Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Janusz Rożek

Ur. 18 grudnia 1921 w Lublinie. Do 1939 ukończył 3 klasy w Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego w Lublinie. Od 1942 żołnierz Batalionów Chłopskich, następnie Armii Krajowej. 1945 - 47 chorąży Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Członek polskiego Stronnictwa Ludowego. Od 1947 prowadził gospodarstwo rolne w Kolonii Górne k. Milejowa na Lubelszczyźnie. Od 1977 uczestnik Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Od 1978 w Tymczasowym Komitecie Samoobrony Chłopskiej Ziemi Lubelskiej. W 1980 przewodniczący Wojewódzkiego Komitetu Założycielskiego NSZZ Rolników „Solidarność Wiejska", w 1981 w Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Założycielskiego NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność". Od 1986 członek Konwentu Seniorów Ruchu Ludowego i Tymczasowej Krajowej Rady Rolników „Solidarność". W 1989 w Prezydium Tymczasowego komitetu Wykonawczego PSL, w 1990 wiceprezes Naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL Mikołajczykowskiego. 1989 - 91 poseł; członek Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, a od września 1989 Klubu PSL.

Gdy w lipcu 1944 na Lubelszczyznę wkroczyła Armia Czerwona i ogłoszono mobilizację, wstąpił do ludowego Wojska Polska. Wkrótce ukończył podchorążówkę i został wcielony do jednostek Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Po wyborach do Sejmu w 1947 roku za agitację na rzecz polskiego Stronnictwa Ludowego został zwolniony z wojska i zdegradowany do stopnia kaprala. Osiadł we wsi Kolonia Górne k. Milejowa i zajął się uprawą ziemi. „Przez wszystkie lata od zakończenia II wojny miałem pełną świadomość okupacji kraju, ale dopiero powstanie Komitetu Obrony Robotników zmobilizowało mnie do podjęcia czynnych działań. Wcześniej nie widziałem takiej możliwości" - wspomina. O powstaniu KOR dowiedział się z Radia Wolna Europa. W 1977 roku znów w RWE usłyszał, że w Lublinie działają o. Ludwik Wiśniewski oraz student Katolickiego Uniwersytetu lubelskiego Marian Piłka, związani z Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Od o. Wiśniewskiego dostał pierwsze egzemplarze niezależnego pisma „Opinia".
 
Uczestniczył w spotkaniach działaczy opozycji w Lublinie. Rozpoczął organizować po wsiach otwarte spotkania, na których mówił o braku wolności i demokracji, przewrotności polityki rolnej PRL, oszukiwaniu i dyskryminowaniu chłopstwa oraz o tym, że planowana rolnicza ustawa emerytalna jest kolejną próbą zniszczenia rolnictwa indywidualnego. Zbierał podpisy pod petycją do władz, w której lubelscy chłopi domagali się transmisji mszy św. w radiu i telewizji. Mimo prób zastraszenia przez Służbę Bezpieczeństwa nie przerwał działalności. Na zwoływane przez niego zebrania przyjeżdżali m.in. Leszek Moczulski i Henryk Wujec. W końcu SB zaczęła aresztować prelegentów, co spowodowało utajnienie miejsc i terminów spotkań.
Wiosną 1978 lubelscy chłopi, pod przewodnictwem Rożka i w obecności Moczulskiego, podjęli decyzję o niepłaceniu składek emerytalnych oraz o solidarnej sąsiedzkiej obronie przed poborcami podatkowymi. „W praktyce wyglądało to tak, że gdy do chałupy wchodził poborca, wołało się na pomoc sąsiadów i przepędzało go. W końcu trafił się jeden uparty. Przyjechał do wsi Wólka i był tak natrętny, że chłopi wywieźli go na taczce gnoju" - opowiada Rożek. Wkrótce najbardziej zaangażowanych w protest zaczęto wzywać na przesłuchania, wielu aresztowano. Odpowiedzią chłopów był dwudniowy strajk mleczny w Milejowie, polegający na wstrzymaniu dostaw do mleczarni.
 
30 lipca 1978 Rożek stanął na czele powołanego w lesie k. Ostrówka podczas wiecu z udziałem około dwustu rolników pierwszego w kraju tymczasowego komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Lubelskiej, który został upoważniony do reprezentowania chłopów w negocjacjach z władzami. Władze zareagowały jednak wzmożeniem represji wobec członków Komitetu i popierających go rolników. Rożek był wielokrotnie zatrzymywany, a jego dom poddawano rewizjom; w lubelskiej prasie został przedstawiony jako zły gospodarz. Wszystko to opisał w broszurze Powstanie Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi lubelskiej (Wydawnictwo im. Konstytucji 3 Maja, Warszawa).
 
Był członkiem Rady Sygnatariuszy ROPCiO (skupiającej zwolenników Andrzeja Czumy), zawiązanej na ogólnopolskim spotkaniu 9 - 10 grudnia 1978. Podpisał oświadczenie Ośrodka Myśli Ludowej z 2 czerwca 1979. Sygnował też apel Komitetu porozumienia na rzecz Samostanowienia Narodu z 23 sierpnia 1979 o wolne wybory w Polsce.
 
21 września 1980 został wiceprzewodniczącym komitetu Założycielskiego NSZZ Rolników „Solidarność Wiejska"; organizował Związek na Lubelszczyźnie, kierując Wojewódzkim Komitetem Założycielskim. Na zjeździe zjednoczeniowym rolniczej „Solidarności" w Poznaniu 8 - 9 marca 1981 wszedł do Prezydium ogólnopolskiego Komitetu Założycielskiego NSZZ Rolników Indywidualnych „Solidarność", pozostawał w nim do października 1981.
 
Internowany 13 grudnia 1981, został osadzony we Włodawie, a następnie w Darłówku, gdzie w 1982 roku został skazany na 3 lata więzienia za napisanie do żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego odezwy wzywającej ich do niewykonywania rozkazów dowódców. Wypuszczony na wolność w sierpniu 1983, podjął działalność w podziemnych strukturach rolniczej „Solidarności". 23 listopada 1986 został członkiem konwentu Seniorów Ruchu Ludowego, który wyłonił tymczasową Krajową Radę Rolników „Solidarność", a następnie przewodniczącym Tymczasowej Rady w Lublinie.
 
Zorganizował demonstrację przeciw ustawie emerytalnej podczas obchodów rocznicy strajków chłopskich w Rzeszowie 20 - 21 lutego 1988. Od 12 lutego 1989 był członkiem Prezydium Tymczasowego Komitetu Wykonawczego Polskiego Stronnictwa Ludowego; w 1990 został wiceprezesem Naczelnego Komitetu Wykonawczego PSL Mikołajczykowskiego.

W wyborach 4 czerwca 1989 został posłem z ramienia komitetu Obywatelskiego „Solidarność".
 
Andrzej W. Kaczorowski, Ewa Kurek
Biogram pochodzi ze Słownika opozycji PRL 1956-1989 wydanego przez Ośrodek Karta