Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Pałac Lubomirskich w Lublinie

Na placu Litewskim, pomiędzy pałacami Czartoryskich oraz Gubernialnym, znajduje się pałac Lubomirskich. Historią sięga XVI wieku, wygląd obecny zawdzięcza przebudowie z 1829 roku. Wnętrza zachowały pozostałości bogatego wystroju. Dziś mieści się tu Wydział Politologii UMCS.

Pałac Lubomirskich w Lublinie.
Pałac Lubomirskich w Lublinie. (Autor: Zętar, Joanna (1975- ))

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Północno-wschodnie naroże placu Litewskiego.
Adres: plac Litewski 3.

FunkcjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pałac o charakterze reprezentacyjno-mieszkalnym.

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pałac Lubomirskich, mylnie zwany pałacem Poradziwiłłowskim, sąsiaduje z pałacem Czartoryskich. W XVI wieku stojący tutaj dwór należał do rodziny Firlejów. Najprawdopodobniej był to dwór renesansowy o charakterze obronnym. Z rąk Firlejów przeszedł do rodziny Ostrogskich, a w 1683 roku, za sprawą małżeństwa Teofili Ludwiki Ostrogskiej z Józefem Karolem Lubomirskim, w ręce Lubomirskich.

Pod koniec XVII wieku pałac został przebudowany w stylu barokowej rezydencji. W pracach uczestniczył Tylman z Gameren, architekt Stanisława Herakliusza Lubomirskiego.

Była to budowla jednopiętrowa, z wysokim dachem, z lukarnami i narożnymi alkierzami od północy. W 1722 roku właścicielem został Karol Sanguszko, który wraz z żoną, Marią Anną z Lubomirskich, na stałe przebywał w rezydencji w Lubartowie. Zaniedbany pałac lubelski popadał powoli w ruinę. W czasie konfederacji barskiej uległ spaleniu.

W latach osiemdziesiątych XVIII stulecia pałac należał już do Szeptyckich i coraz bardziej chylił się ku upadkowi. Zniszczony budynek w 1801 roku kupił burmistrz, Beniamin Finke, i przekazał go na własność rządowi. W 1810 roku budynek otrzymał prowizoryczny dach, po czym służył jako pomieszczenie do przechowywania słomy.

W 1822 roku decyzją gen. Józefa Zajączka, namiestnika Królestwa Polskiego, pałac przeznaczono na siedzibę Komisji Województwa Lubelskiego. Projekt odbudowy wykonał Jan Stompf. Budynek otrzymał jeszcze jedno piętro, wzniesiono też boczne pawilony, które nadały całej budowli charakter neoklasycystyczny.

Po pożarze w 1829 roku pałac został ponownie odbudowany. Głównym architektem czuwającym na przebudową był Henryk Marconi. Budynkowi nadano charakter neorenesansowy z elementami empire w środkowym ryzalicie. Zlikwidowano także drugie piętro, przywracając w ten sposób dawne proporcje budowli. Boczne skrzydła połączono z korpusem pałacu, a barokowe alkierze przebudowano w wysokie wieże. W takim charakterze pozostaje do dzisiaj. W 1918 roku budynek przejęło wojsko. Po II wojnie światowej pałac przekazano Uniwersytetowi Marii Curie-Skłodowskiej.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

XVI wiek – w miejscu pałacu istnieje dwór należący do rodziny Firlejów;
1683 – budynek przechodzi w ręce Lubomirskich;
koniec XVII wieku – przebudowa na rezydencję w stylu barokowym, według projektu Tylmana z Gameren;
1768 – pożar pałacu podczas Konfederacji Barskiej;
1801 – zakup pałacu przez Beniamina Finke i przekazanie na własność rządowi;
1810 – pałac otrzymuje prowizoryczny dach, staje się składem na słomę;
1822 – przekazanie budynku na siedzibę Komisji Województwa Lubelskiego;
1829 – pożar pałacu. Odbudowa według projektu Henryka Marconiego;
1918 – przekazanie budynku wojsku;
1945 – przekazanie budynku Uniwersytetowi Marii Curie-Skłodowskiej.

ArchitektBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Tylman z Gameren, Jan Stompf, Henryk Marconi

StylBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Neorenesans

Opis budynkuBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Budynek dwukondygnacyjny, trzynastoosiowy, ze skrzydłami bocznymi i wieżami połączonymi z korpusem.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Gawarecki H., Gawdzik C., Lublin. Krajobraz i architektura, Warszawa 1964.
Frąckiewicz A., Prace remontowo-konserwatorskie w pałacu Lubomirskich przy placu Litewskim w Lublinie, „Wiadomości Konserwatorskie" 2001, t. 3.
Kowalczyk I., Lublin. Stare Miasto, Lublin 2005.

Powiązane artykuły

Powiązane miejsca

Powiązane wydarzenia

Zdjęcia

Inne materiały

Słowa kluczowe