Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Zamojska 25 w Lublinie

Historia nieruchomości zlokalizowanej w Lublinie przy ulicy Zamojskiej 25.

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Dawny numer policyjny: 258b

Numer hipoteczny: 866

Numer przed 1939: Zamojska 25

Numer po 1944: Buczka 25

Numer obecny: Zamojska 25

FunkcjeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Budynek pełniący funkcje usługowo-mieszkalne. Zakłady handlowe w 1936 roku to skład żelaza „Ferrum”, Nachmana Goldberga, sklep galanteryjny  Mordki Klanga, sklep galanteryjny, Kiwii Bizman, Sklep mwski, Longina Chamskiego. W 1940 istniały dwa sklepy galanteryjne i jeden sklep spożywczy.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1877 – wydzielenie działki należącej do Ksawerego Wendrowskiego (Wędrowskiego)

1888/89 – wzniesienie dwupiętrowej kamienicy i oficyn

1889 – budowa wolnostojącej parterowej oficyny

1890 – zastawienie nieruchomości w Towarzystwie Kredytowym

1893 – nieruchomość kupuje na licytacji Stanisław Bartoszewski

do 1905 – rozbudowa oficyny północnej w głąb podwórza

1909 – rozbudowa oficyny połuniowej, budowa przybudówki od zachodu

przed 1913 – rozbudowa i nadbudowa oficyny tylnej

1918 – nieruchomość przechodzi na własność Jadwigi Janiny Szumiłło

1934 – nieruchomość przechodzi na własność Jana Szumiłło

21 lipca 1934 – pismo Zarządu Miejskiego nakazujące rozbiórkę suteryny

9 sierpnia 1934 – pismo Jana Szumiły do Zarządu Miejskiego informujące o problemach z wykonaniem nakazu

11 lipca 1934 – pismo Emilii Andrzejewskiej w sprawie złego stanu zachowania mieszkania

17 lipca 1934 – oględziny nieruchomości przez Inspekcję Budownictwa

21 lipca 1934 – zarządzenie wykonania robót budowlanych

3 października 1934 – oględziny nieruchomości przez Inspekcję Budowlaną

2 listopada 1934 – pismo Zarządu Miejskiego stwierdzające zły stan zachowania suteryny zajmowanej przez Emilię Andrzejewską

7 listopada 1934 – odwołanie Emilii Andrzejewskiej od pisma Zarządu Miejskiego

1936 – remont budynku frontowego; sporządzenie Ankiety nieruchomości na użytek Inspekcji Budownictwa

8 marca 1938 – podanie Mordki Klanga do prezydenta miasta o zatwierdzenie projektu urządzenia reklamowego

20 kwietnia 1939 – prośba Mordki Klanga do Zarządu Miejskiego o pozwolenie na wykonanie urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych

24 kwietnia 1939 – pozwolenie na wykonanie urządzeń wpodociągowo-kanalizacyjnych

17 czerwca 1940 – sporządzenie Karty realności na potrzeby Inspekcji Budownictwa

24 marca 1942 – zalanie mieszkania

8 sierpnia 1942 – zawiadomienie o ubytku cegieł w ścianie domu

24 maja 1944 – prośba o ocenę stanu zachowania lokalu nr 26

4 października 1947 – prośba o ocenę stanu zachowania lokalu nr 25

7 października 1947 – oględziny lokalu przez Inspekcję Budownictwa, stwierdzenie złego stanu zachowania lokalu nr 25

1 lipca 1948 – oględziny nieruchomości dokonane przez Inspekcję Budownictwa

18 lipca 1948 – zarządzenie wykonania robót budowlanych

8 listopada 1948 – oględziny budynku dokonane przez Inspekcję Budownictwa

19 maj 1949 – oględziny budynku dokonane przez Inspekcję Budownictwa

23 sierpnia 1949 – oględziny budynku dokonane przez Inspekcję Budownictwa

25 sierpnia 1949 – zarządzenie wykonania robót budowlanych

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Działka przy ulicy Zamojskiej 25 została wydzielona pod koniec lat 80. XIX wieku z nieruchomości ulokowanej na południowy-zachód od wlotu ulicy Bernardyńskiej. W pierwszej połowie XIX wieku działka stanowiła integralną część działki Ferdynanda Brauna o numerze policyjnym 257/258. W roku 1877 parcela przesżła w ręce Ksawerego Wendrowskiego i otrzymała osobny numer 258b.

W latach 1888/89 na terenie działki wzniesiono dwupiętrową kamienicę frontową z dwiema dwupiętrowymi, trójosiowymi oficynami. W 1889 roku przy południowej granicy działki wzniesiono wolnostojącą oficynę.

W 1893 roku nieruchomość kupił na publicznej licytacji Stanisław Bartoszewski. Do 1905 roku rozbudowano oficynę północną w głąb podwórza. W 1909 roku podobnie rozbudowano oficynę południową. Przed 1913 rozbudowano nadbudowano oficynę tylną.

W 1918 roku właścicielką nieruchomości zostaje córka Bartoszewskiego Jadwiga Janina Szumiłło, a w 1934 Jan Szumiłło. Stan zachowania budynków pogarszał się. Wiadomo, że w 1936 roku przeprowadzono remont.

9 sierpnia 1934 właściciel nieruchomości, Jan Szumiło, informuje Zarząd Miejski, że powodem, dla którego dotychczas nie zastosował się do nakazu rozbiórki sueryny z 21 lipca 1934 roku jest zajmowanie lokalu przez Emilię Andrzejewską, która mimo złego stanu technicznego lokalu, nie chce go opuścić.

W odpowiedzi skierowanej do Wydziału Budowlanego Magistratu, Emilia Andrzejewska pisze: „Zajmuję wraz z małoletnimi dziećmi, z których jedno jest chore, mieszkanie pod wyżej wymienionym adresem, a mianowiciue suterynę po lewej stronie bramy, gdy się wchodzi do podwórka. Suteryna ta urąga wszelkim kardynalnym wymogom higieny i bezpieczeństwa. Podłoga jest zupełnie zgniła, sufit […] się obrywa i grozi całkowitym zawaleniem, przez sufit przechodzi rura zlewna, a także rura wodociągowa.

W mieszkaniu rośnie grzyb i wszyscy domownicy są chorzy, przyczem sierota Janina Mazurowna lat 11 zwolniona została ze szkoły z powodu cierpienia na łamanie kości, zaś ojciec jej Jan Mazur choruje na gruźlicę kości. Ja jestem opiekunką małych dzieci – sierot przebywających w tem mieszkaniu ze mną”.

17 lipca odbyły się oględziny nieruchomości przez Inspekcję Budownictwa podczas których stwierdzono, że uchybienia szkodliwie oddziałują na zdrowie mieszkańców gdyż: „tynk z sufitu w różnych miejscach w suterynie zamieszkałej przez Emilię Andrzejewską poodpadał częściowo grozi odpadnięciem, ściany mieszkalne wilgotne, suteryna ta stanowi ciemną niską wilgotną prawie o całkowitym zagłębieniu norę i w myśl art. 245 niżej wymienionego rozporządzenia na pobyt ludzi nie nadaje się”. Wobec tego wezwano właściciela, Jana Szumiłło, do skasowania suteryny i zamiany jej na piwnicę, po uprzednim wykwaterowaniu lokatorów.

Ankieta sporządzona na potrzeby Inspekcji Budownictwa w 1936 wymienia na terenie nieruchomości dwupiętrowy, murowany dom mieszkalny, dwie trzypiętrowe i jedną jednopiętrową oficynę mieszkalną.

MieszkańcyBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1936

Właściciel nieruchomości: Jan Szumiłło, syn Jana, zam. ul. Zamojska 25

Zarządca nieruchomości: właściciel

Dozorca: Władysław Misiurek

1940

Właściciel: Jan Szumiłło, ur. 12 lipca 1875, rzym.-kat., rodz. Jan i Tekla, zam. Zamojska 25

Mieszkańcy nieruchomości według zawodu w 1940 roku

Pracownicy umysłowi 1 (na parterze), 8 (na piętrze), 2 (w budynku frontowym), 7 (w oficynie).

Robotnicy 3 (na parterze), 9 (na piętrze), 5 (w budynku frontowym), 7 (w oficynie).

Kupcy i przemysłowcy 1 (na piętrze), 1 (w oficynie).

Rzemieślnicy 4 (na parterze), 16 (na piętrze), 9 (w budynku frontowym), 11 (w oficynie).

Rolnicy 1 (na parterze), 1 (w budynku frontowym).

Lokatorzy według wyznania, płci i wieku w 1940 roku

Ogólna ilość mieszkańców 177

Chrześcijan 141

Żydów 36

Mężczyzn 65

Kobiet 75

Dzieci do lat 6 włącznie 9

Dzieci do lat 7-18 włącznie  28

OpisBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Kamienica frontowa założona na planie wydłużonego prostokąta, z dwiema oficynami w układzie podkowy. Budnek trzykondygnacyjny. Elewacja wschodnia symetryczna, siedmioosiowa, z niewielkimi ryzalitami na osi i na skrajach. Część parteru z lizenowymi podziałami, wydzielona gzymsem kordonowym. Na osi, w ryzalicie, i na skrajach drugiego piętra balkony.

Oficyna lewa (południowa) wzniesiona na planie wydłużonego prostokąta z niewielkim ryzalitem. Oficyna w części przylegającej do kamienicy frontowej (starszej) trójkondygnacyjna, w pozostałek czterokondygnacyjna. Elewacja północna niesymetryczna, dwunastoosiowa (część starcza trójosiowa, część nowsza dziewięcioosiowa). Część starsza gładko otynkowana, zwieńczona gzymsem. Część nowsza z kondygnacjami wyodrębnionymi gzymsem kordonowym, zwieńczona gzymsem koronującym.

Oficyna tylna (zachodnia) założona na planie litery „L”, której krótszy bok przylega do oficyny północnej. Do boku budynku od południa przylega przybudówka. Oficyna dwukondygnacyjna. Elewacja wschodnia czteroosiowa, niesymetryczna, z wejściami na skrajach elewacji. Elewacja tylna gładko otynkowana.

WnętrzeBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Układ wnętrz jednotraktowy w oficynach, dwutraktowy w kamienicy frontowej.

OtoczenieBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Działka posiada kształt zbliżony do prostokąta. Zabudowa działki przebiega wzdłuż granic, tworząc wewnętrzny dziedziniec. W części wschodniej znajduje się trzykondygnacyjna kamienica frontowa. Od zachodu znajduje się piętrowa oficyna wzniesiona na planie litery „L”.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Akta nieruchomości położonej w Lublinie przy ul. Zamojskiej 25, APL, sygn. 5938.
Plan szyldów firm „Ferrum” i M. Klang
Projekt Urządzenia Reklamowego składu żelaza „Ferrum” J. Abramson i Judel Perel
Projekt przebudowy sklepów przy ul. Buczka Nr 25 (…) 
 
Domowa książka meldunkowa miasta Lublina ul. Zamojska nr 25 lok. 1; 1b; 2; 2a; 3-5; 5b; 6-34; 34b; 35-37; 37b, APL, sygn. 2383.
 
G. Michalska, J. Studziński, Rozpoznanie historyczne i wnioski konserwatorskie. Lublin, kamienica przy ul. Zamojskiej 25, oficyna południowa, oficyna tylna, Inwestor: Zarząd Nieruchomości Komunalnych w Lublinie, ul. Grodzka 12, Lublin 1998, mps Archiwum WUOZ w Lublinie.
 
J. Studziński, Lublin, Kamienica ul. Zamojska 25, Rozpoznanie historyczne i postulaty konserwatorskie, Lublin 2004, mps Archiwum WUOZ w Lublinie.