przewodniczący Polskiego Komitetu ds. UNESCO, członek-założyciel Polskiej Rady Ruchu Europejskiego, przewodniczący Polskiej Komisji Historii Porównawczej Kościołów w Komitecie Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk, przewodniczący Komitetu Wspólnego UNESCO i Międzynarodowego Komitetu Nauk Historycznych (CISH). Doktor honoris causa paryskiej Sorbony.

Żołnierz Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego.
Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari i Orderem Orła Białego.
Autor i redaktor około tysiąca publikacji z zakresu historii i historii kultury.

Zainteresowania naukowe prof. Jerzego Kłoczowskiego to przede wszystkim historia chrześcijaństwa w Europie Środkowo-Wschodniej i Polsce, historia średniowiecza w Europie i Polsce, historia społeczno-religijna, a także historia kultury polskiej. Wiele miejsca w swoich badaniach poświęcił zakonowi dominikanów i jego znaczeniu w historii i kulturze polskiej. Częstym tematem wypowiedzi prof. Kłoczowskiego było zagadnienie integracji Europy oraz znaczenie Unii Lubelskiej w kontekście dążeń zjednoczeniowych.

Czytaj więcej

Unia Lubelska – miejsca

Unia Lubelska – miejsca

Miasto, w którym zawarto Unię Lubelską leżało na skrzyżowaniu szlaków handlowych, w połowie drogi pomiędzy dwiema jagiellońskimi stolicami – Krakowem i Wilnem. Dlatego nie mogło być inaczej, by najsłynniejsze w całej Rzeczypospolitej jarmarki odbywały się gdzie indziej. Cztery razy do roku przybywali z odległych stron kupcy do Lublina – zimą na Gromniczną, wiosną na Zielone Światki, na letnie święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, oraz jesienią na Szymona Judy. Poza tymi wyjątkowymi tygodniami, kiedy miasto tętniło życiem, przyciągając całe rzesze kupców, szlachty, podróżników oraz wielu przybyszy rozmaitej konduity i proweniencji, nie działo się w nim nic szczególnego.

Lublin sprzed unii w większości pokryty był zabudową drewnianą – do czasu pożaru w 1575 roku, po którym to pojawiło się w mieście więcej budowli w stylu renesansowym. Mieszkańcy poruszali się po drewnianych chodnikach ułożonych wzdłuż niebrukowanych ulic, a w sercu Starego Miasta stał jeszcze ratusz miejski, a nie Trybunał Koronny, który nobilitował Lublin dopiero od 1578 roku. Po rynku nie przechadzali się szlachcice w wytwornych kontuszach, gdyż... kontusz nie należał wówczas do kanonu mody szlacheckiej.

Niektóre przedmieścia i Podzamcze były już w większości dzielnicami żydowskimi, jednak żyjący tam starozakonni nie byli jeszcze nazywali chasydami – ci pojawili się w Lublinie wraz z Widzącym pod koniec XVIII wieku. Żyjący w Lublinie 1569 roku mieszczanie nie jedli jeszcze pomidorów, zaś ziemniaki były najnowszą, bardzo rzadką i egzotyczną rośliną ozdobną. Podstawą diety ówczesnych lublinian była za to równie zdrowa rzepa i kapusta, które obficie rosły na zagonach wokół miasta.

Czy rzeczywisty obraz Lublina w 1569 roku odpowiada naszemu postrzeganiu Lublina jako miasta renesansowego?

Czytaj więcej

Unia Lubelska – echa Unii Lubelskiej w Europie

Unia Lubelska – echa Unii Lubelskiej w Europie

Pomimo wyjątkowości zawarcia aktu Unii Lubelskiej, nie był on w pełni akceptowany przez obydwu sygnatariuszy. Każda zmiana sytuacji wewnętrznej i międzynarodowej miała wpływ na próby modyfikacji wcześniejszych ustaleń. Mimo sprzecznych ocen, jakie Unia Lubelska wzbudza do dziś, stała się wzorem rozwiązań polityczno-prawnych.

Czytaj więcej

Unia Lubelska – Litwini o Unii Lubelskiej

Unia Lubelska – Litwini o Unii Lubelskiej

W historiografii polskiej podpisanie aktu Unii Lubelskiej ma dość pozytywną ocenę. Jej podstawą jest konstatacja, iż 1 lipca 1569 roku powstała zjednoczona, potężna, bogata i tolerancyjna Rzeczpospolita Obojga Narodów. Polscy historycy podkreślali wyjątkowość tej unii, jej dobrowolność i prawdziwie federacyjny charakter, gwarantujący odrębność obu dzielnicom. Litewskie oceny tego wydarzenia były jednak zupełnie odmienne.

Czytaj więcej

Unia Lubelska – Lublin w przededniu Unii Lubelskiej

Unia Lubelska – Lublin w przededniu Unii Lubelskiej

Lublin XVI-wieczny to jedno z największych i najbardziej znaczących miast ówczesnej Polski. Stolica wojewódzka lubelskiego ciesząca się licznymi przywilejami (do których należały m.in. cztery jarmarki w roku), szybko stała się prężnie działającym ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym. Niewątpliwie wpływ na to miało także dogodne położenie: na pograniczu Korony i Litwy oraz przy szlaku handlowym, którym wieziono zboże z Podola i Wołynia przez Lublin do Kazimierza, i dalej Wisłą do Gdańska. Miasto powoli bogaciło się, a z nim jego mieszkańcy. Wraz ze wzrostem zamożności wzrastało zainteresowanie nauką i sztuką, które dzięki temu miały korzystne warunki rozwoju. Nic więc dziwnego, że to właśnie Lublin wybrano na siedzibę sejmu unijnego w 1569 roku, a nawet proponowano uczynić go stolicą Rzeczypospolitej. Na obraz miasta składa się jednak nie tylko handel i kultura, lecz również ustrój samorządowy, mieszkańcy, miejsca, budynki. Oto próba nakreślenia wizerunku Lublina, jaki istniał w przededniu Unii Lubelskiej.

Czytaj więcej

Unia Lubelska – stosunki polsko-litewskie przed Unią Lubelską

Unia Lubelska – stosunki polsko-litewskie przed Unią Lubelską

Geneza Unii Lubelskiej sięga II połowy XIV wieku, kiedy to doszło do zawarcia pierwszej unii polsko-litewskiej, w Krewie, w 1385 roku. Przyczyn połączenia dwóch tak potężnych organizmów państwowych należy upatrywać w skomplikowanej sytuacji zarówno wewnętrznej, jak i międzynarodowej, w jakiej oba państwa znalazły się w tym czasie.

Czytaj więcej

Unia Lubelska (1569)

Unia Lubelska (1569)

W 1569 roku odbył się w Lublinie sejm, który doprowadził do zacieśnienia związku między Polską a Litwą. Zaprzysiężony w mieście dokument unii polsko-litewskiej głosił: Już Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie jest jedno nierozdzielne i nieróżne ciało, ale także nieróżna ale jedna spólna Rzeczpospolita, która się z obu państw i narodów w jeden lud zniosła i spoiła.

Czytaj więcej