W 1991 roku świętokradczy rabunek pozbawił bazylikę oo. dominikanów w Lublinie jej najcenniejszego skarbu – relikwii Drzewa Krzyża Świętego. Boleśnie odczuto w mieście ogrom tej straty. Uświadomiono sobie, jaką rolę ów relikwiarz odgrywał przez wieki w dziejach miasta.
Czy zwróciliście kiedyś uwagę, że na żadnym cmentarzu, ani tym małym wiejskim, ani nawet na najstarszym, najbardziej znanym, nie ma grobów starszych niż z końca XVIII w. ? Czy to nie dziwne?
Oto dlaczego...
Teraz dostępne już niemal tylko w Cepelii...
W Lublinie ewangelicy zaczęli zakładać swoje zbory od drugiej połowy XVI wieku. Powstało wtedy kilkadziesiąt zborów na terenie Lubelszczyzny, z których wszystkie były kalwińskie. Należy jednak zaznaczyć, że pierwszy ewangelicki zbór w Lublinie powstał w roku 1570. Był on kilkakrotnie burzony podczas tumultów (1611, 1614, 1620, 1627 i 1633), z których szczególnie przedostatni był najbardziej burzliwy i najtragiczniejszy w skutkach.
Pieśni dziadowskie - utwory wykonywane przez wędrownych dziadów, a więc takie, które zbieracze folkloru spisali bezpośrednio od nich lub które świadkowie podali zbieraczom jako należące do repertuaru dziadowskiego (na podstawie własnych doświadczeń albo tradycji). W szerszym znaczeniu określenia tego używa się umownie w odniesieniu do utworów, które mogłyby być śpiewane przez dziadów (lecz nie ma pewności, czy były, lub z pewnością nie były, lecz pasowałyby do ich repertuaru) albo których styl czy tematyka przypominają pieśni dziadowskie.
Rzeźba, podobnie jak malarstwo, była artystycznym wyrazem potrzeb duchowych ludności wsi. Rozpowszechniony w XVII w., a nasilający się w XIX w. zwyczaj stawiania krzyży, kapliczek i figur świętych przyczynił się do zapotrzebowania na rzeźbę. Umieszczano ją w kapliczkach, ozdabiano kwiatami, zbierano się przy niej na modlitwę.
Tradycyjne obrzędy i zwyczaje ludowe – doroczne i rodzinne – na Lubelszczyźnie jeszcze do lat 50. XX w. odgrywały ważną rolę w życiu społeczności wiejskiej. Niektóre z nich już zanikły, inne zatraciły swoją pierwotną kultową i magiczną rolę, przemieniając się w zabawę. Z wieloma obrzędami wiążą się rekwizyty, które ze względu na wartości artystyczne zaliczane są do plastyki obrzędowej.
Ikonostas cerkwi Przemienienia Pańskiego w Lublinie to zabytek, którego powstanie datuje się na okres budowy murowanej cerkwi prawosławnej, czyli na pocz. wieku XVII. Niektóre ikony znajdujące się w nim datowane są jednak nawet na poł. wieku XVI, jako ikony ocalałe i przeniesione z wystroju poprzedniej, drewnianej cerkwi. Ten wysokiej klasy zabytek zachował się do naszych czasów w bardzo dobrym stanie. Mimo upływu czasu i zmiennej historii miejsca, w którym się znajduje, odrestaurowany ikonostas możemy oglądać w prawie niezmienionej formie.
Stary cmentarz żydowski w Lublinie znajduje się na lessowym wzgórzu nazywanym niegdyś „Grodziskiem” na północny-wschód od lubelskiego Starego Miast i Zamku (obecnie w dzielnicy Kalinowszczyzna). Cmentarz otoczony jest kamienno-ceglanym murem, pochodzącym prawdopodobnie z XVI/XVII w. Do cmentarza prowadzą dwa wejścia (znajdujące się obecnie przy ul. Siennej oraz ul. Kalinowszczyzna). Większość nagrobków na cmentarzu została całkowicie zniszczona podczas II wojny światowej. Zachował się natomiast w całości pierwotny teren cmentarza.
Kościół zielonoświątkowy to chrześcijański Kościół protestancki o charakterze ewangelikalnym nurtu zielonoświątkowego; drugi pod względem wielkości Kościół protestancki w Polsce (po Kościele ewangelicko-augsburskim), posiadający ponad 23 tys. wiernych zrzeszonych w 217 zborach. Kościół zielonoświątkowy w Rzeczypospolitej Polskiej jest członkiem Europejskiej Wspólnoty Zielonoświątkowej, Światowej Wspólnoty Zborów Bożych oraz Towarzystwa Biblijnego w Polsce. Organem prasowym Kościoła jest miesięcznik „Chrześcijanin”. Siedzibą władz Kościoła jest Warszawa, a podstawą prawną działalności Ustawa o stosunku Państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20.02.1973. Obecnym Przewodniczącym Naczelnej Rady Kościoła i Prezbiterem Naczelnym Kościoła jest ks. bp dr Marek Kamiński.
Kościół chrześcijański wywodzący się z grona wyznań protestanckich, będących wynikiem przebudzenia adwentowego, jakie nastąpiło w pierwszej połowie XIX wieku na terenie Ameryki Północnej. Historia lubelskiego zboru sięga 1913 roku.
Kościół protestancki o charakterze ewangelikalnym, zrzeszający większość baptystów żyjących w Polsce. Posiada około 6500 wiernych. Jest członkiem Polskiej Rady Ekumenicznej, Konferencji Kościołów Europejskich, Aliansu Ewangelicznego w Rzeczypospolitej Polskiej, Europejskiej Federacji Baptystycznej oraz Światowego Związku Baptystycznego. Organem prasowym Kościoła jest miesięcznik „Słowo Prawdy”. Siedzibą władz Kościoła jest miasto stołeczne Warszawa, a podstawą prawną działalności Ustawa o stosunku Państwa do Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej z dn. 30 czerwca 1995 r. Obecnym Przewodniczącym Rady Kościoła jest pastor dr Mateusz Wichary.