Niezwykle zawiłe są dzieje polskiego antytrynitaryzmu. Wśród ówczesnych elit kontrowersje budziły nie tyle poglądy religijne tejże wspólnoty, co przede wszystkim myśl społeczna i polityczna, tak bardzo niebezpieczna dla panującego w owym czasie porządku polityczno-społecznego. Dzieje arian to zatem historia tragicznych wyborów, niezrozumienia, a wreszcie wykluczenia. To dzieje myśli intelektualnej wykraczającej w wielu kwestiach poza horyzonty epoki. Nic dziwnego zatem, że historia polskich antytrynitarzy jest tematem wielu spiskowych teorii dziejów; w Lublinie urosła wręcz do rangi legendy. Taki charakter ma również spacer śladami arian po lubelskich ulicach.