Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie – majątek Guzówka

W roku 1935 majątek Guzówka od Banku Rolnego wykupił Józef Kiełczewski. Zanim Guzówka stała się własnością Kiełczewskich, należała do ordynacji Zamoyskich, a następnie administrowała nią rodzina Starnawskich, którzy z powodu problemów finansowych musieli opuścić dwór. Wczesniej Starnawascy prowadzili cenioną hodowlę koni.

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Wieś Kolonia Guzówka, gmina Turobin, powiat biłgorajski.

FunkcjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Był to majątek o charakterze rolniczo-hodowlanym. Przed wybuchem II wojny światowej należał do rodziny Kiełczewskich. Do dziś nie zachował się budynek dworu, ani budynki gospodarcze. Park wycięto, zachowały się jedynie pozostałości sadu, będące w rękach Andrzeja Kiełczewskiego, wnuka ostatniego właścicela, Józefa Kiełczewskiego.

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Wspomina Barbara Magdalena Rzaczyńska: „[…] dziadek kupił Guzówkę od Banku Rolnego. Był rasowym rolnikiem, tu była dobra ziemia, borowina, ale okazało się, że zaperzona, że zapuszczona, bo poprzedni właściciel czy dzierżawca kochał hodowlę koni i rzeczywiście miał cudowne konie, natomiast troszkę mniej dbał o tą część hodowlaną-gospodarczą”.

Przed wybuchem II wojny światowej Józef Kiełczewski, ukończywszy w 1903 roku Wyższą Szkołę Rolniczą w Dublanach, doprowadził Guzówkę do stanu dobrze prosperującego majątku, o czym wspomina Barbara Magdalena Rzączyńska, wnuczka Józefa Kiełczewskiego, ostatniego właściciela majątku: „[…] dziadek wziął kredyty i rzeczywiście doprowadził Guzówkę do rozkwitu przed wojną, ale to już był majątek mniejszy, około dwustu hektarów, jakieś sto dziewięćdziesiąt”.

W okresie wojennym w majątku ukrywali się Żydzi i przedstawiciele inteligencji z Poznańskiego.

W 1944 roku majątek w wyniku reformy rolnej przejęło państwo. Wycięto park otaczający dwór, a sam budynek rozebrano. Rozbiórce uległy również murowane budynki gospodarcze. Aktualnie nie ma śladów bytności majątku.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1935 – wykupienie Guzówki od Banku Rolnego przez Józefa Kiełczewskiego.
1939–1944 – okres wojenny; napady band rabunkowych. Józef Kiełczewski uczestniczy w akcji „Uprawa – Tarcza”, jest jej szefem na ówczesny powiat krasnostawski.
1944 – opuszczenie dworu przez rodzinę Kiełczewskich na skutek reformy rolnej i stopniowe niszczenie majątku.

ArchitektBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Nieznany

OpisBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Do zabudowań majątku należały: murowany dwór kryty gontem, murowana rządcówka, czworaki, park oraz budynki gospodarcze: stodoła na murowanych słupach, obora i stajnie z kamienia kryte trzciną, obora służbowa, stajnia fornalska, suszarnia chmielu (nad stajnią), murowany magazyn kryty blachą oraz magazyn drewniany  (zabytkowy).

O zniszczeniu dworu w Guzówce opowiada Barbara Magdalena Rzączyńska: „W [19]44 roku nastąpiła tak zwana reforma rolna, dziadkowie musieli opuścić dwór, a w czasie okupacji przeżyli ze czterdzieści napadów różnych band. Dziadek parę razy był pod ścianą, ale jakoś przeżył. Nie został kamień na kamieniu z Guzówki. Moi dziadkowie nie byli materialistycznie nastawieni do życia, mówili, żeby zrobiono szkołę, cokolwiek, no cokolwiek [ale, żeby nie niszczono]. Rozebrano [dwór], park wycięto, ogromny park”.

W posiadaniu Kiełczewskich były maszyny i narzędzia rolnicze: dwa traktory, młockarnia, trzy siewniki (w tym niemiecki do koniczyny), siedem pługów dwuskibowych, trzy pługi zwykłe, wał Cambella, brony konne, brony do traktora, 3 kultywatory.

 

Opracowanie: Piotr Lasota, Joanna Majdanik

 

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Epsztein T., Górzyński S., Spis ziemian Rzeczypospolitej Polskiej w 1930 roku, województwo lubelskie, województwo lwowskie, cz. 1, Warszawa 1990.

Inne źródła
Fotografie archiwalne rodziny Rzączyńskich, będące w posiadaniu Barbary Magdaleny Rzączyńskiej.
Odręczne zapiski Andrzeja Kiełczewskiego sporządzone 3.05.1993 roku, Wuj Andrzej Kiełczewski będąc w Guzówce, z pamięci odtworzył, aktualnie w posiadaniu Barbary Magdaleny Rzączyńskiej.
Relacja Barbary Magdaleny Rzączyńskiej http://teatrnn.pl/historiamowiona/swiadek/Rz%C4%85czy%C5%84ska%2C_Barbara_Magdalena_%281941-_%29, [dostęp:] 10.11.2015.
 

Zdjęcia

Wideo

Historie mówione

Inne materiały

Słowa kluczowe