Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ośrodek „Brama Grodzka - Teatr NN” w Lublinie jest samorządową instytucją kultury działającą na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i edukacji. Jej działania nawiązują do symbolicznego i historycznego znaczenia siedziby Ośrodka - Bramy Grodzkiej, dawniej będącej przejściem pomiędzy miastem chrześcijańskim i żydowskim, jak również do położenia Lublina w miejscu spotkania kultur, tradycji i religii.

Częścią Ośrodka są Dom Słów oraz Lubelska Trasa Podziemna.

Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie – majątek Dzbenin

Pałacyk dzbeniński znajduje się aktualnie w granicach administracyjnych Lublina, stanowi własność prywatną dwóch rodzin. Przed wybuchem wojny i w czasie okupacji należał do rodziny Rzączyńskich. Na temat obiektu powstała praca magisterska Marii Pysznej, pt. Rewaloryzacja zabytkowa założenia willowego Dzbenin.

Dzbenin, widok od strony ogrodu
Dzbenin, widok od strony ogrodu (Autor: nieznany)

Spis treści

[RozwińZwiń]

LokalizacjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Lublin, ulica Sławinkowska

FunkcjaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pałacyk spełniał funkcję letniej rezydencji rodziny Rzączyńskich. Nie był to typowy majątek ziemski, łącznie miał powierzchnię 25 ha, w tym głównie sady, ogród i park.

HistoriaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Pałacyk na Dzbeninie wybudował w 1911 roku Wincenty Słupski, ówczesny właściciel folwarku wydzielonego z dóbr rodziny Rzewuskich. Słupski przekazał go córce i zięciowi, czyli Jadwidze i Adolfowi Dzbeńskim. Od 1925 roku obiekt był w posiadaniu Banku Rolnego. Kolejnym właścicielem został Edmund Rzączyński, naczelny dyrektor fabryki browarów należącej do rodziny Vetterów. Od tego czasu Dzbenin pełnił funkcję letniej rezydencji rodziny Rzączyńskich.

Barbara Magdalena Rzączyńska wspomina: „Myśmy wszystkie wakacje [tam] spędzali [...] to była właściwie taka rezydencja letnia Rzączyńskich”. Po wybuchu wojny rodzina zamieszkiwała pałacyk, który w okresie okupacji stał się domem rodzinnym. Ponadto w czasie wojny na Dzbeninie udzielano schronienia akowcom: „[...] rozegrała się bitwa akowców pod Marysinem [...]. Było mnóstwo rannych i zabitych, ogromne było podwórze na Dzbeninie i ogromna stodoła, i tych rannych zaczęto zwozić na Dzbenin”.

Pod koniec wojny, od lipca 1944 roku, aż do ofensywy styczniowej stacjonował we dworze sztab I Frontu Białoruskiego. Po wojnie posiadłość ponownie zamieszkiwali członkowie rodziny Rzączyńskich – aż do końca lat 60., kiedy to Róża z Rzączyńskich primo voto Lübek, secundo voto Krychowska, ostatnia właścicielka należąca do rodziny, sprzedała dwór. Aktualnie [2015 – red.] front dworu zamieszkują państwo Gorgolowie, a część przeciwległą państwo Chlastarowie. W rękach rodziny Rzączyńskich pozostała część ziemi majątku, gdzie wybudowano nowy dom.

KalendariumBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

1911 – budowa pałacyku na Dzbeninie.
1925 – pałacyk przechodzi na własność Banku Rolnego, następnie odkupuje go Edmund Rzączyński.
1944 – od lipca do sierpnia we dworze stacjonuje sztab I Frontu Białoruskiego.
1946 – umiera Edmund Rzączyński, właściciel posiadłości. W wyniku podziału majątku ogród, park i pałacyk dziedziczy córka Edmunda Rzączyńskiego, Róża. Lübek, część gospodarczą i rolna odziedziczył syn Franciszek Rzączyński.
Koniec lat 60. – Róża Lübek sprzedaje majątek na Dzbeninie.

ArchitektBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Nieznany

OpisBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

Majątek składał się z pałacyku, dużej drewnianej stodoły, murowanego spichlerza połączonego z domem ogrodnika (murowany z gankiem) i mieszkaniem dla służby. Do majątku należała też duża murowana chlewnia i obora z kamienia wapiennego, sady, ogród oraz powóz, bryczka i sprzęt rolniczy.

LiteraturaBezpośredni odnośnik do tego akapituWróć do spisu treściWróć do spisu treści

  • Relacje Barbary Magdaleny Rzączyńskiej, http://teatrnn.pl/historiamowiona/swiadek/Rz%C4%85czy%C5%84ska%2C_Barbara_Magdalena_%281941-_%29, [dostęp:] 10.11.2015.
  • Odręczne zapiski rodziny Rzączyńskich, będące w posiadaniu Barbary Magdaleny Rzączyńskiej.
  • Fotografie archiwalne rodziny Rzączyńskich, będące w posiadaniu Barbary Magdaleny Rzączyńskiej.

Powiązane artykuły

Zdjęcia

Wideo

Audio

Historie mówione

Słowa kluczowe