Ulica Ruska w Lublinie – historia ulicy
Ważnym i charakterystycznym elementem żydowskiego miasta w Lublinie była ulica Ruska. Jej króciutki fragment przylegający do ulicy Lubartowskiej zachował się do dziś, lecz dzisiejsza Ruska biegnie innym torem – przebieg tej drogi po północnej stronie cerkwi zrealizowano w 1970 roku.
Spis treści
[Zwiń]Skąd pochodzi nazwa?
Ulica Ruska jest odcinkiem dawnej drogi przebiegającej pod skarpą wzgórza Czwartek, w kierunku Rusi.
Żydzi zjudaizowali nazwę tej ulicy i mówili na nią Rajsze. Nie wiadomo dokładnie, skąd pochodzi jej nazwa. Istnieją hipotezy, iż była to przed wiekami część szlaku handlowego na Ruś. Z większym jednak prawdopodobieństwem można uznać, że nazwa uliczki przyjęła się od znajdującej się tam prawosławnej (ruskiej) cerkwi pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego.
Cerkiew prawosławna
W Lublinie niewielu było wówczas wyznawców prawosławia, toteż cerkiew nie przyciągała zbyt wielu wiernych. Jedynie w niedziele przybywali do niej na modlitwę prawosławni żołnierze ósmego pułku piechoty, stacjonującego w Lublinie. W pozostałe dni tygodnia świątyni prawie nikt nie odwiedzał.
Atmosfera ulicy Ruskiej
Oto fragment wspomnień Moszego Kaca dający opis tej ulicy:
Budki z wodą sodową i sokiem oraz dwie piwiarnie, które znajdowały się na Ruskiej, czekały na niedzielę, aby trochę zarobić dzięki tym, którzy przyjdą na nabożeństwo. Atmosfera panująca wśród wyznawców prawosławia była wręcz przyjacielska i często przez długie godziny spacerowano wzdłuż ulicy Rajsze.
Z kolei Wiesława Majczakowa mówi:
(...) drugą taką charakterystyczną rzeczą ulicy Ruskiej to były Żydówki, siedzące obok wejść do sklepów czy do warsztatów. One siedziały na różnych stołkach czy krzesłach w perukach i wiem, że chłopcy, z którymi chodziłam do szkoły, polscy chłopcy, w ramach drobnych złośliwości, które zawsze były wtedy robione Żydom, zrywali Żydówkom te peruki. I pamiętam, że one były ogolone, jeżeli któryś z chłopców zerwał taką perukę, to Żydówka miała pod spodem ogoloną głowę. To były stare Żydówki, naturalnie bardzo się denerwowały, podnosił się wtedy okropny wrzask, chłopcy uciekali... I one siedziały na takich stołkach przed tymi domami i bardzo często coś jadły.
Ulicę Ruską z okresu dwudziestolecia międzywojennego wspominają również Marian Milsztajn i Janina Smolińska.
Miejsca żydowskie na ulicy Ruskiej
Ruska 34/ Szeroka – siedziba żydowskich związków zawodowych, m.in. Związek Stolarzy i Związek Kamaszników (nr 16)
Ruska 2/ Lubartowska – Chasydzka Jesziwa rabbiego Barucha Kockera (nr 41)
Ruska 18 – Szkoła ludowa im. Borochowa (nr 42)
Ruska 19 – Synagoga bractwa „Bikur Cholim"
Opracował Tadeusz Przystojecki
Literatura
1. Gawarecki H., Gawdzik C., Ulicami Lublina, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1976.
2. Kac M., Ulica Ruska, [w:] Miasto i jego ulice, „Scriptores" nr 27, 2003 r., s. 83–84.