Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Krajobraz kulturowy – wartości niematerialne

Niematerialna część dziedzictwa kulturowego ma szczególne, często niedoceniane znaczenie. 

Spis treści

[RozwińZwiń]

Krajobraz kulturowyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Na niepowtarzalne, indywidualne oblicze miejsca, w którym żyjemy - na jego krajobraz, złożyła się zarówno natura z otaczającą nas przyrodą, klimatem i ukształtowaniem terenu, jak też zachodzące w tym obszarze różne procesy polityczne, gospodarcze, społeczne i kulturowe związane z aktywnością człowieka. Tą część krajobrazu związaną z działalnością człowieka nazywamy krajobrazem kulturowym.
Przez bardzo długi okres czasu obecność człowieka w krajobrazie pierwotnym w naturze była znikoma. Wraz z rozwojem osadnictwa, kiedy ludzie zaczęli przenosić się do wzniesionych przez siebie budowli, wszystko zaczęło się radykalnie zmieniać. W miarę upływu czasu powstawała gęstsza sieć osadnicza, tworząc coraz bardziej widoczny krajobraz kulturowy, w którym wyraźnie dominowały wieś i miasto. Pierwotne środowisko naturalne na skutek działalności człowieka zmieniło swój wygląd. Karczowano puszcze, a nieużytki zmieniano w pola i pastwiska, osuszano bagna, regulowano rzeki, powstały fabryki, kolej, drogi. Widzimy więc, że otaczający nas krajobraz nosi na sobie wyraźne ślady aktywności człowieka (ślady historii). Ślady te stanowią zapis tego, co ludzie dali temu miejscu, a co zniszczyli.

Wartości niematerialneBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pełny opis tego co składa się na wartości niematerialne na podstawie informacji zawartych w „Karcie dziedzictwa kulturowego miejscowości” :

1. wydarzenia, miejsca historyczne – sygnalizuje się tu bitwy, zjazdy, pobyty monarchów, popisy wojskowe, łowy, etc., zdarzenia ważne w skali lokalnej, regionalnej i ogólnokrajowej,

 

2. miejsca związane z wybitnymi postaciami historycznymi – osoby ważne dla regionu i kraju. Odnotowuje się także wybitnych cudzoziemców,

 

3. nazwy historyczne – notuje się tradycyjne nazwy miejscowe (istniejące, a także te, które zniknęły) – miast, wsi, dzielnic, ulic, placów, cmentarzy, parków, ogrodów, mostów, fabryk (np. Cygarfabryka w Krakowie), itp.

 

4. dzieła muzyki, literatury, filozofii i.t.p. – wpisuje się tu dzieła powstałe w danej miejscowości, stworzone przez żyjącego tu twórcę (dawnego czy współczesnego) lub przebywającego w niej przez jakiś czas, jeżeli jest to wystarczająco potwierdzone w źródłach,

 

5. tradycje – ma za zadanie przedstawienie tradycji (np. strój, charakter budownictwa, elementy zdobnictwa, zwyczaje, obrzędy itp.) które mają znaczenie dla tożsamości kulturowej: narodowej, regionalnej czy lokalnej. Przedstawione w tej rubryce zjawiska są wyborem, a nawet waloryzacją szeregu tradycji, wg subiektywnego (w wielu przypadkach) podejścia wypełniającego,

 

6. uroczystości i ceremonie mające miejsce w danej miejscowości, powtarzające się (dawniej czy obecnie) cyklicznie i mające znaczenie dla tożsamości kulturowej lokalnej (np. uroczystości rozpoczęcia roku akademickiego UJ, wybór Króla Kurkowego itp.),

 

7. wierzenia, objawienia – jest wypełniana na podstawie źródeł, potwierdzających zaistnienie zjawiska. Hasło „wierzenia” niesie ze sobą w tym przypadku także treści religijne np. kult świętych,

 

8. legendy – wymienia legendy związane z daną miejscowością, postacią historyczną, miejscem, wydarzeniem, które można potwierdzić w źródłach czy opracowaniach,

 

9. prezentuje charakterystyczne, powszechne w danej miejscowości tradycyjne umiejętności i zajęcia ludności, które miały i mają wpływ na życie społeczności lokalnej (np. wyrób kłódek w Świątnikach Górnych),

 

10. warsztaty i produkcja artystyczna – odnotowujemy istnienie w danej miejscowości warsztatu artystycznego oraz tradycji produkcji przedmiotów artystycznych,

 

11. elementy semiotyczne – znaki związane z miejscowością. Ograniczono się tu do pojęcia znaku jako symbolu (będącego rezultatem celowej i świadomej działalności, mającej na celu komunikowanie określonego stanu rzeczy) – do pojęcia „znaku przedmiotowego” (np. nietoperz – symbol OPN, ciupaga – symbol Podhala),

 

(...) Zasadą generalną (...) powinno być notowanie tych faktów i zjawisk, które utrwaliły się w pamięci zbiorowej i miały przez to wpływ na kształtowanie się obrazu miejscowości w oczach mieszkańców i przyjezdnych.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Studia i materiały. Ochrona zabytkowego krajobrazu kulturowego. Ogólnopolski Program Ministerstwa Kultury i Sztuki, „Krajobrazy”, 1998, nr 18(30) s. 46-47.