Dubienka – dom Icka Goldberga
Dom, zbudowany w 1926 roku, przed II wojną światową należał do Icka Goldberga – najbogatszego Żyda w Dubience, zajmującego się handlem drzewem (spławem).
Dom drewniany przy ulicy I Armii Wojska Polskeigo 1 w Dubience. Fot. Paulina Kowalczyk (2014)
Spis treści
[Zwiń]Lokalizacja
I Armii Wojska Polskiego 1
Dubienka
Data powstania
1926
Funkcje/przeznaczenie
Dom mieszkalny użytkowany całorocznie.
Kalendarium
1926 – budowa domu,
ok. 1946 – zmiana właściciela.
Historia obiektu
Dom zbudowany w 1926 roku, należący do Icka Goldberga – najbogatszego Żyda w Dubience, zajmującego się handlem drzewem (spławem). Z zebranych relacji wynika, że w momencie budowy domu jego pierwszy właściciel mieszkał w budynku obok, przy ulicy Rynek, zaś sam obiekt zbudowano jako posag dla córki Goldberga1.
W czasie wojny obiekt pełnił funkcję urzędu gminy. Po 1945 roku trafił w ręce obecnego właściciela (według relacji dom kupiono od spadkobiercy Goldberga, Żyda, który powrócił ze Związku Radzieckiego).
Nowy właściciel wprowadził zmiany w bryle budynku – wyremontował ganek, usunął część okiennic i dodał przybudówkę od strony zachodniej (przy tylnej ścianie domu). Pierwotne wejście do domu ulokowane było od strony podwórza.
Określenie stylu
–
Autor
Nieznany
Opis budynku
Sytuacja
Dom mieszkalny o powierzchni 110 m kw., usytuowany po wschodniej stronie ul. I Armii Wojska Polskiego (dawniej Odrodzonego Wojska Polskiego), w odległości około 50 m na północ od Rynku, przy skrzyżowaniu z ul. Chełmską. Obiekt zwrócony frontem ku zachodowi.
Materiał, konstrukcja, technika
Ściany wzniesione w konstrukcji wieńcowej z czterocalowych bali sosnowych, na ceglanej podmurówce. Budynek posiada czteropoziomowy szalunek, w najniższej części oddzielony listwami okapowymi. W partii podwaliny zastosowano okrycie w postaci pasa poziomych, pojedynczych desek (pierwszy poziom) ponad którymi, do wysokości okna, położono szalunek pionowy (drugi poziom). W chwili obecnej południowa ściana boczna, jako jedyna, posiada pionowy układ szalunku we wszystkich poziomach – poza podwaliną – (prawdopodobnie jest to skutek ingerencji właściciela). Pozostałe ściany: wschodnia, północna i frontowa zostały oszalowane w układzie kolejno od przyziemia: poziomym (1 poziom), pionowym (2 poziom), poziomym (3 poziom, do górnej krawędzi okna) i pionowym z profilowanymi końcami (4 poziom, powyżej górnej krawędzi okna).
Ganek z facjatą wsparto na czterech drewnianych słupach fazowanych powyżej 1/3 wysokości, posadowionych na betonowej balustradzie. Górną część ganku oraz szczyty domu oszalowano pionowo, szczyt ganku – w „jodełkę”. Wszystkie szczyty (domu i ganku) posiadają profilowane wiatrownice i sterczyny, okap dachu zdobią dekoracyjne narożniki. Pokrycie dachowe stanowi ocynkowana blacha pomalowana farbą olejną w odcieniu czerwieni.
Otwory okienne i drzwiowe osadzono w ościeżnicach i osłonięto opaskami. Budynek posiada okna oberluftowe, płycinowe, oraz jedno- i dwuskrzydłowe drzwi płycinowe. Drzwi frontowe, z dwupolowym nadświetlem, posiadają ozdobnie profilowane płyciny.
Rzut
Budynek założony na planie prostokąta, z prostokątnym gankiem na osi (od strony zachodniej) i przybudówką (od strony wschodniej). Obiekt półtoratraktowy, szerokofrontowy, o trójosiowym podziale wnętrza: z sienią i kuchnią w części środkowej i pokojami umiejscowionymi symetrycznie, po bokach.
Bryła
Budynek jednokondygnacyjny, z mieszkalnym poddaszem i balkonem od strony północnej, kryty dwuspadowym dachem. Przy elewacji zachodniej ganek z facjatą, z dachem dwuspadowym. Od wschodu obiekt posiada przybudówkę krytą dachem pulpitowym, prawdopodobnie pierwotnie mieszczącą wejście do budynku.
Otoczenie
Posesję ogrodzono płotem sztachetowym, przymocowanym do betonowych bloków balustrady. W tylnej części posesji ulokowano zabudowania gospodarcze zaś przed domem, od strony ulicy (po obu stronach domu), ogród kwiatowy.
Z relacji właściciela wynika, że na terenie obecnej działki znajdują się jeszcze pozostałości fundamentów poprzedniej zabudowy. Wiadomo również, że w bliskim sąsiedztwie budynku istniał pierwotnie budynek gospodarczy kryty gontem, zaciemniający wnętrze domu.
Stan techniczny
(pokrycie dachu, ściany, przyziemie, stolarka):
Stan techniczny dobry. Dach kryty blachą, ściany oszalowane, murowane przyziemie, zachowana oryginalna stolarka wraz z okiennicami.
Przypisy
1 http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/docmetadata?id=51733&from=publication, [dostęp:] 22.04.2015.
Literatura
Archiwum Programu Historia Mówiona, Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”, http://biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/dlibra/publication?id=55066&from=&dirids=1&tab=1&lp=5&QI, [dostęp:] 22.04.2015.
Karta biała, nr 383, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytów. Delegatura w Chełmie.
Stefański Józef, Dubienka. Studium historyczno-urbanistyczne, maszynopis, PPKZ, Lublin 1992.