W 1795 roku Lublin dostał się pod panowanie austriackie. Miasto – teraz pograniczne i odcięte od części zaplecza – straciło na tej zmianie gospodarczo. W 1809 roku Lublin wyzwoliły wojska polskie dowodzone przez księcia Józefa Poniatowskiego i miasto włączono do Księstwa Warszawskiego, a w latach 1812–1813 utworzono tu siedzibę Departamentu i Tymczasowego Rządu Galicji. W 1815 roku, w wyniku decyzji Kongresu Wiedeńskiego, miasto znalazło się w granicach zależnego od Rosji Królestwa Polskiego. W Królestwie Lublin był obok Warszawy jednym z dwóch głównych ośrodków miejskich. W rzeczywistości jednak, po wojnach napoleońskich miasto znajdowało się w opłakanym stanie: wiele domów było zniszczonych, ulice zaniedbane, pałace, kościoły i klasztory popadły w ruinę.
Artykuły ze słowem kluczowym "Józef Piłsudski"
Rok 1918 przyniósł tak oczekiwaną przez Polaków niepodległość. Siódmego listopada powstał w Lublinie Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, na którego czele stanął Ignacy Daszyński. Cztery dni później Ignacy Daszyński i Edward Rydz-Śmigły wyruszyli do Warszawy przekazać władzę Józefowi Piłsudskiemu. Groźna ofensywa armii rosyjskiej w 1920 roku szczęśliwie miasto ominęła i wreszcie, w burzliwym klimacie zaostrzającej się walki politycznej, rozpoczęła się budowa nowego państwa i nowego Lublina. Miasto podjęło próby kreowania swego wizerunku. W 1934 roku został wydany afisz propagandowy o Lublinie, a dwa lata później Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zatwierdziło herb Lublina (przedstawiający kozła stojącego na zielonej murawie opartego o krzew winny). Jedenastego czerwca 1939 roku odbyły się pierwsze Dni Lublina.
W czerwcu 1932 roku ukazuje się w stu egzemplarzach tom poezji Łobodowskiego „W przeddzień”. Był drukowany w Drukarni Popularnej.
Józef Zięba: Pod koniec czerwca 1932 r. wydał kolejny swój tom wierszy „W przeddzień”, na który już chyba z przyzwyczajenia przeczulony starosta grodzki za utwór „piłsudski” nałożył 2 lipca areszt, uchylony dziewięć dni później przez Sąd Okręgowy w Lublinie. Łobodowski triumfował. [1]
>>> czytaj więcej o cenzurze w dwudziestoleciu międzywojennym
Oto fragment recenzji tego tomiku napisanej w roku 1933 przez znanego krytyka Stefana Napierskiego:
Tom wierszy, odbity w ograniczonej ilości egzemplarzy, „wyłącznie dla znajomych i przyjaciół”, winien jednak zainteresować szersze koła jako zadatek niezrównoważonego jeszcze, lecz bezkompromisowego talentu. Temperament autora nie tylko jest nieprzejednany, lecz także zaczepny, co okazywało się niejednokrotnie w działalności publicystycznej.
Tom ma wszelkie pozory nowoczesności, aż do używania jedynie małych liter, co niepomiernie i bezcelowo utrudnia lekturę, do umieszczenia tytułów wierszy wyłącznie w spisie rzeczy: to jest już wada artystyczna, gdyż tytuł stanowi dopełnienie kompozycyjne całości utworu poetyckiego. Łobodowski operuje często popisową swadą, niekiedy bardzo wyrazistą, retoryzm jego bywa brawurowy. Zwięzłość ekspresji, celność stylu na wskroś stenograficznego kłóci się, niestety, z niewybrednym symbolizmem, z manieryczną ornamentacją, z nadmiernem dopowiadaniem; ponosi go programowość, ten grzech młodości, a pod jego agresywnością kryje się wiele dręczącego lęku.
W swych buntowniczych prowokacjach i apostrofach rewolucyjnych jest to czystej krwi romantyczny obrazoburca, zdesperowany anarchista. (...) Mocna jest agitacyjna dynamika wierszy takich jak „Niepodległość” lub „Piłsudski”, przypominających rozkrzyczany boleśnie plakat. W ogóle duża jest odwaga cywilna zbiorku, (...)
Cały tom jest wyznaniem bezsiły i rozpaczliwego oporu polskiego inteligenta, błąkającego się po bezdrożach. Myślimy nie bez trwogi: czyżby to był prawdziwy głos zbuntowanych outsiderów z młodego pokolenia? Lecz gdy przyjrzeć się z bliska wyłaniającej się z obu zbiorów sylwetce, jedno jest niewątpliwe i płodnie rokuje o przyszłości: czysta bezinteresowność jego intencyj, odwaga cywilna myśli, nieprzejednana pasja uczuciowa, rozmach do biała rozpalonej egzaltacji, troska o zadania kultury współczesnej, słowem, idealizm etyczny stanowi zasadniczą dominantę tej już dziś nieprzeciętnej indywidualności literackiej. [2]
Opracował Tomasz Pietrasiewicz
Redakcja Alicja Magiera, Agnieszka Wiśniewska
Kształtująca się w II połowie XIX stulecia świadomość narodowa i klasowa coraz szerszych kręgów społeczeństwa polskiego zrodziła zapotrzebowanie na istnienie formacji politycznych różnego pokroju. Zwłaszcza w ostatnich latach XIX wieku i w okresie przed I wojną światową nastąpiła istna eksplozja życia politycznego. Wówczas właśnie ukształtowały się główne nurty ideologiczne, które od samego początku rywalizowały między sobą o wpływ na społeczeństwo oraz prowadziły zawziętą dyskusję na temat sposobu walki o niepodległość i prawa obywatelskie.
Od 1905 roku Lublin stał się ważnym centrum kształtowania świadomości narodowej Polaków. Powstawały liczne organizacje polityczne i społeczne, rozwinęło się szkolnictwo polskie, mnożyły się demonstracje i akcje protestacyjne, których uczestnicy domagali się od okupantów swobód narodowych, a następnie niepodległości Polski. W 1915 roku, a więc rok po wybuchu I wojny światowej, w wyniku przesuwania się frontu na wschód, Lublin dostał się pod okupację austriacką. Wraz z armią austro-węgierską wkroczyły do miasta walczące u jej boku Legiony Piłsudskiego, zalążek przyszłego Wojska Polskiego. Znienawidzona przez Lublinian administracja rosyjska wycofała się na wschód.
Pod rządami Austriaków Lublin stał się centrum konspiracji niepodległościowej. Atmosfera sprzyjała spiskowcom, gdyż nowe władze nie wprowadziły zbyt surowej cenzury.
Ścierały się tu wpływy różnych stronnictw politycznych, powoli tworzyły się podwaliny przyszłej władzy państwowej.
Ignacy Daszyński – działacz socjalistyczny i niepodległościowy, współzałożyciel Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej, premier Tymczasowego Rządu Ludowego Rzeczypospolitej Polskiej (1918), wieloletni poseł, marszałek sejmu (1928–1930). Obok Józefa Piłsudskiego jeden z najwybitniejszych polityków lewicy niepodległościowej II Rzeczypospolitej.
Polskie oddziały wojskowe, walczące w I wojnie światowej po stronie państw centralnych, dowodzone przez Józefa Piłsudskiego.
Podobno miasto tworzą nie bryły lecz ludzie. W Lublinie wybitnych jednostek nie brakowało. Swoim działaniem i aktywnością kulturalną, artystyczną czy literacką nie tylko przyczynili się do rozwoju miasta, rozsławiając Lublin w innych rejonach kraju lub poza jego granicami, ale też odegrali potężną rolę w dziele odzyskania przez Polskę niepodległości.
Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej – znany również jako rząd Ignacego Daszyńskiego, lub rząd lubelski – został utworzony w Lublinie, w nocy z 6 na 7 listopada 1918 roku. Siódmego listopada siedzibą rządu stał się pałac Lubomirskich. Tu też miało miejsce jego pierwsze posiedzenie. Dwunastego listopada Ignacy Daszyński przekazał władzę Józefowi Piłsudskiemu.
Jędrzej Moraczewski – polityk socjalistyczny i niepodległościowy, premier Rzeczypospolitej Polskiej (1918/1919), wieloletni poseł, minister, jeden z przywódców Polskiej Partii Socjalistycznej i Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej.
Stanisław Thugutt – polityk, działacz ludowy i niepodległościowy, prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”, minister w Rządzie Ludowym Daszyńskiego. Propagował ruch spółdzielczy, publikował prace o temetyce krajoznawczej.
Tomasz Arciszewski – polityk socjalistyczny i niepodległościowy, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej, minister w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej i rządzie Jędrzeja Moraczewskiego, premier Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (1944–1947).
Marian Malinowski „Wojtek” – działacz socjalistyczny i niepodległościowy. Wielokrotnie więziony, zesłany na Syberię. Minister Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej, senator II Rzeczypospolitej Polskiej.
Tadeusz Nocznicki – polityk, ludowiec, publicysta, wieloletni poseł na sejm, minister, działacz Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”.
Błażej Stolarski – polityk ludowy, działacz Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”, filantrop. Wieloletni poseł, wicemarszałek senatu i minister.
Medard Downarowicz – działacz polityczny, członek Polskiej Partii Socjalistycznej. Minister skarbu państwa w rządzie Ignacego Daszyńskiego, minister ochrony kultury i sztuk pięknych w rządzie Jędrzeja Moraczewskiego.
Juliusz Poniatowski – działacz ludowy i niepodległościowy; współzałożyciel PSL-Wyzwolenie. Minister rolnictwa w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej.
Wacław Sieroszewski – polski pisarz, etnograf, działacz niepodległościowy, minister informacji i propagandy w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej w Lublinie.
Polska Siła Zbrojna (Polnische Wehrmacht) – oddziały polskie wchodzące w skład armii niemieckiej w końcowym okresie I wojny światowej.