Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Otoczenie Sądu Rejonowego w Lublinie

W trakcie ostatniego remontu dokonano kompleksowej rewaloryzacji otoczenia obu budynków sądowych. Jej celem, poza samą poprawą estetyki otoczenia, było również odpowiednie wyeksponowanie zabytkowych budynków i ujednolicenie całego zespołu, a zarazem uczytelnienie go w przestrzeni miasta, tym ważniejsze, że od lat obecność sądu jest tu zaznaczona również nazwami ulic – Sądowej i Hipotecznej.

Gmach Sądu Rejonowego przy Krakowskim Przedmieściu 76
Gmach Sądu Rejonowego przy Krakowskim Przedmieściu 76 (Autor: nieznany)

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W skład zespołu budynków lubelskiego Sądu Rejonowego wchodzi dawny Sąd Okręgowy oraz  kamienica przy ul. Krakowskie Przedmieście 78.

ArchitektBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Autorem koncepcji otoczenia jest Jacek Ciepliński, architekt znany z takich realizacji, jak m.in. przekształcenie części Krakowskiego Przedmieścia w Lublinie na deptak.

Opis budynkówBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

W trakcie projektowania przyjęto założenie, że placyk przed sądem musi być zamknięty z zewnątrz – ponieważ tak było pierwotnie, zanim rozebrano oryginalne ogrodzenie w 1940 roku – ale również ze względów bezpieczeństwa.

Zbudowane w 2005 roku ogrodzenie nie jest odtworzeniem stanu znanego ze starych fotografii. Pierwotne ogrodzenie znajdowało się bliżej osi Krakowskiego Przedmieścia – na linii zabudowy budynku pod numerem 78. Dzisiaj w tym miejscu znajduje się chodnik – gdyby chciano odtworzyć dokładnie pierwotne położenie płotu – znalazłby się on na granicy zatoki przystanku MPK. Zarówno nowe słupy obu wjazdów, jak i metalowe sztachety nawiązują kształtem do oryginalnych, ale całość została zmniejszona w stosunku do oryginału. Zmniejszenie słupów zostało podyktowane nową lokalizacją ogrodzenia – o kilka metrów bliżej budynku sądu niż było to pierwotnie. Gdyby zachowano skalę oryginalnych słupów, stałyby się one zbyt duże w stosunku do dzisiejszego placyku przed sądem i obniżonej bramy przejazdowej. Pomiędzy dwoma budynkami powstała brama – nawiązująca swym kształtem i funkcją do niewielkiej bramki, której istnienie jest udokumentowane przez stare pocztówki przedstawiające sąd. Na całości placyku zmieniono nawierzchnię; zastępując dotychczasowy asfalt kostką, zachowano historyczny kształt podjazdu, utworzono podjazd do zamurowanej w 1937 roku bramy – tym samym uczytelniając jej pierwotną funkcję. Usunięto drzewa sprzed budynku, które nie tylko zasłaniały fasadę, ale powodowały również niszczenie elewacji. Zamiast dotychczasowych drzew posadzono klony kuliste.

Na placu przed sądem wymieniono dwa słupy trakcji trolejbusowej. Nowe słupy są tej samej konstrukcji, jak pierwsze słupy postawione tutaj w 1953 roku. Jednocześnie uwolniono budynek od odciągów, by zapobiec obciążeniom ścian. Na pamiątkę pozostało uszko odciągu wmurowane w fasadę.

Oświetlenie placu również nawiązuje do historycznego wyglądu budynku. Stanowią je lampy na słupach bram i przy ścianie sądu. Nie planowano szczególnego podświetlania elewacji – posłużono się wzorcami historycznymi. Obecna aranżacja oświetlenia sprawia dzięki temu wrażenie bardzo naturalne.

OtoczenieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Na tyłach budynku, od strony ulicy Hipotecznej uporządkowano placyk, na którym w latach 50. XX wieku mieściło się kino letnie „Ryś” (ekran znajdował się od strony ul. Lipowej) oraz (przy ul. Lipowej) zajezdnia MPK, od 1953 roku pierwsza zajezdnia lubelskich trolejbusów. Ogrodzono go jednolitym z resztą zespołu parkanem, uporządkowano zieleń i postawiono latarnie. Wycięto część drzew, zostawiając kasztany, między którymi urządzono miejsca do parkowania. Powstało w ten sposób niewielkie założenie ogrodowe, które doskonale dopełnia przestrzeń pomiędzy trzema budynkami użyteczności publicznej: sądem, Urzędem Skarbowym i międzywojennym gmachem Kasy Chorych. Od strony ul. Lipowej pozostało oryginalne ogrodzenie – mur z okresu budowy sądu.

Interesujące są również inne budynki w otoczeniu kompleksu sądów: gmach dawnej Kasy Chorych – obecnie przychodnia przy ul. Hipotecznej – wzniesiony w latach 20., czy budynek Urzędu Skarbowego, zbudowany pod koniec lat 40. XX wieku na działce wydzielonej z posesji sądu. Warto podkreślić świadome kształtowanie przestrzeni urbanistycznej wokół sądu poprzez nadawanie okolicznym ulicom odpowiednich nazw, jak Sądowa i Hipoteczna.

Remont obu budynków sądu oraz kompleksowe urządzenie jego otoczenia znacząco poprawiło wygląd całej zachodniej części Krakowskiego Przedmieścia. Prace wykonane przy sądzie spotkały się z uznaniem lubelskich środowisk konserwatorskich. Wojewódzki Konserwator Zabytków w Lublinie w dniu 25 kwietnia 2006 roku nagrodził sąd Laurem Konserwatorskim za remont elewacji i otoczenia. Kapituła nagrody podkreśliła dbałość o szczegóły przy wykonywaniu prac.

Powiązane artykuły

Zdjęcia

Słowa kluczowe